4.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Goedemiddag V1C 

Vandaag: huiswerk bespreken, uitleg 4.3 en zelfstandig werken 

PAK JE PLENDA EN NOTEER:

Maken: 36, 39, 41, 43, 44, 45, 46, 47, 49 (af voor donderdag)

TIJDBALK: uitwerken tot 4.3 (af voor 14 april)

H4 Geloof en geweld

4.3 Een agrarische samenleving

Leerdoel

Aan het eind van de uitleg kun  uitleggen hoe edelen hun grondgebied organiseerden en bestuurden, en hoe het leven van de boeren er uit zag.

Economische achteruitgang en onveiligheid

- Tijdens de (vroege) Middeleeuwen gaat de economie achteruit. 

Het gevolg van de achteruitgang was de de landbouw-stedelijke samenleving verdween en de landbouwsamenleving terug kwam.

Op de achtergrond zie je een voorbeeld plattegrond van hoe de Romeinen leefden. De Romienen leefde in de landbouwstedelijke samenleving. Dit is een samenleving waar landbouw het belangrikste middel van bestaan is maar waar ook steden opbloeien door de handel.

Domein

• Een dorp met landbouwgrond heette een domein

• Dit was het landgoed van een heer. Hij was de baas van een domein: alle grond was van hem.

• Hij woonde soms in een donjon, een soort kasteel en soms in de grote boerderij van de heer in het dorp.

Een heer kon zijn:

• koning
  
• edelman
• bisschop 
• abt (leider van een klooster)

Buiten het domein 

• Bruggen en wegen werden niet meer onderhouden
• De handel neemt af, steden lopen leeg
• Oorlog en roofovervallen

Gevolg: men trekt zich terug in kleine gemeenschappen (domeinen) die autarkisch (zelfvoorzienend) zijn.

Van landbouwstedelijke samenleving naar agrarische samenleving

Hofstelsel 

• Het domein werd bewerkt volgens het hofstelsel, het domein was in twee stukken verdeeld.

• Het ene deel van de grond was verpacht (verhuurd) aan horigen voor eigen opbrengst. Zij moesten een deel van opbrengst als pacht (belasting) betalen.

• De opbrengst van het andere deel het vroonland was volledig van de heer.
  vanaf het vroonland bestuurde de heer het hele domein.

Boeren die gebonden zijn aan het domein waar hij een akker heeft

de heer

de horige

Hofstelsel

• Vrije boeren pachtten eigen grond, of grond van de heer, zij mochten meedoen in de rechtspraak maar waren ook dienstplichtig.
  
  
• Het ene deel van de grond werd 'verhuurd' aan horige boeren. Een deel van opbrengst  werd als pacht (belasting) betaald aan de heer.
  
  
• Op het andere deel stond het klooster of kasteel van de heer. Knechten en horigen verrichten daar de herendiensten
  
  
• Met het hofstelsel bedoelen we het hele systeem (stelsel) van heren en horigen, inclusief de pacht en de herendiensten
  

Verschil?

Feodale stelsel = politiek --> Op welke manier bestuurde Karel de Grote zijn rijk?

Hofstelsel=economisch --> Hoe verdienen mensen hun geld?

Een donjon, of mottekasteel, was een versterkte wachttoren. Hier woonde de heer als er gevaar was.

Het gebied buiten het domein bestond uit de grond van de vrije boeren en de woeste gronden, onontgonnen gebied en bossen.

De vrije boeren moesten tijdens een oorlog wél meevechten met de heer. De wapenuitrusting moesten ze zelf betalen.

De akkers van de heer werden bewerkt door horigen. Er waren akkers waarbij de volledige opbrengst naar de heer ging, en er waren akkers waarbij een deel van de opbrengst voor de horige boeren was. Overigens moesten ze hun pacht ook weer van deze opbrengst betalen.

Het vroonhof was de boerderij (hoeve) van de heer. Hier woonde de heer als er geen gevaar was. De opbrengsten van zijn akkers werd in schuren opgeslagen. In woningen naast een vroonhof woonden de horige boeren in geval van gevaar, zoals oorlog.

Bij het vroonhof waren stallen voor de dieren en boomgaarden.

Horigen woonden in vredestijd buiten het vroonhof

Met het hofstelsel bedoelen we het hele systeem (stelsel) van heren en horigen, inclusief de pacht en de herendiensten.