H8 materialen paragraaf 2 van grondstof tot eindproduct

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

paragraaf 2

van grondstof tot eindproduct

productieproces

goederen die je in een winkel kunt kopen, zoals tuinstoelen, pennen, fietsen etc worden niet in 1x gemaakt. het productieproces bestaat uit vele stappen met als doel een verkoopbaar eindproduct.

grondstoffen

grondstoffen zijn stoffen die uit de natuur gehaald kunnen worden. Deze stoffen zijn dus nog onbewerkt! te denken valt aan hout, aardolie, steenkool of bauxiet.

halffabrikaat

een halffabrikaat is een product dat al enige bewerkingen heeft ondergaan, maar nog voor allerlei toepassingen tot eindproduct kan worden gebruikt. neem bijv. de grondstof bauxiet waaruit aluminium gewonnen wordt. van dit aluminium worden bijv. grote platen aluminium gevormd. platen aluminium zijn halffabrikaten, omdat ze bijv. nog gebruikt kunnen worden voor het maken van waxinelichthouders of voor panelen voor vliegtuigen. halffabrikaten zijn dus producten die vanuit een grondstof in een fabriek zijn geproduceerd, maar die naar andere fabrieken geleverd worden om er eindproducten van te maken.

afval en milieu

of een productieproces duurzaam is of juist schadelijk voor het milieu hangt af van 3 dingen, namelijk:

1.) de hoeveelheid grondstoffen die gebruikt worden

2.) de hoeveelheid afval die ontstaat

3.) de hoeveelheid energie die gebruikt wordt

paragraaf 3 afvalverwerking

soorten afval

we gooien dagelijks heel veel weg, kapotte aparaten, lege batterijen, lege verpakkingen, een rotte appel, restjes verf of medicijnen. al deze producten zijn gemaakt van verschillende soorten materialen en kunnen dus ook niet allemaal op dezelfde manier verwerkt worden.

soorten afval

we maken daarom onderscheid in de volgende groepen afval:

—> GFT (groente, fruit en tuinafval)

—> KCA (klein chemisch afval)

—> papier en karton

—> glas

—> textiel

—> overig

huisvuil

van alle soorten vuil produceren huishoudens het meeste GFT, papier/karton en overig vuil. de meeste gemeenten hebben er dan ook voor gekozen per huishouden een grote huisvuilcontainer voor deze typen afval beschikbaar te stellen. KCA afval zijn geen grote hoeveelheden, even als textiel en glas. de meeste gemeenten kiezen er dan ook voor om een aantal grote containers  verspreid over de stad of het dorp te plaatsen. gezinnen sparen dan al het glas thuis op en leveren dat eens in de zo veel tijd in op een gezamelijke plaats.

composteren

GFT afval is afval dat men laat composteren. Dit houd in dat alle organische afvalproducten (organisch is indit geval van plant of dier) op een stuk land worden verzameld. hier worden bacterien, gisten en wormen aan toegevoegd en er wordt extra zuurstof in het afval gespoten (dit hebben de wormen, schimmels en bacterien nodig om het afbraakproces plaats te laten vinden). bij dit afbraak proces komen mineralen vrij, die goed zijn voor de groei van planten. De compost wordt dan ook als kunstmest gebruikt op landbouwgrond om de bodem te verrijken en weer nieuwe gewassen goed mee te laten groeien.

recyclen

papier, karton, glas en sommige plastics zijn materialen die opnieuw kunnen worden gebruikt. wanneer een materiaal na weg te zijn gegooid bewerkt wordt tot een nieuw product, dan noem je dit recyclen. recyclen is duurzaam om de volgende reden:

—> besparen van grondstoffen

recyclen en het milieu

zoals je net hebt kunnen lezen wordt papier gerecycled. al het oude papier wordt vermalen tot zeer fijne vezels. aan deze fijne vezels wordt water toegevoegd. er ontstaat dan papierpulp. van deze pulp wordt weer nieuw papier gemaakt. het nieuwe papier dat gemaakt is van het ingezamelde oude papier is vaak wat bruin, grijs of geel van kleur, omdat het oude papier beschreven of bedrukt was met allerlei kleuren, waarvan de kleurstof ook in de pulp is gekomen. voor sommige toepassingen is dit niet erg (denk aan wcpapier, kartonnen dozen of papier dat opnieuw bedrukt wordt met donkere kleuren). voor andere toepassingen is wit papier wenselijker, het gerecyclede papier kan men dan bleken, maar dit is nadelig voor het milieu.

kringloop

oud papier wordt met een aantal bewerkingen weer tot nieuw papier gemaakt. je spreekt hier dan ook van de kringloop van papier. er is sprake van een kringloop van een stof bij stoffen die steeds opnieuw gebruikt worden. neem bijv. de kringloop van koolstofdioxide en zuurstof. wij ademen koolstofdioxide uit. planten en bomen gebruiken koolstofdioxide bij de fotosynthese en scheiden zuurstof uit wat wij mensen weer inademen. dit proces blijft zich herhalen.

