Voorbereidende les Azteken Special PO

Voorbereidingsles
AZTEKEN
1 / 14
volgende
Slide 1: Tekstslide
WereldoriëntatieBurgerschapskunde+2BasisschoolMiddelbare schoolGroep 6-8Leerjaar 1

In deze les zitten 14 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.

time-iconLesduur is: 45 min

Introductie

Voorbereidende les bij het museumprogramma Azteken voor groep 5 t/m 8 po en brugklas vo

Onderdelen in deze les

Voorbereidingsles
AZTEKEN

Slide 1 - Tekstslide

Voorbereidingsles bij de onderwijsspecial AZTEKEN - WAARHEID EN MYTHES in Museum Volkenkunde, Leiden.
Doen
Bedenken
Kijken
Luisteren

Slide 2 - Tekstslide

Legenda: uitleg iconen

Deze les bevat verschillende slides met: 
- woordweb
- kijkplaten met hotspots
- sleepvragen
- filmpjes
- discussievraag
Wat weet jij over de Azteken?

Slide 3 - Woordweb

De Azteken* hadden een beschaving in Meso-Amerika, het huidige Mexico, van circa 1300 tot 1521. Het centrum en hoofdstad van het Azteekse rijk was de stad Tenochtitlán, de voorloper van het huidige Mexico-Stad. Na de Spaanse invasie 500 jaar geleden, onder leiding van Hernán Cortés, werd deze beschaving vernietigd. 

Bepaalde stereotyperende  beeldvorming is in die tijd ontstaan zoals het (ongenuanceerde) verhaal over  de mensenoffers en het afschilderen van Azteken als een 'barbaars volk'. De Spanjaarden maakten van de Azteken graag een bloeddorstig volk, om zo hun eigen wreedheden te rechtvaardigen. 
In de tentoonstelling wordt het beeld  over de Azteken bijgesteld.

Zo leven bepaalde culturele uitingen en gebruiken tot op de dag van vandaag voort in de Mexicaanse samenleving én in die van ons, in Nederland. 
In voeding, taal, religie en muziek vind je over de hele wereld aspecten die teruggaan naar de tijd van het Azteekse rijk. 
  
*De Azteken noemden zichzelf anders, namelijk 'Mexica' [mesjieka]. De naam Azteken is verzonnen door een schrijver die na de verovering van de Spanjaarden over het volk begon te schrijven. 

Nederland
Waar leefden de Azteken?
De Azteken leefden in het huidige Mexico.
Op deze kaart zie je waar het Azteekse Rijk was.

Slide 4 - Tekstslide

De Azteken* of Mexica [mesjika] hadden een beschaving in Meso-Amerika, het huidige Mexico, van circa 1300 tot 1521. Het centrum en hoofdstad van het Azteekse rijk was de stad Tenochtitlán, de voorloper van het huidige Mexico-Stad. 

*Het woord 'Azteken' komt van het Nahuatl 'Aztecah' en betekent mensen uit Aztlán. Aztlán was een mythische plaats waar de Azteken zeiden vandaan te komen. 
Korte geschiedenis 
Bekijk de video
Zoek op in browser: https://schooltv.nl/video/de-azteken-indianen-uit-mexico/

Slide 5 - Tekstslide

Bekijk met de leerlingen het filmpje op schooltv: https://schooltv.nl/video/de-azteken-indianen-uit-mexico/ 
(zoek op 'schooltv' en 'azteken' in browser)

Extra informatie voor de leerkracht: 
Het Azteekse rijk was op zijn hoogtepunt in 1519 een multi-etnisch rijk, bewoond door miljoenen mensen. Het rijk besloeg meer dan 200.000 km² en werd geregeerd door keizer Moctezuma II. In hetzelfde jaar kwam Hernán Cortés aan op de kust van wat nu Mexico is en begon een invasie die uiteindelijk zou leiden tot het uiteenvallen van het rijk. Cortés maakte gebruik van de verwoesting die de invoering van Europese ziektes teweegbracht en marcheerde naar Tenochtitlan, samen met zijn 500 soldaten, 100 matrozen, 16 paarden en meerdere tot slaaf gemaakte Afrikaanse en inheemse Cubaanse dragers. Hij werd hierbij geholpen door de grote legers van zijn inheemse geallieerden. Tenochtitlan viel op 13 augustus 1521 en veranderde al snel in het koloniale Mexico-Stad. 

