Herhaling H6 Klimaat en duurzaamheid - 2m

Herhaling H6 Klimaat en duurzaamheid - 2m

Herhalingsles H6

Wat moet ik leren?

H6 §1 t/m §4 

- leerboek  H6 afbeeldingen + tekst

- basisboek + afbeeldingen

- begrippen H6

leerboek H6 afbeeldingen + tekst

Basisboek + afbeeldingen

Begrippen H6

§1 Opwarming van de aard

Klimaat verandert door het gebruik van fossiele brandstoffen (te veel CO2 uitstoot)

Natuurlijk broeikaseffect

• Zonnestraling (licht): op aarde
• Infraroodstraling (warmte): deels terug in atmosfeer, deels blijvend binnen dampkring door natuurlijke broeikasgassen

Versterkt broeikaseffect

• Zonnestraling (licht): op aarde
• Infraroodstraling (warmte): blijft binnen dampkring door broeikasgassen door gebruik fossiele brandstoffen

Duidelijk verschil tussen natuurlijk en versterkt broeikaseffect uitleggen. Broeikaseffect is er altijd, net als broeikasgassen dus er blijft altijd een deel van de warmte binnen de dampkring en een deel verdwijnt in de ruimte. Door menselijke uitstoot (fabrieken, auto's, grootschalige veeteelt (koeien!) en de grote hoeveelheid mensen) wordt het aandeel broeikasgassen in de dampkring groter en kan warmte minder goed ontsnappen: blijft hangen onder de dampkring en het wordt dus warmer!

§1 Groene energie

• zonne-energie
• windenergie
• biomassa
• Hydro-elektriciteit
• Geothermische energie

Energietransitie

Omschakelen van fossiele energie naar duurzame energie

Energiebesparing

• Isoleren (muren, daken, vloeren,     ramen)
• Energiezuinige apparaten   (koelkast, wasmachine, droger, tv)
• Verwarming lager, korter douchen
• Zuinig reizen (zuinigere auto's, trein, fiets)

Energietransitie

• Overgang naar nieuwe/andere   energiebronnen
• Van fossiele brandstoffen naar   duurzame of hernieuwbare   energiebronnen (windenergie,   zonne-energie)
• Van grijze naar groene energie!

Onderwijsleergesprek! Wat kun je nog meer doen aan energiebesparing? Wat voor zuinige apparaten kun je nog meer besparen? Kun je op meer manieren zuinig reizen? Wat doen jullie thuis aan energie besparen? Wat doen jullie thuis vaak/regelmatig/soms dat juist helemaal niet zuinig is? Maken jullie thuis al gebruik van duurzame energie?

Van grijs naar groen

Welke energiebronnen gebruikt Nederland?

• 90% fossiele brandstoffen
• 10% duurzame energiebronnen

Dus: veel grijs en nog maar heel
weinig groen!!!

Duidelijk benoemen: shocking! Waarom nog maar zo weinig duurzame energie? Onderwijsleergesprek aangaan. Wat kan een reden zijn? Wat deden jullie thuis ook alweer aan duurzame energie t.o.v. fossiele energie?

Windenergie

Functie: opwekken elektriciteit

Voordelen:

• Schone energie (geen CO2)
• Steeds groter en goedkoper

Nadelen:

• Lawaaierig en lelijk
• Niet betrouwbaar: het waait niet altijd

Zonne-energie

Functie: opwekken elektriciteit

Voordelen:

• Schone energie
• Steeds goedkoper
• Makkelijk 'weg te werken' op   daken
  
  

Nadelen:

• Niet altijd betrouwbaar: weinig zonlicht, vooral in winter

Wie heeft er zonnepanelen thuis? Aandelen in windenergie?

Biomassa

= Organisch (natuurlijk) materiaal, zoals: houtresten, groente-, fruit- en tuinafval, oud papier, plantaardige olie en mest van koeien en varkens.

Functies: 

1. Elektriciteit opwekken
2. Biobrandstoffen (biogas uit tuinafval) voor bijvoorbeeld auto's

Voordelen:

• Duurzame energiebron
• CO2-neutraal (alleen de CO2 die de bomen hebben opgenomen (fotosynthese) wordt uitgestoten.

Nadelen:

• Voor de bomen die verbrand   worden, staan er niet meteen   nieuwe --> wel hernieuwbaar,   maar heel traag!

Wat is fotosynthese ook alweer? Wie kan het uitleggen? Bio???

Waarom is het hernieuwen van biomassa een traag proces en daarom niet altijd even wenselijk?

§3 Klimaataanpassing

Klimaatadaptatie = maatregelen nemen tegen de gevolgen van klimaatverandering 

§3 De zeespiegel stijgt

Stijging zeespiegel met 1,7 mm per jaar (figuur 11), door 

- Afsmelten landijs (zoals gletsjers)

- Uitzetten van warmer zeewater

§3 Gevolgen van klimaatverandering: zeespiegel stijgt

• Wipwap effect (Scandinavië / Nederland) 
• Ontwatering veengebieden
• Winning delfstoffen

Bodemdaling

Daling van de bodem door ontwatering of door winning van delfstoffen.

§3 Onder de zeespiegel

Bescherming tegen de zee:

• natuurlijke dijken
• waterkeringen (door de mens)

§3 Kustbescherming

• Dijkverbetering
• Zandsuppletie

§4 Wateroverlast en overstromingen

Door klimaatverandering meer pieken in de waterafvoer.

