1. China tot aan Mao

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Historische context China

Waarom China?

- kritiek op examen: teveel Westerse geschiedenis

- dus: China als niet-westerse geschiedenis

MAAR:

context China begint op het moment dat de Europanen voet aan wal zetten. 

Het keizerrijk

Etnische minderheid regeert over een meerderheid: keizer en mandarijnen

Confucianisme als basis voor regeersysteem

1650 - 1800 relatieve rust en groei van bevolking

Qing-dynastie (1644-1912) 

Meervolkerenstaat (Tibetanen, Oeigoeren, Mongolen, Birmezen en Taiwanezen). 

Politieke crises

Hongersnoden

Corruptie 

-   Gebied interessant voor overname westerse grootmachten 

     (handel/afzetmarkt, grondstoffen, expansie) onder invloed 

     van modern imperialisme

-   Maar...Chinese heersers voelen zich ver verheven boven de 

     Europese barbaren

Kanton

Handel sinds de 17e eeuw op bepaalde plaatsen (strenge eisen!) 

Vanaf 18e eeuw alleen via de havenstad Kanton

Opium

Zwaar verslavend

Import vanuit Brits-Indië (nu India)

Corruptie - afpersing - verzwakking van het gezag

1839 - Kanton

Opium in beslag genomen en vernietigd (waarde: 6 miljoen dollar)

Eerste Opiumoorlog

1839-1842

Chinezen geen partij tegen de Britten

Verdrag van Nanking

-  Vrijhavens in vijf steden (Kanton, Amoy, Foochow, Ningpa en 

    Shanghai). 

-  Hongkong werd kroonkolonie van de Britten

-  Compensatie (schuldbetalingen) aan Britten

Start voor 'ongelijke verdragen'

Gunstig voor Europese landen, ongunstig voor China

(Duitsland, Nederland, Rusland, Frankrijk, VS)

Start van ongelijke behandeling en westerse inmenging. 

Tweede Opiumoorlog

1856-1860

Chinezen erg ontevreden over eerste vrede. Europeanen hielden zich niet aan de afspraken. Chinezen wilden geen consessies doen

Britten en Fransen winnen: opiumhandel wordt gelegaliseerd, meer havens open, schuldbetalingen

Zelfversterkingsbeweging

Interne wens tot versterking van China

- Geen kennis in huis, dus bestellingen bij westerse landen

- Vernieuwingen vooral doorgevoerd in steden

- Verzet tegen moderniseringen als trein en elektriciteit

Japans-Koreaanse oorlog (1894)

China verliest

- Japan annexeert Taiwan en Korea

- Japanse concessies in Chinese havensteden

- Nóg meer Europees imperialisme

Versterking moderniseringen

- Gesteund door de keizer

- Focus op onderwijs, spoorwegen, fabrieken, mechanisering 

   en mijnen. 

Bokseropstand (1900)

Waarom boksers?

- Tegen westerse invloed en moderniseringen

- Geloof in scherm- en verdedigingskunst, ook tegen kogels.

Opstand wordt neergeslagen door Europese mogendheden

Bokserprotocol

Oorlog verloren door China na belegering van 55 dagen.

- Herstelbetalingen ($300 miljoen met rente)

- Verbod op wapens en munitie voor twee jaar 

- Vernietigen van forten 

- Recht op bevaren zeeën door buitenlandse landen

- Verdere westerse inmenging.

Gevolgen

Deels moderniseringen olv Cixi

Afschaffen mandarijnenstelsel 1905

Nog teveel afhankelijk van buitenland, dus onrust bleef.

Cixi overleed in 1908, een dag na de keizer.

Kindkeizer Puyi (3 jaar), onder regentschap van vader.

Onrust in land versterkte

1911 revolutie 

Einde van het keizerrijk

Sun Yat-Sen

Stichter republiek China 

1 januari 1912 (tot 1949)

Drie volksbeginselen: 

- nationalisme

- democratie

- welvaart voor het volk

Grote overgang voor China

Van keizerrijk naar democratie. 

Grote beloften: einde corruptie, start democratie, einde van de buitenlandse invloeden, parlement als controlemiddel, 

maar niet mogelijk door corruptie, intimidatie en politieke moorden.

Yuan Shikai

Had de werkelijke macht in handen

Land viel uiteen in kleine gebieden: warlords hadden de macht.

Land niet onder centraal onder controle, geen einde buitenlandse inmenging.

Vele hongersnoden, vele doden.

Verdrag van Versailles (1919)

China sluit zich in WOI aan bij de Geallieerden

Geallieerden gaven na WOI Duitse rechten in China aan Japan 

>> Grote verontwaardiging en protesten

4-meibeweging

Moderniseringsbeweging die in 1919 ontstond uit verzet tegen 

de aanhoudende buitenlandse invloed in China en die streefde naar moderniseringen van de republiek op bestuurlijk, sociaal en cultureel gebied. 

Voorloper van de Chinese Communistische Partij, geïnspireerd op zelfversterkingsbeweging.

CCP en KMT

Sun Yat-sen richtte al in 1911 de Chinese Nationalistische Partij (of kwomintang, KMT/GMD) op

1921: Chinese Communistische Partij (CCP)  

      Mao: revolutie zoals in Rusland

Beide partijen kregen steun (en wapens, munitie en geld) van de SovjetUnie.

Partijen werkten samen tegen westerse invloed en tegen versplintering (tegen warlords) van het eigen land. 

Chiang Kaishek

- Leider van de Chinese 

    nationalistische partij,  later 

    president van de Republiek China 

    (1943-1948). 

- Samen met de communisten vocht 

    hij voor de hereniging van het land 

    en tegen de Japanners. 

Noordelijke veldtocht

Doel: verenigen van China

Verloopt voorspoedig, aanhang groeit.

1927: hoofdstad in Nanking, vele gebieden veroverd.

Maar: Chiang Kai-shek breekt met het communisme >>>

burgeroorlog

Chinese burgeroorlog 1927-1937

- Chiang Kai-shek en de nationalisten herstellen het gezag

- Deels einde ongelijke verdragen, industrialisatie, verbetering 

    infrastructuur

- Maar: veel corruptie en veel tegenstand, harde vervolging 

   communisten

1931 - Japan bezet Mantsjoerije

Eerste Verenigd Front (samenwerking CCP en KMT)

Japan bezet Mantsoerije

Communisten o.l.v. Mao Zedong vestigen zich op het platteland. Vluchten naar Yenan : 

De Lange Mars

Aanhang Mao groeit

Tweede Verenigd Front

Communisten en nationalisten werken 'samen' tegen offensief van Japan vanuit Mantsjoerije

Na capitulatie laait binnenlandse strijd weer op: burgeroorlog

1949

- Zedong roept communistische volksrepubliek China ui  t

- Kaishek vlucht naar Taiwan. Taiwan niet onder controle van Zedong, blijft twistpunt over onafhankelijkheid. 

- Steun: Kaishek - AmerikaZedong - SovjetUnie

- Kaishek claimde gezag over heel China

- Zedong zag Taiwan als afvallige provincie.