Les 4 - 5 havo - periode 2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom!

Als de timer is afgelopen heb je...

• Tas op de grond
• Leer- en opdrachtenboek op tafel
• Telefoon in je tas of telefoontas

Telefoon in telefoontas of eigen tas

Startopdracht

• Wat?  Maken stencil startopdracht.
• Klaar? Doornemen H2.4

Bespreken startopdracht 

Vandaag

Programma 

• Herhalingsvragen: §2.1 - §2.3
• Bespreken Huiswerkopdrachten: §2.3 Vulkanisme
• Aantekening §2.4: Gesloopt gesteente

Herhalingsvragen

1. Wat zijn endogene processen?
2. Wat is de reden dat de oceanische korst lager ligt dan de continentale korst?
3. Er zijn drie verschillende plaatgrenzen. Noem deze soorten grenzen en beschrijf de beweging van de platen.
4. Verklaar waarom vulkanen explosief en effusief kunnen uitbarsten. 

Huiswerk bespreken: 

 Paragraaf §2.3 opdr. 1,3,5,6.

https://classroom.google.com/u/0/h

Theorie §2.4 

Gesloopt gesteente

§2.4

• Wat zijn de belangrijkste oorzaken van chemische- en fysisch (mechanische) verwering?

• Bij welke landschappen kom je juist chemische verwering tegen? Bij welke landschappen juist mechanische verwering?

• En waarom kom je dat type verwering juist op die plekken tegen? Waarom daar?

Afbraak van gebergten

Exogene kracht

Erosie

Het uitschuren en afschuren van hard gesteente door met verweringsmateriaal geladen water, ijs of wind.

Verwering

Het uiteenvallen van gesteente onder invloed van weer en plantengroei.

Sedimentatie

Afzetting van materiaal dat is meegenomen door water, wind of ijs.

Jong (plooiings)gebergte

Oud (plooiings)gebergte

De afbraak van een gebergte gaat dus via een aantal processen:

- verwering

-transport

-erosie

-sedimentatie

De afbraak van een gebergte gaat dus via een aantal processen:

- verwering

-transport

-erosie

-sedimentatie

Type verwering?

Type verwering?

Verwering

• Verwering is het uiteenvallen van een gesteente in kleinere delen
• Het is de eerste stap bij de afbraak van een gebergte
• Oorzaak vooral:   invloed van het weer

Voorbeeld verweerde steen

Waar ligt op deze afbeelding het meeste verweringsmateriaal?

Verweringsmateriaal?

Bovenaan, daar zijn de rotsen helemaal tot klein materiaal verweerd.

Soorten verwering (hoofindeling)

1) Fysische (=mechanische verwering)

2) Chemische verwering

• Belangrijk verschil: bij fysisch verandert de samenstelling van gesteente niet, bij chemisch wel

1. Fysische (mechanische) verwering

Door:

1. Temperatuurverschillen
2. Afwisseling vorst en dooi (vorstverwerking)
3. Biologisch: wortels groeien in spleten (duwkrachten), worden dikker > gesteente barst

Temperatuurverschillen

Warm > steen zet uit

Koud> steen krimpt

Als dit heel vaak gebeurt barst de steen

Afwisseling vorst - dooi

• In spleetjes komt water dat uitzet als het bevriest, de steen wordt "open" geduwd
• Als het dooit wordt de spleet weer kleiner
• Als dit vaak gebeurt barst de steen

Duwkrachten

• Bijv. boomwortels die groeien duwen steen kapot
• Dit is fysisch, maar ook biologisch

2. Chemische verwering

Door:

1. oplossen in water
2. inwerking van zuren
3. reageren met zuurstof (oxyderen)(bij ijzer: roesten)

Gevolgen verwering

• Chemisch: ontstaan van een dikke verweringslaag
• Fysisch: verbrokkeld gesteente rolt en valt naar beneden

Fysische verwering en klimaat

Fysische verwering verloopt sneller als

• de temperatuur sterk wisselt
• de temperatuur regelmatig de 0°C passeert
• het gesteente bloot ligt

Chemische verwering en klimaat

Chemische verwering verloopt sneller als

• de temperatuur hoog is
• de vochtigheid hoog is
• het gesteente bedekt is

Toepassing

- Schrijf de landschapszones onder elkaar in je schrift: (tropisch, aride, maritiem, boreaal & polair) 

- Schrijf de volgende zinnen achter de juiste landschapszone:

1.  Sterkste fysische verwering

2. Zowel fysisch als chemische verwering

3. Sterkste chemische verwering

4. Nauwelijks fysische verwering

Antwoord Toepassing

- Schrijf de landschapszones onder elkaar in je schrift: (tropisch, aride, gematigde, boreaal & polair) 

- Schrijf de volgende zinnen achter de juiste landschapszone:

1.  Sterkste fysische  verwering -> aride

2. Zowel fysisch als chemische verwering > gematigde

3. Sterkste chemische verwering > tropisch

4. Nauwelijks fysische verwering > polaire, boreaal

Waar kom je fysische verwering tegen? En waar juist chemische verwering?

Bekijk je aantekeningen (1)

Bij welk klimaat vindt de sterkste chemische verwering plaats?

Bekijk je aantekeningen (1)

Bij welk klimaat vindt de sterkste chemische verwering plaats?

Bekijk je aantekeningen (3)

Bij welk klimaat vindt zowel chemische als mechanische verwering plaats?

Bekijk je aantekeningen (2)

Op welke plaats of plaatsen vindt de sterkste mechanische verwering plaats?

Bekijk je aantekeningen (2)

Op welke plaats of plaatsen vindt de sterkste mechanische verwering plaats?

Bekijk je aantekeningen (3)

Bij welk klimaat vindt zowel chemische als mechanische verwering plaats?

Gezamenlijk bordaantekening maken

Neem deze over in je schrift zodra de volledige bordaantekening is gemaakt! 

Vragen bij de bordaantekening

1. Waarom kom je rond de tropen voornamelijk chemische verwering tegen?
2. Waarom kom je in de gematigde zone zowel chemische als mechanische verwering voor?

Even oefenen

Aan de slag: individueel Zs

1. Pak werkboek.

2. Maken opdrachten H2.3 opdr. 1,4,6,

3. Atlas nodig? Pak deze uit de kast. 

5. Klaar? Maken samenvatting paragraaf 2.3

Reflecteren op de les

Reflecteren

• Welke twee vormen van verwering onderscheiden we?
• Waar kom je welke vorm van verwering tegen? Waarom juist daar?

Voordat jullie de les verlaten...