Joods Cultureel Kwartiertje - Chanoeka, een Joods lichtfeest - VO

• Levensbeschouwing
• Godsdienst
• +3
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1,2

Introductie

Het Joodse jaar staat bol van de feestdagen en andere bijzondere dagen die specifieke gebeurtenissen of momenten markeren. Chanoeka, het lichtfeest in de winter, is er daar één van. In deze les maken de leerlingen kennis met dit feest en onderzoeken ze hoe zijzelf de winter markeren. Leerdoelen: - De leerlingen kunnen uitdrukken dat Chanoeka een van de lichtfeesten is. - De leerlingen weten dat het verhaal van Chanoeka draait om het opnieuw aansteken van de kandelaar in de tempel die daarvoor in handen van de Grieken was. - De leerlingen verwoorden wat voor hen belangrijk is in de winter.

Chanoeka

een Joods lichtfeest

joods, religie, volk, tora, anders zijn, anne frank, mozes, israël, israel, feestdagen, chanoeka, hanoeka, hannukah, hanukah, chanukah, tien geboden, jodendom, joden, jood, mozes, einstein, leefregels, volk, jodin, joodse, geloof, joods cultureel kwartier, joods historisch museum, joods historisch kwartier, museum, historisch, cultuur, cultureel, loofhut, jodenvervolging, tweede wereldoorlog, oorlog, godsdienst, religie, joods museum, joods museum junior, levensbeschouwing, diversiteit, divers, jood leven, holocaust, christendom, islam, wereldreligie, tora, synagoge, junior, kindermuseum, max, matze, max de matze, hollander, familie hollander, licht, feest, lichtfeest, kerst, kerstmis, kaarsen, olie, winter, winterfeest, donker, duisternis, lichtjes, lichten, google, feesten, museum, religie, lessonup, lesson up, les, hanuka, hanukah, chanuka, chanukah, chanoekah, blink, malmberg, zwijsen, forum, feniks, 

 Welke lichtfeesten ken je?

Zonnewende

Kerstmis

Divali

Chanoeka

Welke lichtfeesten kennen de leerlingen? Ze koppelen nu de afbeeldingen bij de termen.
Wat weten ze ervan? Bij welke cultuur/religie hoort het?
Haal dit kort op bij de leerlingen. 

Vul eventueel aan:

Zonnewende: Het moment waarop de zon de zuidelijkste positie heeft bereikt. Het is dan de kortste dag en langste nacht. Hierna worden de dagen weer langer. Een lichtere periode breekt aan. In verschillende culturen wordt dit moment gevierd met het maken van vuur. (Vroeger door de Germanen en Vikingen bijvoorbeeld.)

Kerstmis: Een eeuwenoud midwinterfeest waarop door christenen de geboorte van Jezus Christus  wordt gevierd. Er branden lampjes in de kerstboom.

Divali: Een hindoeïstisch feest waarbij de overwinning van het goede over het kwade centraal staat, de overwinning van het licht over de duisternis. Schaaltjes met geklaarde boter en een katoenen lont worden aangestoken.

Chanoeka: Dit Joodse lichtfeest wordt verder toegelicht tijdens deze les.

Waarom vieren 

mensen lichtfeesten?

Laat de leerlingen nu nadenken waarom mensen lichtfeesten vieren. (Het gaat hier niet om alleen religieuze feesten.) 
Denktijd: Geef eerst een minuut denktijd met de timer.
Bespreken: Gebruik daarna de spinner om een paar leerlingen na elkaar het woord te geven. 

Te denken valt aan hoop op betere tijden, een goede oogst, nieuw leven  en bloei na de winter, vertrouwen in de toekomst. 

Wat zijn de overeenkomsten?  Lichtjes, winter en donker, met vrienden/familie samen vieren.

[Extra: Waarom viert men feesten? - Te denken valt het vormen van een gemeenschap, terugkerende traditie, samenzijn met familie en vrienden, stilstaan bij fijne (en minder fijne) momenten.] 

Hoeveel kaarsen steek je aan op Chanoeka? 

Chanoeka is ook een lichtfeest. 

Vertel dat we naar Froukje gaan luisteren in het filmpje. 

Dit is de luistervraag: 

Hoeveel kaarsen steekt Froukje aan op Chanoeka?

00:29

Hoeveel kaarsen steek je aan op Chanoeka?

1. Elke avond 8 kaarsen
2. Elke avond een kaarsje minder: van 8 tot 1
3. Elke avond een kaarsje meer: van 1 tot 8
4. Elke avond 1 kaarsje

Toelichting:

Chanoeka heeft 8 dagen. Elke dag steekt ze er één meer aan. Dat is 1+2+3+4+5+6+7+8=36 kaarsjes. 

Op de dag van het filmpjes steekt ze 7 kaarsjes aan; het is de 7e dag van Chanoeka.

(Elke dag gebruik je een hulpkaars waarmee je de kaarsjes aansteekt. Als je die meetelt, kom je op 44 kaarsjes uit.)

01:14

In welk tijdvak vond het verhaal van Chanoeka plaats?

1. Jagers en Boeren (... tot -3000)
2. Grieken en Romeinen (-3000 tot 500)
3. Monniken en Ridders (500 tot 1000)
4. Steden en Staten (1000 tot 1500)

Toelichting:

Het verhaal van Chanoeka vond plaats in het tijdvak Grieken en Romeinen.

Deze kandelaar (menorá) met zeven armen brandde altijd in de tempel in Jeruzalem. Chanoeka (Inwijdingsfeest) wordt gevierd ter herinnering aan de herinwijding van de Tempel door de Makkabeeën, nadat deze, in het jaar 165 voor de gewone jaartelling, de Grieken verslagen hadden.

Een kruikje reine olie werd gevonden waarmee de menora in de tempel weer aangestoken kon worden. Deze bleef wonder-boven-wonder niet één, maar wel acht dagen branden. 

Waar gaat Chanoeka niet over?

1. Inwijding van de tempel
2. Jezelf mogen zijn
3. Dienst voor de Romeinse keizer
4. Olie die niet 1 maar 8 dagen brandde

Toelichting:

Drie antwoorden kloppen:
Na de overwinning op de Grieken werd de tempel in Jeruzalem opnieuw ingewijd. Ze wilden de menora (kandelaar) weer aansteken. Uiteindelijk vonden ze 1 kruikje olie dat niet 1 maar wel 8 dagen bleef branden. - Dit verhaal gaat ook over behoud van de eigen (Joodse) identiteit: jezelf mogen zijn.

Wat betekent licht in jouw leven?

Vraag wat voor betekenis licht voor de leerlingen heeft en voor hun leven. Ze kunnen dit onderling bespreken en dan invullen in het woordweb.

Bespreek een aantal dingen uit het woordweb en vraag waarom juist dat voor diegene belangrijk is.

Wat betekent licht in jouw leven?

Hoe kan je licht brengen in een donkere periode van een ander?

Vraag hoe leerlingen licht kunnen brengen aan anderen in een donkere periode. Ze kunnen dit onderling bespreken en dan invullen.

Bespreek een aantal zichtbare dingen klassikaal. 

eindslide 

Bezoek het Joods Cultureel Kwartier!

Ga voor ons onderwijsaanbod naar www.jck.nl/onderwijs