verbranden en storten

er zijn materialen die niet kunnen worden gecomposteerd en ook (nog) niet kunnen worden gerecycled. Dit overige afval kan men dan verbranden of storten. bij verbranden komt veel energie vrij, wat nuttig kan worden gebruikt. zo kan er elektriciteit mee geproduceerd worden. tevens neemt het afval dan geen ruimte van onze planeet meer in en de kleine restjes vaste stof die over blijven na de verbranding, slakken genaamd. die kunnen als nog gebruikt worden voor de productie van asfalt voor de wegenbouw.  nadeel van verbranden is wel dat er koolstofdioxide vrij komt, dit gas versterkt het natuurlijke broeikaseffect van de aarde waardoor deze sneller opwarmt. dit draagt bij aan klimaatsveranderingen zoals woestijnvorming en smelten van de ijskappen.

KCA

KCA (klein chemisch afval) kan niet zomaar gestort of verbrand worden. KCA afval bevat namelijk schadelijke stoffen zoals zware metalen. batterijen bijv. vallen onder KCA afval. wanneer je batterijen bij het overige afval gooit worden deze gestort of verbrand. bij verbranden komen er hierdoor giftige stoffen in de lucht en bij storten gaat de buitenkant van de batterij onder invloed van vocht in de bodem en zuurstof in de lucht corroderen. de batterij zal op den duur gaan lekken, waardoor giftige stoffen in de bodem terecht komen en mogelijk ook in het grond-/drinkwater.  deze stoffen worden ofwel op scheikundige manieren geneutraliseerd of afgebroken of veilige opgeslagen.

milieuvervuiling tegen gaan

milieuvervuiling kun je op 3 manieren tegen gaan, namelijk:

1.) mensen moeten hun gedrag veranderen

dit houd in dat ze hun afval moeten scheiden, zo min mogelijk weg gooien, eerst repareren of weggeven aan een ander etc

2.) de productiemethode of producten moeten veranderen

wanneer productiemethoden veranderen waardoor er bij de productie minder afval ontstaat of waar het product van een kleinere hoeveelheid materiaal gemaakt wordt, dan scheelt dit ook in de hoeveelheid afval. of producten van andere materialen gaan maken die te recyclen zijn.

3.) de manier van afvalverwerking moet veranderen.

beter afval scheiden, zodat meer afval op goede wijze verwerkt kan worden (hergebruik of composteren) i.p.v. alles storten

plastics scheiden

demo plastics scheiden

Antwoord A bij het GFT

Antwoord C bij het Restafval

Meerdere antwoorden mogelijk, bijv.

Door hout te recyclen hoef je geen nieuw hout te kappen, je bespaart op grondstoffen en spaart hiermee het milieu.

Of

Door te recyclen i.p.v. verbranden komen er geen broeikasgassen vrij.

Pictogram 1 

Niet weggooien in de vuilnisbak (geen restafval)

Pictogram 2 

Dit product kan gerecycled worden. Lever dit product apart in.

Bekijk de afbeelding hiernaast goed! Tot welke groep afval behoort aceton?

1. GFT
2. KCA
3. Overig
4. Dat kun je hieruit niet op maken

Wat kun je niet composteren?

1. Banaan
2. Plakje Gelderse worst
3. Bloemen
4. Allen zijn te composteren

Wat kun je NIET recyclen?

1. Glas
2. Papier
3. Appel
4. Alles is te recyclen

Stelling:
Het grootste nadeel van afvalverbranden is dat er slakken ontstaan.

1. Juist
2. Onjuist

Wat moet je nooit bij het overige afval gooien?

1. Batterijen
2. Bestrijdingsmiddelen
3. Medicijnen
4. Al deze stoffen

Stelling:
Door afval verbranding ontstaat een natuurlijk broeikaseffect

1. Juist
2. Onjuist

paragraaf 4

materialen kiezen

oude toepassing nieuw materiaal

voor sommige toepassingen is niet altijd een geschikt materiaal te vinden. wetenschappers proberen continue betere materialen uit te vinden met geschiktere eigenschappen. er komen dus steeds nieuwe materialen bij. voor de oorlog was er bijv. nog geen kunststof op de markt. daarom maakt men vroeger de kozijnen van een deur of raam altijd van hout. binnen was dat niet zo een probleem, maar buiten ging hout op den duur rotten door weersinvloeden. hout moest men dus continue onderhouden en bewerken met bijv. verf om hout te beschermen tegen houtrot. tegenwoordig zijn kozijnen vaak van aluminium of kunststof, omdat deze niet rotten of door roesten/corroderen.