Do 15 mei Hoofdzinnen en bijzinnen en voegwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Hoofdzin versus bijzin

Hoofdzin en bijzin

Lesdoelen

Ik kan een hoofdzin en bijzin herkennen.

Ik weet hoe ik een hoofdzin en bijzin vind.

Ik weet wat nevenschikkende voegwoorden zijn.

Voegwoorden

• Voegwoorden zijn een soort cement.
  
• Je kunt met voegwoorden zinnen aan elkaar plakken.

Voegwoorden

- Met voegwoorden plakken zinnen aan elkaar.

- Voor een voegwoord vaak een komma, behalve bij en en of 

- Een voegwoord kan ook aan het begin van een zin staan!

Nevenschikkende voegwoorden

Nevenschikkende voegwoorden = verbinden gelijkwaardige delen. Deze delen kunnen los van elkaar een zin vormen, zonder dat de woordvolgorde verandert. 

Nevenschikkende voegwoorden = en, want, maar, of 

Voorbeeld: Het kamp lijkt me niet leuk, maar ik ga er toch heen. 

Nevenschikkende voegwoorden

HZ + HZ

Hoofdzinnen en bijzinnen

Een samengestelde zin kan bestaan uit:

- twee hoofdzinnen

- een hoofdzin en een bijzin

nevenschikkende voegwoorden

Deze metselen twee hoofdzinnen aan elkaar. De nevenschikkende voegwoorden kun je (bijna allemaal) uit je hoofd leren. Het zijn: want, (of), dus, en, maar (WODEM)

Hij kan zich niet concentreren, doordat zijn radio aan is.

Bijzin

Hoofdzin

Hoofdzin, bijzin

hoofdzin, hoofdzin

bijzin, hoofdzin

Hij heeft zijn fiets gepoetst, nadat hij in het bos was wezen crossen.

Terwijl zij de kamer stofzuigde, lapte hij de ramen.

Zij vierden feest, maar ze dachten niet aan de buren.

Hoofdzin, bijzin

hoofdzin, hoofdzin

bijzin, hoofdzin

Hij heeft zijn fiets gepoetst, nadat hij in het bos was wezen crossen.

Terwijl zij de kamer stofzuigde, lapte hij de ramen.

Zij vierden feest, maar ze dachten niet aan de buren.

Omdat ik jarig ben,

moet ik vanmiddag boodschappen doen.

hoofdzin

bijzin

bijzin + hoofdzin 

hoofdzin + hoofdzin 

hoofdzin + bijzin

hoofdzin + hoofdzin + bijzin

hoofdzin + bijzin + bijzin

Evelien werkt bij de bakker, want zij bakt graag koekjes. 

Evelien werkt bij de bakker, want zij bakt graag koekjes, omdat zij die zo lekker vindt. 

Als je vanavond langskomt, zal ik je het allerlaatste nieuwtje vertellen. 

Ik kom vanavond langs en ik vertel jou dan het laatste nieuwtje. 

Toen opa rookte, vond ik dat vies.

Geef aan of de volgende zinnen enkelvoudig of samengesteld zijn. Als de zin samengesteld is, geef dan aan of de zin onderschikkend of nevenschikkend is.

enkelvoudig

een enkelvoudige zin heeft maar één persoonsvorm. Er kunnen wel meer werkwoorden zijn. Deze werkwoorden zijn samen onderdeel van het gezegde (werkwoordelijk of naamwoordelijk)

EV

samengesteld

een samengestelde zin heeft twee (of meer) persoonsvormen.

Verander de zin van tijd om te zien wat de persoonsvormen zijn.

Een samengestelde zin is nevenschikkend of onderschikkend.

Nevenschikkend: twee hoofdzinnen (voegwoorden: en, maar, want, of)

Onderschikkend: hoofdzin en bijzin(nen) (HZ-BZ of BZ-HZ). Onderwerp en persoonsvorm staan in de bijzin uit elkaar of kunnen uit elkaar geplaatst worden door het woordje niet ertussen te plaatsen.

SG

enkelvoudige zin

samengestelde zin

Tijdens de voetbalwedstrijd mogen de supporters niets drinken op de tribune.

Hoewel het kampioenschap de club niet meer kon ontgaan, bleef de trainer zenuwachtig voor de wedstrijd.

De uitblinkende middenvelder wilde nog niet zeggen of hij nog een jaar blijft.

De supporters hopen dat hij besluit nog een jaar bij hun club blijft.

Hij heeft het enorm naar zijn zin, maar een avontuur is ook interessant.

De trainer blijft nog een seizoen of hij gaat toch met pensioen.

Voegwoorden

1. Nevenschikkende voegwoorden: en, dus, maar, of, want 
2. Onderschikkende voegwoorden: aangezien, omdat, terwijl, toen, zodra, dat...

Hoofd- en bijzinnen

Samengestelde zinnen bestaan uit hoofdzinnen en/of bijzinnen.

Horen de zinnen bij het begrip hoofdzin of bijzin?

Tekst

Hoofdzin

Bijzin

Als je deze zin weghaalt, houd je een complete zin over

PV en OND kunnen gescheiden worden door ander woordje 

Omdat ik jarig ben,

moet ik vanmiddag boodschappen doen.

hoofdzin

bijzin

bijzin + hoofdzin 

hoofdzin + hoofdzin 

hoofdzin + bijzin

hoofdzin + hoofdzin + bijzin

hoofdzin + bijzin + bijzin

Evelien werkt bij de bakker, want zij bakt graag koekjes. 

Evelien werkt bij de bakker, want zij bakt graag koekjes, omdat zij die zo lekker vindt. 

