5.4 Een nieuwe christelijke kerk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Welkom!

Geschiedenis

M1

20 juni 2025

Wat ligt er op tafel?

- schrift, etui, iPad

Planning

• Planning



• Leerdoelen 5.4
• Uitleg 5.4 deel 2
• Wie, wat, waar - opdracht
• Samen lezen & denken
• Aantekeningen 5.4 deel 2
• Kahoot

Leerdoelen 5.4

• Je kunt de denkbeelden en rol van Luther binnen de Reformatie beschrijven.
  
• Je kunt de houding van Karel V en Filips II tegenover de Reformatie beschrijven.
  
• Je kunt de gevolgen van de splitsing van de christelijke kerk herkennen.
  
• Je kunt uitleggen dat de ontevredenheid in de Nederlanden leidde tot een beeldenstorm.
  

5.4 Een nieuwe christelijke kerk

Desiderius Erasmus (1466-1536)

• Priester, schrijver en humanist uit Rotterdam
  
• Vertaalde de Bijbel; van Grieks naar Latijn
  
• Had kritiek op de kerk
  

Erasmus had ook kritiek op de handel in aflaten. Dit waren kerkelijke brieven waarin zonden werden kwijtgescholden. Bij aanschaf moest een koper eigenlijk laten zien dat hij zijn leven zou beteren. Maar dat schoot er vaak bij in, omdat de kerk er snel geld mee wilde verdienen.

Maarten Luther (1483-1546)

- Duitse monnik en priester

- Kritiek op de kerk

- Schreef 95 stellingen (1517)

Luther schrijft in 95 stellingen zijn kritiek op en verspreidde die in Wittenberg (1517).

Maarten Luther's verschijning op de Rijksdag van Worms in 1521 was een cruciaal moment in de Reformatie. Luther werd daar aangehouden en gevraagd om zijn stellingen te herroepen, wat hij weigerde.

Van zijn beschermer, hertog van Saksen, mocht Luther voor zijn Lutherbijbel Gods Woord uit het Latijn vertalen in het Duits. 

Aantekeningen 5.4 deel 1

• Erasmus had kritiek op de katholieke kerk, bijvoorbeeld op de aflaten.
• Dit waren kerkelijke brieven waarin zonden werden kwijtgescholden. 
• Erasmus bleef toch trouw aan de kerk en hoopte dat die zou verbeteren. 
  
• Maarten Luther was veel kritischer: hij vond dat je niet door goede daden in de hemel komt, maar door de Bijbel te lezen. 
  
• In 1517 schreef hij zijn kritiek op de kerk op in 95 stellingen, wat grote ruzie veroorzaakte met de paus en keizer Karel V. 
  
• Luther werd beschermd door een hertog en vertaalde de Bijbel in het Duits.
  

Katholieke kerk

Protestantse kerk

Reformatie: de afscheiding van de katholieke kerk onder leiding van Luther en Calvijn

Johannes Calvijn (1509-1564)

• Franse hervormer
  
• Strenge regels voor het geloof
  
• Geloof in voorbestemming (God bepaalt je lot van tevoren)
  
• Tegen de katholieke kerk
  

Karel V (1500-1558)

• Priester, schrijver en humanist uit Rotterdam
  
• Vertaalde de Bijbel; van Grieks naar Latijn
  
• Had kritiek op de kerk
  

Filips II (1527-1598)

• Priester, schrijver en humanist uit Rotterdam
  
• Vertaalde de Bijbel; van Grieks naar Latijn
  
• Had kritiek op de kerk
  

Margaretha van Parma (1522-1586)

Nadat Filips II in 1559 terug naar Spanje is vertrokken, is zijn halfzus Margaretha van Parma landvoogdes geworden. Zij bestuurt de Nederlanden als vertegenwoordigster van de koning. Als gevolg van alle onrust, biedt een groep edelen op 5 april 1566 Margaretha een 'smeekschrift' aan.

De Beeldenstorm was een periode in 1566 waarin protestanten in de Nederlanden katholieke kerken en kloosters binnenvielen en beelden, altaarstukken en andere religieuze voorwerpen vernielden

Wie? Wat? Waar?

Beantwoord de onderstaande vragen:

• Wie? 
  
• Wat? 
  
• Waar?
  
• Wanneer? 
  
• Waarom?
  
• Gevolg? 
  

Over deze personen:

• Desiderius Erasmus
  
• Maarten Luther
  
• Johannes Calvijn
  

Aantekeningen 5.4 deel 2

• Na Luther kwamen er meerdere hervormers, zoals Johannes Calvijn, waardoor het christendom in West- en Midden-Europa uiteenviel in een katholieke en een protestantse kerk; deze scheuring heet de Reformatie.
• In de Nederlandse gewesten kreeg Calvijn veel invloed, maar de toenmalige heerser Karel V vervolgde protestanten als ketters. 
• Zijn zoon Filips II volgde hem op en wilde centraal regeren vanuit Madrid, wat leidde tot onvrede in de Nederlanden, waar elk gewest zijn eigen regels had. 
• Filips II liet zijn halfzus Margaretha van Parma de Nederlanden besturen.
• Door de strenge aanpak, de centralisatie en een hongersnood in 1566 brak er een opstand uit, die bekendstaat als de Beeldenstorm.