Uitstapje 
Aankaarten van stereotypering:
Toen de Spanjaarden de Azteken ontmoetten, zagen zij een verfijnde cultuur met veel dingen die onbekend waren: kleding, voedsel, de manier waarop er met goden werd omgegaan in het dagelijks leven; de tempels en rituelen. De Spanjaarden maakten van de Azteken graag een bloeddorstig volk, om zo hun eigen wreedheden te rechtvaardigen. Van de Azteekse cultuur is dan ook veel vernietigd tijdens de Spaanse overheersing. Opgravingen in Mexico Stad leggen nog dagelijks nieuwe informatie bloot die de vroegere beeldvorming tegenspreken. De nieuwste archeologische inzichten en verhalen van nazaten van de Azteken maken het mogelijk mythes te ontrafelen en het leven van de oude Azteken, hoe het werkelijk was, te verbeelden. 

Vraag de leerlingen wat zij hiervan vinden. 
Vanuit het perspectief van de Spanjaarden en vanuit het perspectief van de Azteken.
Het paleis van de Azteekse leider Montezuma II.
Chinampa's, drijvende tuinen, waar groente op werd verbouwd.
De Templo Mayor, de grote tempel, in het centrum van Tenochtitlan.
De centrale weg die bij de Templo Mayor uitkomt.
Klik op de hotspots van Tenochtitlan

Slide 6 - Tekstslide

Dit is een kijkafbeelding met hotspots. Klik op de hotspots voor meer informatie.

Tijdens het museumprogramma wordt meer verteld over de hoofdstad en centrum van het Azteekse Rijk, Tenochtitlan en het heilige centrum met o.a. de Templo Mayor en het paleis van de heerser Montezuma II. Rondom dit gebied leefden het 'gewone volk' op kleinschalige erven. Zij hadden bijzondere chinampa's, de drijvende landbouwgronden waar de boeren hun gewassen verbouwden.
Bekijk het dagelijkse leven in Tenochtitlan

Slide 7 - Tekstslide

In de animatie wordt een indruk gegeven over hoe het Azteekse leven en Tenochtitlan er moet hebben uitgezien.
 
N.b. na circa 2 minuten wordt veel herhaald en kan het filmpje eventueel al eerder gestopt worden.
Praatplaat: wat zie je allemaal?
maïsmeel malen op een wrijfsteen
Een moeder leert haar dochter meel malen op een maalsteen. 
Dit meisje weeft stoffen met een weefgetouw.
Deze vader leert zijn zoon vissen.
Deze moeder leert haar dochter weven.
Aan de deze blauwe stippen kun je zien hoe oud de jongen in de boot is. Tel ze maar.
Een getrouwde vrouw herkende je aan de manier hoe ze haar haar droeg.

Deze eenvoudige kleding werd door de meeste mannen gedragen.
Twee tortillas.
Met de boot werden gewassen naar de markt gebracht.
Dit blauwe krulletje bij de mond betekent 'praten'.
Deze vader leert zijn zoon roeien.

Slide 8 - Tekstslide

Bespreek de praatplaat. Wat zien de leerlingen allemaal? De hotspots geven meer informatie.

Extra informatie voor de leerkracht:
Beroepen en ambachten gingen meestal van vader op zoon en van moeder op dochter. 
De meeste vrouwen werkten thuis, ze deden het huishouden, zorgden voor de kinderen, maakten het eten en sponnen wol en sisal tot draad en weefden stoffen voor kleding en verkoop op de markt.
De meeste mannen verbouwden hun gewassen op de chinampa's (drijvende landbouwgrond) en visten. De dagen waren lang en het werk was zwaar omdat ze niet over ploegen of treklastdieren beschikten.

Vraag de leerlingen wat zij allemaal van hun ouders leren.

Deze tekening komt uit de Codex Mendoza. Een boek dat in opdracht van de Spanjaarden door de Azteken is gemaakt om te vertellen over hun dagelijkse leven. De Azteken gebruikten geen letters maar een beeldtaal, zoals een in een stripboek. Het Azteekse rijk bestond uit bijna vijftig stadstaten en in veel stadstaten spraken mensen hun eigen taal. Het was daarom makkelijker om afbeeldingen te gebruiken die iedereen begreep dan om een ​​systeem van letters te bedenken voor al deze talen. 

Wat is dit?
A
een kalender
B
een klok
C
een munt
D
een bordspel

Slide 9 - Quizvraag

Extra informatie voor de leerkracht: 
De Zonnesteen is het beroemdste van alle Azteekse kunstwerken. Een 25.000 kilo wegende steen met een doorsnede van ruim 3,5 meter met daarin uitgehakt een zeer complexe beschrijving van de Azteekse kosmos. 

Meer informatie volgt op de volgende slide.
Dit is de Azteekse kalender of zonnesteen
Dit is het gezicht van de zonnegod Tonatiuh.
De vier tijdperken van de Azteken zijn het tijdperk van de jaguar, de wind, de regen en het water. Volgens de Azteken leven we nu in het vijfde tijdperk, het tijdperk van beweging.
De stipjes buiten de laatste ring stellen het sterrenstelsel voor.
Dit zijn de zonnestralen.