Als je vanavond langskomt, zal ik je het allerlaatste nieuwtje vertellen. 

Ik kom vanavond langs en ik vertel jou dan het laatste nieuwtje. 

Toen opa rookte, vond ik dat vies.

Hoofdzin, bijzin

hoofdzin, hoofdzin

bijzin, hoofdzin

Hij heeft zijn fiets gepoetst, nadat hij in het bos was wezen crossen.

Terwijl zij de kamer stofzuigde, lapte hij de ramen.

Zij vierden feest, maar ze dachten niet aan de buren.

Voegwoord bij 2 hoofdzinnen

(nevenschikkend)

Voegwoord bij hoofdzin en bijzin

(onderschikkend)

en

maar

want

omdat

terwijl

dat

Onderschikking is een combinatie van

1. Allemaal hoofdzinnen
2. Hoofdzin(nen) en minstens één bijzin
3. Minstens één hoofdzin en meerdere bijzinnen
4. Alleen maar bijzinnen

Saar is goed in Nederlands en ik ben goed in wiskunde.

Dit zijn...

1. Een hoofdzin en een bijzin
2. Twee hoofdzinnen
3. Twee bijzinnen

Waaruit kan een samengstelde zin bestaan?

1. hoofzin en bijzin
2. zinnen
3. geen idee
4. een of meerdere hoofdzinnen en/of een of meerdere bijzinnen

De docent heeft het uitgelegd en de leerlingen snappen het.

Waaruit bestaat deze samengestelde zin?

1. twee hoofdzinnen
2. een hoofdzin en een bijzin
3. twee bijzinnen
4. geen idee

Ik ben benieuwd of jullie het snappen.

Waaruit bestaat deze samengestelde zin?

1. twee hoofdzinnen
2. een hoofdzin en een bijzin
3. twee bijzinnen
4. geen idee

Omdat ik zo vaak mijn handen was, heb ik heel ruwe handen gekregen.
In deze zin is de er sprake van:

1. twee hoofdzinnen
2. een bijzin en een hoofdzin
3. een hoofdzin en een bijzin
4. twee bijzinnen

Omdat Boer zoekt vrouw een van de best gekeken programma's is, wordt het primetime uitgezonden.

1. Het zijn twee hoofdzinnen.
2. Het is een hoofdzin en een bijzin.
3. Het is een bijzin en een hoofdzin.
4. Het zijn twee bijzinnen.

Hoofdzin of bijzin?
‘(1)Ilse kan niet pinnen, (2) omdat haar saldo te laag is.’

1. 1 = hoofdzin, 2 = bijzin
2. 1 = bijzin, 2 = hoofdzin
3. 1 en 2 zijn allebei hoofdzinnen
4. 1 en 2 zijn allebei bijzinnen

In Nederland moet iedereen zoveel mogelijk thuisblijven, want er heerst een virus.

1. Dit zijn twee hoofdzinnen.
2. Dit zijn hoofdzin en bijzin.
3. Dit zijn bijzin en hoofdzin.
4. Dit zijn twee bijzinnen.

Ik pak mijn boeken en ga naar school. Welke uitspraak klopt?

1. Deze zin bestaat uit 1 hoofdzin
2. Deze zin bestaat uit 1 hoofdzin + 1 bijzin
3. Deze zin bestaat uit 2 bijzinnen
4. Deze zin bestaat uit 2 hoofdzinnen

Piet heeft een krantenwijk, want hij spaart voor een brommer, omdat hij heel ver van school woont.

1. Deze zin bestaat uit twee hoofdzinnen.
2. Deze zin bestaat uit een hoofdzin en een bijzin.
3. Deze zin bestaat uit een hoofdzin en twee bijzinnen.
4. Deze zin bestaat uit twee hoofdzinnen en een bijzin.

De leerling stelde een vraag toen de docent klaar was met uitleggen.

Waaruit bestaat deze samengestelde zin?

1. twee hoofdzinnen
2. een hoofdzin en een bijzin
3. twee bijzinnen
4. geen idee

Netflix concurreert met de BBC, want de serie de Crown is echt gericht op Britten

1. Deze zin bestaat uit twee hoofdzinnen
2. Deze zin bestaat uit een hoofd- en een bijzin
3. Deze zin bestaat uit twee bijzinnen
4. Deze zin bestaat uit een bij- en een hoofdzin

1a [Ik ben in Griekenland geweest], 1b omdat [mijn moeder daar is opgegroeid.]

1. Zin 1a en 1b zijn beide hoofdzinnen.
2. Zin 1a is een hoofdzin; zin 1b is een bijzin.
3. Zin 1a is een bijzin; zin 1b is een hoofdzin.
4. Zin 1a en 1b zijn beide bijzinnen.

2a [Mijn moeder heeft me straf gegeven,] want
2b [ik was een uur te laat thuis.]

1. Zin 2a en 2b zijn beide hoofdzinnen.
2. Zin 2a en 2b zijn beide bijzinnen.
3. Zin 2a is een hoofdzin; zin 2b een bijzin.
4. Zin 2a is een bijzin; zin 2b een hoofdzin.

Voegwoorden die een hoofdzin en een bijzin aan elkaar voegen zijn

1. nevenschikkende voegwoorden
2. onderschikkende voegwoorden

Waaruit kan een samengestelde zin bestaan?

1. hoofdzin en hoofdzin
2. hoofdzin en bijzin
3. nevenschikkende voegwoorden
4. onderschikkende voegwoorden

Huiswerk voor maandag 19 mei

Maken opdr. 4 en 5

Nevenschikking en onderschikking