3.4: De lange weg naar onafhankelijkheid

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3

H3: De koloniale relatie tussen Nederland en Indonesië

3.4: De lange weg naar onafhankelijkheid

Aan het eind:

1. kun je met kenmerken omschrijven hoe de Tweede Wereldoorlog verliep (en de eerste jaren erna) in Nederlands-Indië;

2. weet je te verwoorden hoe Nederland reageerde op de roep van een onafhankelijk Indonesië;

+ kun je met een argument een standpunt innemen op welke datum de oprichting van Indonesië heeft plaatsgevonden.

In 1939 begon de Tweede Wereldoorlog in Europa. Nazi-Duitsland sluit een bondgenootschap met Italië en het Japanse keizerrijk. In 1941 valt Japan de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor aan. 

In 1942 valt Japan ook Nederlands-Indië aan. Het KNIL-leger is kansloos tegen de Japanse overmacht, waarna Japan in de kolonie de baas wordt. 

De Nederlanders werden opgepakt en opgesloten in interneringskampen (Jappenkampen). Op korte termijn zijn de Indonesiërs blij met de komst van Japan, maar later moeten zij ook dwangarbeid verrichten. 

Hierna: Google Maps 'Waar ligt Pearl Harbor'? 

Japanse bezetting

Klik op de propaganda-poster om in te zoomen.

Deze poster is gemaakt door....

1. Nederland
2. Japan
3. Nederlands-Indië/ Indonesië
4. de Verenigde Staten

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Je ziet mensen in een interneringskamp, ook wel een jappenkamp.

De mensen op de afbeelding zijn.....

1. Indonesiërs
2. Nederlanders
3. Japanners
4. Amerikanen

Nederlands-Indië wordt Indonesië

In augustus 1945 gooien de VS atoombommen op de steden Hiroshima en Nagasaki. Japan geeft zich over en de WOII is voorbij. De Indonesische politieke leiders Soekarno en Hatta roepen de onafhankelijkheid uit van 'Republiek Indonesia'.

Nederland is het niet eens met de onafhankelijkheid. De periode die volgt heet de Bersiap-periode, in Indonesië noemen ze het Berdaulat. In deze periode gaan groepen fanatieke Indonesische jongeren, ook wel pemoeda's genoemd, met wapens de straat op. Zij willen de onafhankelijkheid afdwingen. 

Door het extreme geweld ziet de Nederlandse regering onderhandeld moet worden. Gevolg is in nov 1946 een wapenstilstand (akkoord van Linggadjati).

Klik op de afbeelding om in te zoomen. Je ziet het akkoord van Linggadjati (1946).

Bij het vak geschiedenis heb je geschreven en ongeschreven bronnen.

Geschreven bronnen kennen een stuk tekst (bv dagboek), ongeschreven bronnen niet (bv schilderij).

Daarnaast heb je directe en indirecte bronnen.

Een directe (primaire) bron is een overblijfsel uit de tijd waarin de bron zelf gemaakt is, een indirecte (secundaire) bron niet.

De afbeelding is een.....

1. geschreven directe bron
2. ongeschreven directe bron
3. geschreven indirecte bron
4. ongeschreven indirecte bron

Nederlands-Indië wordt Indonesië

Het akkoord van Linggadjati houdt niet lang stand. In 1947 stuurt Nederland 120.000 soldaten naar Indonesië. Tegen de buitenwereld wordt gezegd dat dit gedaan wordt om rust, orde en welvaart te herstellen. Dit worden politionele acties genoemd. 

In werkelijkheid wordt een Indonesische onafhankelijkheidsoorlog gevoerd. De Verenigde Naties (VN) keuren de Nederlandse aanpak af. Ook de Verenigde Staten juicht dekolonisatie toe en dreigt met de stop van Marshallhulp.

Uiteindelijk geeft Nederland onder internationale druk toe. Op 27 december 1949 werd Indonesië een onafhankelijke staat. 

Twee uitspraken:

1. Een oorzaak / gevolg van de capitulatie (overgave) van Japan (aug 1945) is het feit dat de Verenigde Staten twee atoombommen op twee Japanse steden gooit. 

2. Een oorzaak / gevolg van de soevereiniteitsoverdracht is het dreigen met de stop van Marshallhulp door de Verenigde Staten.

1. 1. oorzaak, 2. oorzaak
2. 1. oorzaak, 2. gevolg
3. 1. gevolg, 2. gevolg
4. 1. gevolg, 2. gevolg

Klik op de punaises voor een omschrijving. 

