§4.2 Cultuur en identiteit 4.3 Wij en zij

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

§4.2 : Cultuur en identiteit
/  §4.3 : Wij en zij 

Lesdoelen §4.2

- je kunt uitleggen hoe het socialisatieproces plaatsvindt.

- Je kunt uitleggen waar het nature/nurture-debat over gaat.

- Je kunt je eigen standpunten vormen over het nature/nurture-debat

- je kunt de verschillen tussen individualistische en collectivistische en feminiene en masculine culturen uitleggen.

Lesdoelen §4.3

Je kunt uitleggen hoe discriminatie, stereotypen en vooroordelen met elkaar samenhangen

Je kunt oorzaken en gevolgen van discriminatie herkennen en benoemen

Je kunt uitleggen waarom xenofobie en intolerantie het risico op discriminatie vergroten.

Identiteit?

• Sociale identiteit (groepsidentiteit, wie zijn wij, wat bindt ons?)

• Persoonlijke identiteit
  (wie ben ik?)

= het geheel aan normen, waarden

Identiteitsdriehoek van Hofstede

Weet je het nog...

• Wat is cultuur? 
  
• Cultuur is geheel aan normen, waarden en gewoonten
• Wat is socialisatie?
• Socialisatie = het bewust of onbewust aanleren van normen, waarden en gewoonten die bij jouw groep of samenleving horen
• Wat is internalisatie?
• Internalisatie = [na socialisatie] jezelf automatisch gedragen zoals je omgeving dat van je verwacht.

Gender en rolpatronen

You Tarzan me Jane

https://schooltv.nl/video-item/me-jane-you-tarzan-in-de-klas-beeldvorming-van-vrouwen-en-mannen

Interview opdracht

Jullie hebben zojuist interviews afgerond met mensen met een migratieachtergrond over hun integratieproces. Deze opdracht had het doel jullie bewust te maken hoe zo'n integratieproces verloopt, hoe iemand zich aanpast en omgaat met cultuurverschillen, en wat er nodig is om in een andere samenleving een eigen leven op te kunnen bouwen.

Je kunt de culturen met elkaar vergelijken aan de hand van de 5 dimensies van Hofstede.

Cultuurverschillen

Collectivistisch VS Individualistisch

Acceptatie van Machtsafstand

Rolverwachting rollen van mannen en vrouwen

Belang van groep VS individuele vrijheid

Tegenspraak en overleg normaal/mogelijk?

Lopen rollen m/v in elkaar over of gescheiden?

Dimensies van Hofstede

Van Nederlandse socioloog Hofstede heeft lang onderzoek gedaan naar de verschillen tussen culturen. Hij onderscheidt vijf belangrijke dimensies waarop culturen van elkaar verschillen.

1. Dimensie machtsafstand

Hierbij gaat het om de mate waarin de minder machtige leden in een land verwachten en accepteren dat de macht ongelijk verdeeld is.

Het gaat daarbij niet om de letterlijke machtsverdeling, maar om hoe normaal of terecht mensen dat vinden. Denk aan de machtsafstand tussen:

ouders en kinderen; werkgevers en werknemers; leraren en leerlingen; politie en burgers.

2. Dimensie individualistisch versus collectivistisch

Hierbij gaat het erom hoe culturen omgaan met vrijheid voor een individu ten opzichte van de groep waar dat individu bij hoort.

Individualistisch: het individuele belang gaat voor het belang van de groep.

Collectivistisch: de enkeling schikt zich naar de groep. 

In individualistische culturen krijgen mensen in grote mate de vrijheid om een persoonlijke identiteit te ontwikkelen. Belangrijke waarden:

individuele ontplooiing & persoonlijke ontwikkeling

In collectivistische culturen ligt de nadruk op de sociale identiteit. Het collectief staat boven het individu. Belangrijke waarden:

gastvrijheid & zorg voor naasten.

3. Dimensie masculien versus feminien

Hierbij gaat het erom hoe culturen omgaan met sekse en verschillende rollen van mannen en vrouwen. Bepaalde vormen van gedrag worden als meer passend voor mannen gevonden en andersom. 

In masculiene culturen zijn de werelden van vrouwen en mannen sterk gescheiden. Mannen hebben vaker een leidende rol, prestaties buitenshuis, assertief, competitief en hard te zijn

Vrouwen: huiselijke zorgtaken, teder, bescheiden en zorgzaam.

In feminiene culturen lopen rollen van mannen en vrouwen meer in elkaar over en hebben mensen veel aandacht voor de gevoelens van anderen.