Meer regen, meer gesmolten sneeuw leidt tot...

§4 Ruimte voor de rivier

§4 Droogte en hitte

Stedelijk warmte-eiland

In steden is de temperatuur door de dichtheid van bebouwing hoger dan op het platteland. 

Stenen nemen overdag extra warmte op. 

Vergroening

Groen geeft schaduw en zorgt voor verkoeling door het verdampen van water. 

Waar begroeiing is, kan ook water wegzakken in de bodem, dus ook goed tegen te veel regen. 

Gevolgen klimaatverandering

	Zomer	Winter
Temperatuur
Neerslag
Zeespiegel

Warmer

Zachter

Minder

Meer

Stijgt

Stijgt

Klimaatverandering

Oorzaken klimaatverandering

Klimaatverandering

Door klimaatverandering kan er <1> water verdampen en komt er meer vocht in de lucht. Dit kan leiden tot meer hevige regen of juist langere periodes van droogte. 

Ook <2> gletsjers en ijskappen sneller, waardoor het zeeniveau stijgt en er overstromingen kunnen ontstaan. 

Het is belangrijk om de uitstoot van broeikasgassen te <3> en ons aan te passen aan de veranderingen

Meer

Smelten

Verminderen 

Minder

Bevriezen

Richt zich op het aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering

Richt zich op het verminderen van de oorzaken van klimaatverandering

klimaatadaptatie 

klimaatmitigatie 

GEVOLGEN van klimaatverandering of niet?

WEL

NIET

Natuurlijk broeikaseffect

Versterkt broeikaseffect

Teveel 

CO2

gemiddeld 2 graden warmer

Klimaatverandering

Zonder dit is het -18 graden op aarde

Zeespiegelstijging

Natuurlijke verwarming

De zon als motor

De mens als motor

Meer CO2 in de lucht

Sleep de stappen naar de juiste plek

Verbruik van fossiele brandstoffen

Temperatuur op aarde neemt toe

Klimaatverandering

Wat zijn fossiele brandstoffen?

1. Aardolie
2. Aardgas
3. Kolen
4. Zonne-energie

Welk nadeel heeft de verbranding van fossiele brandstoffen?

Wat is het verschil tussen het natuurlijke broeikaseffect en het versterkte broeikaseffect?

Welk begrip hoort bij de zeespiegelstijging en de bodemdaling?

1. Klimaatadaptatie
2. Relatieve zeespiegelstijging
3. Wipwap-effect
4. Stedelijk warmte-eiland

Het aanpassen van het gebruik van fossiele brandstoffen naar duurzame brandstoffen

1. Klimaataanpassing
2. Klimaatadaptatie
3. Energietransitie
4. Energiebesparing

Hoe kunnen stormvloedkeringen Nederland beschermen tegen hoog water?

noem twee manieren hoe bodemdaling in NL ontstaat.

Wat wordt er bedoeld met 'Ruimte voor de rivier'?

Geef twee maatregelen van 'ruimte voor de rivier'

natuurlijk broeikaseffect

versterkt broeikaseffect

Hoger watergebruik

Minder water beschikbaar

bevolkingsgroei 

ontbossing 

watervervuiling

klimaatverandering

waterverspilling in de landbouw

grote watervoetafdruk

Welke vorm van kustverdediging zie je op de foto?

1. Harde kustverdediging .
2. Zacht kustverdediging.
3. Beide
4. Dit is geen kustverdediging.

Wat is debiet?

1. Schommelingen in de waterafvoer van een rivier gedurende een jaar.
2. Totale hoeveelheid water die een rivier afvoert op een bepaalde plek per tijdseenheid.
3. Hoogteverschil per km.
4. Hoge afvoer van een rivier.

Welke vorm van kustbescherming zie je op de foto?

1. Dijkverbetering
2. Aanleg harde kust
3. Zandsuppletie
4. Beweegbare waterkering

de zeespiegel stijgt door (kies het belangrijkste)

1. opwarming van de aarde
2. afkoeling van de aarde
3. uitbarstingen van vukanen in zee
4. teveel regen

Wat is relatieve zeespiegelstijging?

1. De absolute zeespiegelstijging ten opzicht van NAP
2. De zeespiegelstijging ten opzichte van de dijkhoogte
3. De absolute zeespiegelstijging én de bodemdaling
4. De bodemdaling gecompenseerd door temperatuurverhoging

In Nederland is de relatieve zeespiegelstijging groter dan de absolute zeespiegelstijging

1. Juist
2. Onjuist

Op welke manieren brengen wij allemaal CO2 in de lucht?

Is natuurlijk al meermaals genoemd: fabrieken (industrie), auto's, verwarming, uitademen.

Welk broeikasgas wordt het meest uitgestoten bij het verbranden van fossiele brandstoffen?

1. methaan
2. koolstofdioxide
3. waterdamp
4. stikstof

De atmosfeer wordt van ... opgewarmd.

1. Bovenaf
2. Onderaf

Zonder broeikasgassen is het -16 graden op aarde. Over welk effect gaat het hier?

1. broeikaseffect
2. klimaatverandering
3. natuurlijk broeikaseffect
4. versterkt broeikaseffect