Slide 10 - Tekstslide

Extra informatie voor de leerkracht:
Dit is de Azteekse kalender of 'zonnesteen', zo wordt hij ook wel genoemd omdat het gezicht van de zonnegod Tonatiuh centraal in het midden staat afgebeeld met daar omheen de vier werelden beschreven die vooraf gingen aan onze huidige schepping. In het museum is een audiovisueel spektakel gemaakt. De leerlingen horen daar de verhalen die verborgen zitten in de steen over de Azteekse kosmos, het ontstaan van tijd en ruimte, en leren zij de goden kennen die zorgen voor de creatie en het voorbestaan van onze wereld want: 'Tot op de dag van vandaag zorgen de goden voor hun schepping. Dit is een zware taak waarvoor wij mensen hen moeten bedanken. Alleen als wij de goden eren en geschenken aanbieden, zullen zij nog voor ons zorgen en onze schepping voortdurend vernieuwen.'

Extra achtergrondinformatie:
De Azteekse kalender bestond uit verschillende parallelle cycli. De rituele kalender (tonalpohualli) bestond uit 260 dagen en werd gebruikt voor ceremonies en voorspellingen. Deze kalender wordt nog steeds gebruikt in inheemse gemeenschappen in Mexico en Guatemala. De zonnekalender (xiuhpohualli) telde 365 dagen. Eens in de 52 jaar begonnen deze beide kalenders op dezelfde dag. 
Wie is wie? Sleep de Azteekse goden naar de juiste naam
gevederde slangengod
maïsgod
regengod

Slide 11 - Sleepvraag

Dit is een sleepvraag. Voeg afbeeldingen toe bij de blauwe sleepcomponenten en bij de sleepdoelen. 

Extra informatie voor de leerkracht:
Quetzalcoatl is de gevederde slangengod. Hij draagt veren van de quetzalvogel. Je herkent hem aan zijn rode snavelbek. Om zijn nek draag hij een speciaal teken.
Tlaloc is de god van regen en bliksem. Hij heeft blauwe druppels om zich heen.
De blauwe ringen rond zijn ogen stellen ook water voor. In zijn hand houdt hij een bliksemschicht.
Cinteotl is de maïsgod. Zijn huid is zo geel als maïs en in zijn haren draagt hij een groene en rode maïskolf.
Waar komt het vandaan? 
Sleep het eten naar het land

Slide 12 - Sleepvraag

Dit is een sleepvraag. Voeg afbeeldingen toe bij de blauwe sleepcomponenten en bij de sleepdoelen. 

Extra informatie voor de leerkracht:
Avocado, maïs, cacao, chili, tomaat zijn typisch voedsel uit de tijd van de Azteken. Maïs is altijd heel belangrijk geweest in Midden-Amerika. Maïs was het ‘hoofdvoedsel’.  Er bestaan veel gerechten met maïs. Misschien kennen de leerlingen er wel een paar. Maïs speelt nog steeds een belangrijke rol bij allerlei ceremonies. Maïs wordt vaak nog op de oude manier verbouwd zoals de Azteken deden, samen met bonen en pompoen. Dankzij de Azteken kennen wij in Europa het voedsel dat je hier ziet. Ook de namen van het voedsel hebben we deels overgenomen. Het Nahuatl woord voor tomaat bijvoorbeeld is ‘tomatl’ en cacao is het ‘cacahuatl’. 
Afsluitende opdracht
In gesprek over stereotypen

Slide 13 - Tekstslide

Extra informatie voor de leerkracht:
Ga een gesprek aan met de leerlingen over stereotypen. 
Doel van het gesprek is dat duidelijk wordt dat er vandaag de dag nog bepaalde stereotyperende beeldvorming over de Azteken is en dat het goed is dat deze wordt bijgesteld. Leg uit dat de Spanjaarden na de verovering van het Azteekse Rijk 'een mythe' rondom de Azteken hebben gecreëerd die geen recht doet aan de werkelijkheid en de rijke cultuur van de Azteken. Hier is in de les al een beetje kennis mee gemaakt en daar wordt in het museum nog meer op ingegaan. De tentoonstelling is een voorbeeld van wat tegen stereotypering kan worden gedaan.

Vervolgens kan gesproken worden over welke stereotyperingen zich in het leven van de leerlingen voordoen. 

N.b. Deze afsluitende opdracht kan ook na het bezoek aan het museum als verwerking worden gedaan.
Tot ziens in het museum

Slide 14 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies