13.3 Transport

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Startopdracht:

Pak je boek en lees vast de tekst in de groene vakken op blz 174/175

Startopdracht:

Pak je boek en lees vast de tekst in de groene vakken van 13.3.

Kun je de leerdoelen hiernaast uitleggen?

Uitleg 

Opdrachten 

Afsluiting 

Leerdoelen 13.3

- Je kunt beschrijven hoe stoffen in het lichaam van insecten vervoerd worden.

- Je kunt beschrijven hoe stoffen in het lichaam van vissen vervoerd worden. 

- Je kunt uitleggen hoe stoffen in planten vervoerd worden. 

Vergelijk met jezelf

De Mens heeft een dubbele en gesloten bloedsomloop:

• Kleine bloedsomloop - via longen - zuurstof
• Grote bloedsomloop - via rest van lichaam - voedingsstoffen en afvalstoffen
• Hart heeft 2 helften met 2 kamers en 2 boezems

Nu vergelijken t.o.v. vis en insect

Vervoer in insecten

- Bij insecten wordt lucht met zuurstof door tracheeën vervoerd. 

- Voedingsstoffen en afvalstoffen worden door het bloed vervoerd.

- Een insect heeft een open bloedsomloop -> het bloed stroomt vrij door het lichaam.

Hoe vervoeren insecten stoffen?

• Door het lichaam loopt 1 groot bloedvat 
• Het bloedvat eindigt in de kop
• Aan de achterkant het hart: een aantal kamers achter elkaar
• Samentrekken v/d kamers -->                   bloed stroomt van achter naar voren
• Bloed stroomt vrij door het lichaam
  (open bloedsomloop)

0

Vervoer in vissen

- Bij vissen vervoert het bloed zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen.

- De bloedsomloop bij vissen is gesloten -> bloed stroomt in bloedvaten.

Hoe vervoeren vissen stoffen?

- Vanuit de kieuwen komt zuurstof in het bloed.

- Vanuit het verteringstelsel komen de voedingsstoffen in het bloed.

-Enkelvoudige  bloedsomloop (gesloten)

Verschillende bloedsomlopen

Enkelvoudige bloedsomloop bij vissen: het bloed gaat per omloop één keer door het hart.

Dubbele bloedsomloop bij andere gewervelde dieren: het bloed gaat per omloop twee keer door het hart.

Overzicht

• Open bloedsomloop = bloed stroomt niet door bloedvaten
  
• Gesloten bloedsomloop = bloed stroomt door bloedvaten 
  
• Enkelvoudige bloedsomloop = bloed stroomt 1 x door het hart per omloop
  
• Dubbele bloedsomloop = bloed stroomt 2 x door het hart per omloop
  

13.3

Maken opdrachten:

2, 4, 5, 6, 7, 8 (10)

 

Nakijken. 

Hoe zorg je dat je de stof voor de toets bijhoudt?

Pak de leerdoelen erbij

Kun je ze uitleggen? 

Na de opdrachten:

Keuze mogelijkheden om te werken aan leerdoelen:

• Samenvatting boek gebruiken/ zelf een samenvatting maken
  
• Kijk goed naar de bronnen!!
  
• Leren, hoe? begrippen opschrijven?
  
• Aantekeningen leren
  
• Oefenen met test jezelf/ oefentoets/ (examentraining). In je boek/online.
  
• werkboekvragen doornemen, welke vond je moeilijk? Snap je ze nu?
  
• LessonUp lessen doornemen
  
• ??
  

het type bloedsomloop bij een insect is

1. open en dubbel
2. open en enkel
3. open

in een vis wordt zuurstof vervoerd door

1. tracheeën
2. bloedvaten
3. hart en tracheeën
4. hart en bloedvaten

door het hart van een insect stroomt ...

1. zuurstofrijk bloed
2. zuurstofarm bloed
3. bloed zonder zuurstof

door het hart van een vis stroomt

1. zuurstofrijk bloed
2. zuurstofarmbloed
3. bloed zonder zuurstof

wat vervoert het bloed bij de vis

1. zuurstof
2. zuurstof en voedingsstoffen
3. voedingsstoffen en afvalstoffen
4. zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen

Hoe vervoeren planten stoffen?

Wortels zuigen water en mineralen op  

Vaatbundels lopen van wortel tot in de bladnerven en bloemen. 

Vaatbundels liggen in groepjes

Vaatbundels

Vaatbundels lopen van wortel tot in de bladnerven en bloemen. 

Twee soorten: 

 1. Houtvaten: vaten voor water en mineralen (binnenring) 

2. Bastvaten: vaten voor glucose en andere voedingstoffen (buitenring)

Vervoer in planten

Wortelharen -> opnemen water en mineralen.

Houtvaten vervoeren water en mineralen van de wortels naar de bladeren (omHoog).

Bastvaten vervoeren water en voedingsstoffen (o.a. Glucose) naar de wortels en de bloemen (Beide kanten).

De waterstroom blijft op gang doordat er water via de huidmondjes verdampt.

Wat vervoeren de houtvaten?

1. water en mineralen
2. water en glucose
3. water en zuurstof
4. water

Hoe heet het onderdeel dat de voedingstoffen vervoerd in de plant?

1. vaatbuisjes
2. vaatbundels
3. haarvaten

Bij de plant zit in de buitenring de

1. Houtvaten
2. Bastvaten

Leerdoelencheck 

Bespreek per tweetal of je onderstaande leerdoelen beheerst: 

- Je kunt beschrijven hoe stoffen in het lichaam van insecten vervoerd worden.

- Je kunt beschrijven hoe stoffen in het lichaam van vissen vervoerd worden.

- Je kunt uitleggen hoe stoffen in planten vervoerd worden. 

13.3

Maken opdrachten:

2, 4, 5, 6, 7, 8 (10), 11, 12, 13

 

Nakijken. 

Hoe zorg je dat je de stof voor de toets bijhoudt?

Pak de leerdoelen erbij

Kun je ze uitleggen? 

Na de opdrachten:

Keuze mogelijkheden om te werken aan leerdoelen:

• Samenvatting boek gebruiken/ zelf een samenvatting maken
  
• Kijk goed naar de bronnen!!
  
• Leren, hoe? begrippen opschrijven?
  
• Aantekeningen leren
  
• Oefenen met test jezelf/ oefentoets/ (examentraining). In je boek/online.
  
• werkboekvragen doornemen, welke vond je moeilijk? Snap je ze nu?
  
• LessonUp lessen doornemen
  
• ??
  

het type bloedsomloop bij een insect is

1. open en dubbel
2. open en enkel
3. open

in een vis wordt zuurstof vervoerd door

1. tracheeën
2. bloedvaten
3. hart en tracheeën
4. hart en bloedvaten

door het hart van een insect stroomt ...

1. zuurstofrijk bloed
2. zuurstofarm bloed
3. bloed zonder zuurstof

door het hart van een vis stroomt

1. zuurstofrijk bloed
2. zuurstofarmbloed
3. bloed zonder zuurstof

wat vervoert het bloed bij de vis

1. zuurstof
2. zuurstof en voedingsstoffen
3. voedingsstoffen en afvalstoffen
4. zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen

Wat vervoeren de houtvaten?

1. water en mineralen
2. water en glucose
3. water en zuurstof
4. water

Hoe heet het onderdeel dat de voedingstoffen vervoerd in de plant?

1. vaatbuisjes
2. vaatbundels
3. haarvaten

Bij de plant zit in de buitenring de

1. Houtvaten
2. Bastvaten