Zandlandschap

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Nederlandse landschappen

- Komende 3 lessen werken we aan de 3 resterende Nederlandse landschappen, jullie maken bij elk landschap een praktijkopdracht.

*Wanneer een woord vetgedrukt is, dan is dit een belangrijk begrip voor je tentamen!*

Thema 3: Zandlandschap

Na deze les weet jij:

- Wat een zandlandschap is

- Waar het zandlandschap in Nederland voortkomt

- Het ontstaan van het zandlandschap

- Wat de belangrijkste kenmerken zijn

In het zandlandschap is enkel zand te vinden in de bodem.

Waar

Niet waar

Wat is het zandlandschap?

- Juist erg gevarieerd en bestaat uit meer dan alleen zand!

- Gevormd door wind, ijs en water

- Zand- en grindlagen die je vindt in het zandlandschap, zijn afgezet door rivieren.

- Dekzand is afkomstig uit het Weichselien. (vanuit zeebodem en droge rivierbeddingen)

- Er was in de ijstijd weinig vegetatie, dus korrels zand konden makkelijk landinwaarts waaien

- Terugtrekkende gletsjers vormden smeltwater. Slibdeeltjes zonken in smeltwatermeren en vormen een fijne klei (ook wel potklei genoemd, perfect om potten te bakken!)

In het zandlandschap zijn dus allerlei bodemsoorten terug te vinden!

Waar vinden we het zandlandschap?

- Het zandlandschap bedekt grote delen van Oost-Nederland. 

- Het noordelijke deel (Groningen, Friesland, Drenthe en Noord-Overijssel) is een laag glooiend gebied waar keileem en dekzand aan het oppervlak liggen.

- In het middelste deel (Utrecht, Gelderland, Zuid-Overijssel) bevinden zich stuwwallen zoals de Veluwe en daarbij laaggelegen glooiende dekzandgebieden.

- Het zuidelijke deel (Noord-Brabant en Noord- en Midden-Limburg)

is een vrij vlak gebied. Hier zijn enkele glooiende zandverstuivingen

te vinden, waar voornamelijk dekzand en oude rivierzanden aan het 

oppervlak te vinden zijn.

Voorbeelden van zandlandschappen

In de volgende video wordt de invloed van de ijstijden op ons landschap, duidelijk gemaakt.

Hoe is het zandlandschap ontstaan?

We gaan wederom terug in de tijd...

- Nederland heeft de belangrijkste vormen aangenomen tijdens de laatste twee glacialen (ijstijden).

- Op een na laatste ijstijd = Saalien (238.000-126.000jr geleden)

- IJskap vanuit Scandinavië bedekte Nederland t/m HUN-lijn.

- Noordzee lag droog 

- Landschapsvormen gevormd door gletsjer of ijskap = morene

- Overgebleven heuvels van weggedrukte bodem door landijs = stuwwallen

..ontstaan, vervolg

Voorbeelden van stuwwallen zijn de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe

-  Laatste ijstijd Weichselien (116.000-12.000 jr. geleden)

- Toendra: Noordzee lag droog

- Wind heeft zand, landinwaarts verplaatst = Dekzand

Het huidige zandlandschap is onder andere resultaat van de lagen dekzand die tijdens de laatste ijstijd door eolische afzetting in Nederland terecht zijn gekomen.

Omschrijf in je eigen woorden wat een stuwwal is?

Het zandlandchap is gevormd door?

Omschrijf in eigen woorden wat een morene is?

Wat bedoelen we met HUN-lijn?

Kortom

- Zandlandschap bestaat uit veel meer dan alleen zand.

- Het is met name ontstaan door eolische afzetting tijdens de laatste ijstijd maar is ook opgebouwd onder invloeden van ijs en water in latere stadia.

- We vinden het landschap in Oost-Nederland.

Praktijkopdracht

- Maak in Google Maps / Google Earth een route van noord naar zuid door het zandlandschap. 

- Maak 5 virtuele stops met een foto erbij en leg uit welke bodemsoorten op die locatie te vinden zijn.

Veel succes!