Sleep de punaises naar de juiste plek op de wereldkaart.

Hier vindt de Bersiap-periode plaats.

Dit land geeft Marshall-hulp aan (kapitalistische) landen in puin na de Tweede Wereldoorlog

Hier vallen de twee door de Verenigde Staten gegooide atoombommen

Hier vindt de verrassingsaanval op Pearl Harbor plaats.

Hier ligt het Europees moederland van Nederlands-Indië

Hoe moeten we in het geschiedenisboek volgens jou de periode aug 1945 - dec 1949 in 

Nederlands-Indië noemen?

Politionele acties

Indonesische onafhankelijkheidsoorlog

Beiden

Klik hiernaast op de afbeelding om in te zoomen.

De vrouw in de afbeelding wordt geinterviewd. Zij vertelt hoe de overgave (capitulatie) verliep van Japan in Nederlands-Indie en hoe daar vervolgens op werd gereageerd door het volk.

Is de informatie van de vrouw uit het interview betrouwbaar?

Doe het zo: Ja/ Nee, omdat.......(leg goed uit)

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Je ziet een screenshot van 5:30.

Wat hoort bij .....x..... te staan?

1. Het nationalisme
2. De propaganda
3. De censuur
4. De zuivering

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Uit welk jaartal komt dit bankbiljet?

1. 1939
2. 1942
3. 1947
4. 1949

Sleep de onderstaande vijf gebeurtenissen in de juiste tijdsvolgorde:

Het KNIL-leger wordt omver gelopen door het Japanse leger

De Nederlander moet voor elke Japanner heel diep buigen.

Nazi-Duitsland valt Nederland binnen.

Japan valt Pearl Harbor aan

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Wat hoort er bij ....X.... te staan?

1. de Japanner
2. de Indonesiër
3. de Amerikaan
4. de Duitser

Klik op de propaganda-poster om in te zoomen.

1. De poster is gemaakt door Japan / Nederland.

2. De poster komt uit eind 1942 / eind 1945.

1. 1. Japan, 2. eind 1942
2. 1. Nederland, 2. eind 1942
3. 1. Japan, 2. eind 1945
4. 1. Nederland, 2. eind 1945

Bij het vak geschiedenis heb je 4 soorten onderzoeksvragen.

1. Beschrijvende vragen: gebruik je als meer wilt weten over een situatie of verschijnsel in het verleden.

2. Verklarende vragen: gebruik je als je wilt uitleggen waardoor dingen gebeurd zijn.

3. Vergelijkende vragen: gebruik je als je overeenkomsten en verschillen van een situatie of verschijnsel wilt weten.

4. Waarderende vragen: gebruik je om te onderzoeken wat jij ergens van vindt.

"Welke oorzaken zijn aan te wijzen dat de Japanners 'maar' 4 jaar (1942 tot '45) de baas waren in Nederlands-Indië?

1. beschrijvende vraag
2. verklarende vraag
3. vergelijkende vraag
4. waarderende vraag

Op 17 augustus 1945 roepen de Indonesische leiders Soekarno en Hatta de onafhankelijkheid uit van het land Indonesië.

Op 27 december 1949 tekent koningin Juliana (zie plaatje)  de soevereiniteitsoverdracht van het land Indonesië.

Wanneer is volgens jou Indonesië onafhankelijk geworden?

17 augustus 1945

27 december 1949

Sleep de begrippen naar de juiste tijdsperiode:

Vòòr de Tweede Wereldoorlog.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog

Ná de Tweede Wereldoorlog

Aanval Pearl Harbor

Marshallhulp

Bersiap- periode

Akkoord van Linggadjati

Politionele acties

Atoombommen op Hiroshima en Nagasaki

Interneringskampen

Indonesië als eenheidsstaat 

Evaluatie: Welk begrip begrijp je nog niet zo goed? 

Pearl Harbor

KNIL-leger

Marshallhulp

Soekarno

Bersiap-periode

Berdaulat

Pemoeda's

Akkoord van Linggadjati

Politionele acties

Soevereiniteits- overdracht

Werktijd

STAP 1

STAP 2

Klaar? 

Lees de teksten van de paragraaf goed door. 

Maak de volgende opdrachten:

1a - 9

Nakijken via Tijd voor GS. 

0

Je hebt zojuist de trailer gezien van de film 'de Oost'.

Schrijf uit een vraag die je over de film hebt: 

Hierna: leerdoelen.