4. Dimensie onzekerheidsvermijding

Hierbij gaat het erom hoe culturen omgaan met onzekere of onbekende situaties, de mate van angst voor de toekomst binnen een samenleving. Hoe groter de angst, hoe hoger de onzekerheidsvermijding. Het gaat om de mate waarin mensen zich bedreigd voelen door onzekere of onbekende situaties. 

Bij een hoge onzekerheidsvermijding hebben mensen meer behoefte aan:

• Duidelijkheid
  
• Voorspelbaarheid
  
• formele en informele regels
  

5. Dimensie termijnsgerichtheid

Deze dimensie beschrijft de mate waarin de maatschappij gericht is op de toekomst.

Meer op het heden gericht: pluk-de-dag, snelle behoeftebevrediging

Meer op de toekomst gericht: plannen en sparen voor de toekomst.

De 5 dimensies

Vergelijk Nederland met het land van herkomst van de persoon die jullie geïnterviewd hebben. Wat denk je, hoe scoort dat land ten opzichte van Nederland op de 5 dimensies van Hofstede?

De 5 dimensies

Voorbeeld: Nederland vs. VS

Machtsafstand : Nederland scoort lager - vlakkere hiërarchie en informelere omgang tussen verschillende niveaus dan in de VS

Individualisme : Nederland scoort hoog op individualisme, maar de VS nog hoger - in de VS ligt nog meer nadruk op zelfstandigheid en persoonlijke prestaties

Masculiniteit : Nederland scoort lager - meer gericht op consensus, zorg voor elkaar en levenskwaliteit, terwijl de VS competitiever en prestatiegerichter is

Onzekerheidsvermijding : Nederland scoort hoger - meer behoefte aan structuur en duidelijkheid dan de VS, die meer risico-accepterend is

Lange/korte termijn oriëntatie : Nederland is meer gericht op lange termijn en pragmatisme, terwijl de VS sterker op korte termijn resultaten en tradities focust

Oordelen over cultuur

Cultuurrelativisme gaat ervan uit dat culturen gelijkwaardig zijn. Je kunt een cultuur alleen beoordelen vanuit de waarden en normen in die cultuur.

Cultuuruniversalisme gaat ervan uit dat er universele waarden zijn die voor alle culturen moeten gelden.

Etnocentrisme

Manier van kijken waarbij de waarden van de eigen groep worden gebruikt om anderen aan af te meten.

Wilders

- Wat is volgens jou het belangrijkste punt dat Wilders hier maakt.

- Wat vindt je sterk/niet sterk aan zijn verhaal?

- Met wie ben je het meer eens, met Wilders of Ibrahim?

- Waarom?

www.hofstede-insights.com

Cultuurverschillen

Collectivistisch VS Individualistisch

Acceptatie van Machtsafstand

Rolverwachting rollen van mannen en vrouwen

Belang van groep VS individuele vrijheid

Tegenspraak en overleg normaal/mogelijk?

Lopen rollen m/v in elkaar over of gescheiden?

https://youtube.com/shorts/CCXurWP-M-A?si=5_3J_GinBzN9qARk

Identiteit?

• Sociale identiteit (groepsidentiteit, wie zijn wij, wat bindt ons?)

• Persoonlijke identiteit
  (wie ben ik?)

= het geheel aan normen, waarden

Identiteitsdriehoek van Hofstede

Aangeboren, universeel

Aangeleerd, groepen / cultuur

Nature

Nurture

Nature + Nurture

Universeel

Veranderlijk

Onveranderlijk

"Hardware"

"Software"

Cultuur

Natuur

Stereotypen

Vooroordelen

Huidskleur

Sociale identiteit

Aangeleerd

Aangeboren

Gewoonten

Persoonlijkheid

Talent

IQ

Meningen

Behoefte aan gezelschap

Taal

Jaloers zijn

Neiging tot stereotyperen

Persoonlijke identiteit

Nature of nurture? 

• Man/vrouw/overig
• Mannelijkheid/vrouwelijkheid
• Seksuele geaardheid
• Sekse/gender
• Rolpatronen
• Typisch mannelijke/vrouwelijke eigenschappen

Lesdoelen §4.2

- je kunt uitleggen hoe het socialisatieproces plaatsvindt.

- Je kunt uitleggen waar het nature/nurture-debat over gaat.

- Je kunt je eigen standpunten vormen over het nature/nurture-debat

- je kunt de verschillen tussen individualistische en collectivistische en feminiene en masculine culturen uitleggen.

Wat hebben socialisatie, cultuur en identiteit met elkaar te maken? Leg uit.