Bestuursrecht les 5: Algemene beginselen van behoorlijk bestuur (deel II)

• Bestuursrecht
• MBO
• Studiejaar 1

Bestuursrecht les 5

Algemene beginselen van behoorlijk bestuur (deel II)

Terugblik vorige les

De algemene beginselen van 

behoorlijk bestuur

Noem de vier beginselen waar we het de vorige les over hebben gehad:

Het zorgvuldigheidsbeginsel houdt in:

1. Dat er niet meteen een (te) zwaar middel mag worden ingezet
2. Dat alle belangen moet worden afgewogen en op de hoogte moet zijn van de feiten en omstandigheden
3. Dat een bestuursorgaan zijn bevoegdheid niet mag gebruiken voor een ander doel dan waarvoor zij is verleend

De overheid neemt een beslissing, maar legt niet op een begrijpelijke wijze uit waarom en hoe deze beslissing tot stand is gekomen. Dit is in strijd met:

1. Zorgvuldigheidsbeginsel
2. Evenredigheidsbeginsel
3. Motiveringsbeginsel

Algemene beginselen van behoorlijk bestuur

Bestuursorganen moeten zich bij het uitvoeren van hun bestuurstaak houden aan de algemene regels van de Awb en aan de bijzondere regels uit de bijzondere wetten. 

Belangrijk onderdeel van deze algemene regels zijn de algemene beginselen van behoorlijk bestuur (abbb). Soort spelregels voor de overheid. 

• Komen voort uit de jurisprudentie 
• Tegenwoordig opgenomen in de wet (Awb)
• Bestuursorgaan bestuurstaak goed uitgevoerd?
• Voldoende rekening gehouden met de belangen van de burger?
• Besluit in strijd met beginsel(en)? Vernietigbaar 

De beginselen:

1. zorgvuldigheidsbeginsel 
2. motiveringsbeginsel                                                                  vorige les
3. geen misbruik van bevoegdheid 
4. evenredigheidsbeginsel
5. gelijkheidsbeginsel
6. vertrouwensbeginsel                                                               vandaag
7. rechtszekerheidsbeginsel
8. verbod van willekeur

De dikgedrukte beginselen behandelen we deze week. De andere vier komende de volgende les aan bod.

5. Gelijkheidsbeginsel

Een bestuursorgaan moet burgers in gelijke gevallen gelijk/hetzelfde behandelen. 

Artikel 1 Grondwet

Pak artikel 1 van de Grondwet erbij. Lees wat er staat en noem een voorbeeld wanneer een bestuursorgaan handelt in strijd met het gelijkheidsbeginsel.

Bijv. ene student geen studiefinanciering toekennen terwijl deze student aan precies dezelfde voorwaarden voldoet als de andere en deze andere student wordt wel een studiefinanciering toegekend. 

Dit geldt ook voor uitkeringen, vergunningen etc. 

6. Vertrouwensbeginsel

Ook wel het 'beginsel van de opgewekte verwachting'. Het gaat erom welke verwachtingen een bestuursorgaan schept en dat je op die verwachtingen mag vertrouwen als burger. 

Let op: het vertrouwensbeginsel heeft geen wettelijke grondslag! Ondanks dat moet een bestuursorgaan zich toch aan dat beginsel houden. 

Voorbeeld vertrouwensbeginsel

Stel je hebt een vergunningsaanvraag ingediend en je wil weten wat de status is. Je belt vervolgens naar de wethouder en hij/zij zegt dat je gegarandeerd de vergunning krijgt, maar dat ze een achterstand hebben en je nog even moet wachten. 

Als dan vervolgens blijkt dat je de vergunning niet krijgt, heeft het gemeentebestuur in strijd gehandeld met het vertrouwensbeginsel. 

7. Rechtszekerheidsbeginsel

Een bestuursorgaan mag niet zo maar op zijn eerder genomen besluit terugkomen en deze bijvoorbeeld ongedaan maken. Burger moet kunnen bouwen op overheid.

Vervolg rechtszekerheidsbeginsel

Geen wettelijke grondslag

Overheid wel verplicht zich aan dit beginsel te houden

Voorbeeld: de gemeente verleent een subsidie voor de organisatie van Koningsdag. Een maand voor Koningsdag laat de gemeente weten toch niets te betalen. Dit is in strijd met het rechtszekerheidsbeginsel. 

Let op:

Het vertrouwensbeginsel en het rechtszekerheidsbeginsel lijken op elkaar! 

Wat is het verschil: 

- vertrouwensbeginsel voor besluit

- rechtszekerheidsbeginsel na besluit

8. Verbod van willekeur

In sommige gevallen heeft bestuursorgaan vrijheid bij uitoefenen bestuurstaken > eigen beleid maken.

Dit beleid wordt niet getoetst door de rechter. 

Betekent dit dan ook geen controle?

Vervolg verbod van willekeur

• De rechter toetst eigen beleid niet, controleert wel. 
• Controle of eigen beleid wordt toegepast. 
• Zo niet > strijd met verbod van willekeur! 

Voorbeeld verbod van willekeur:

De gemeente wijst een subsidieaanvraag van een sportvereniging af, terwijl deze aanvraag wel verleend had moeten worden op grond van het eigen gemaakt beleid.

Dat mag dus niet. 

Vrijheid voor eigen beleid, maar dan ook volgen eigen beleid. 

Vertrouwensbeginsel vs. rechtszekerheidsbeginsel

Het vertrouwensbeginsel en het rechtszekerheidsbeginsel lijken erg op elkaar. Bedenk zelf twee situaties:

- één waarin het bestuursorgaan het vertrouwensbeginsel schendt;

- één waarin een bestuursorgaan het rechtszekerheidsbeginsel schendt. 

De studenten gaan aan de slag met het bedenken van twee casussen (1 x schending vertrouwensbeginsel en 1x schending rechtszekerheidsbeginsel). Dit moeten uiteraard andere voorbeelden zijn dan genoemd in de les. 

Evt. per tweetallen maken en laten presenteren in de les?

Vul in (alleen of in tweetallen):
- één waarin het bestuursorgaan het vertrouwensbeginsel schendt;
- één waarin een bestuursorgaan het rechtszekerheidsbeginsel schendt.

Nog even over voor de kerstvakantie...

Je vraagt studiefinanciering aan en de overheid (DUO) kent deze toe. Is dit een rechtshandeling met rechtsgevolg?

1. Ja
2. Nee

De gemeente Eindhoven bestelt broodjes voor tijdens de lunch voor het personeel. Dit is een:

1. Publiekrechtelijke rechtshandeling
2. Privaatrechtelijke rechtshandeling

Het UWV kent een WW-uitkering toe aan mevrouw De Laat. Dit is een:

1. Publiekrechtelijke rechtshandeling
2. Privaatrechtelijke rechtshandeling

Tot slot: waarom is het ook alweer zo belangrijk om te weten of iemand belanghebbende is bij een besluit?

Vragen?

Zijn er vragen over de stof van vandaag?

Volgende les: handhaving