Les 9: Ethiek technologie

Technologie binnen zorg en welzijn: 
Gevolgen van technologische hulpmiddelen
1 / 51
volgende
Slide 1: Tekstslide
Technologie binnen zorg en welzijnMiddelbare schoolvmbo b, kLeerjaar 3,4

In deze les zitten 51 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 1 video.

time-iconLesduur is: 120 min

Onderdelen in deze les

Technologie binnen zorg en welzijn: 
Gevolgen van technologische hulpmiddelen

Slide 1 - Tekstslide

Vooraf klaarzetten
Mindmap: papier en stiften
Kringgesprek: casussen en robotkat
Afsluiting: Just dance online en VR-brillen

Camera laten zien. Mag je zomaar iemand filmen in de zorg? Vraag verschillende leerlingen. Technologische hulpmiddelen gebruiken in de zorg kunnen voor zowel positieve als negatieve gevolgen zorgen. 

Vertel waar de les overgaat.
Inleiding
Er verandert veel, onder andere door technologische veranderingen.

Kunnen mensen zich steeds weer aanpassen?
Welke gevolgen heeft dit voor het werk in zorg en welzijn?
Hoe ver kun je gaan met veranderingen?
Is elke verandering goed voor de kwaliteit van leven?
Is een verandering een kans of een bedreiging?

Dit alles staat centraal in dit hoofdstuk.


Slide 2 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Aan het einde van de les weet je meer over de...
 
manier waarop deze de kwaliteit van leven verbeteren;

  ethische gevolgen voor zowel mens als maatschappij;
  economische gevolgen van de inzet ervan;
  (mogelijke) gevolgen van de inzet ervan voor de inhoud van zorg en beroepen in 2030;
  inzet van deze hulpmiddelen in de zorg. Hierover kun je een mening vormen en deze met argumenten en actuele voorbeelden toelichten.




Slide 3 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Doel en lesprogramma
  • Doel: 
Je kan reflecteren op de gevolgen van technologische hulpmiddelen voor de cliënt en de maatschappij.

  • Lesprogramma:
Voorkennis 
Verwerken 
Ethiek en discussie 
Opdrachten bespreken

  • Belangrijk!
- Vraag om hulp aan de docent als je het niet begrijpt!
- Leidt jezelf en andere niet af! 

Slide 4 - Tekstslide

Neem het doel en lesprogramma door. Zijn er vragen?
Belangrijke ontwikkelingen, waarin zorgtechnologie een rol kan spelen
  • Vergrijzing
  • Stijgende zorguitgaven
  • Langer thuis
  • Complexe zorg
  • Tekort aan personeel
  • Mondige en minder mondige zorgvragers
  • Zelfredzaamheid, veiligheid en gezonde leefstijl
  • Eigen regie
  • Economische en politieke doelstellingen
  • Werkdruk van zorgverleners

Slide 5 - Tekstslide

Je hebt verschillende belangrijke ontwikkelingen, waarin zorgtechnologie een rol kan spelen. Benoem voorbeelden bij de begrippen.
Mindmap
Wat? Wat zijn de economische en maatschappelijke gevolgen van technologische hulpmiddelen?
Hoe? Maak een mindmap.
Hulp? Internet, in tweetallen, pen en papier.
Tijd? 10 minuten.
Klaar? Maak je mindmap netjes en overzichtelijk.
Resultaat?
- Je kan de economische en maatschappelijke gevolgen van de inzet van technologische hulpmiddelen benoemen.
- Je kan de gevolgen van de inzet van technologische hulpmiddelen voor de inhoud van het beroep benoemen in combinatie met zorg 2030.

timer
5:00

Slide 6 - Tekstslide

Bespreek de opdracht.

Laat de leerlingen de opdracht herhalen: 
Dus wat gaan we als eerst doen? Wat is hierbij belangrijk? Wat doe je als je klaar bent? Hoelang heb je hiervoor? Zijn er nog vragen?

Zet de timer en loop rond voor hulp.

Bespreek de opdracht na.
Hoe ervaart iemand zijn of haar leven?

Lichamelijk 

Psychisch 

Sociaal 

Slide 7 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Hoe kun je met technologie de kwaliteit van leven verbeteren op het gebied van:

Het lichamelijke?

Het psychische?

Sociaal?

Slide 8 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Maak opdracht 4.01 t/m 4.04 blz.88 t/m 93
timer
1:00

Slide 9 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Ethiek
  • Ethiek: nadenken over het handelen van mensen
  • Waarden: dingen die je belangrijk vindt
  • Normen: ongeschreven regel over hoe je je hoort te gedragen
  • Moraal: geheel van normen en waarden

Slide 10 - Tekstslide

Ethiek klinkt misschien als een ingewikkeld begrip, maar in feite is iedereen er voortdurend mee bezig. Ethiek is het nadenken over het handelen van mensen, met als vraag of dat handelen uiteindelijk goed is voor jezelf en voor de ander. Bijvoorbeeld:
  • Kun je voor jezelf opkomen, zonder anderen tekort te doen?
  • Hoe moet je je gedragen bij een kennismaking?
  • Mag je in elke situatie je mening geven?
Waarden en normen worden vaak als één begrip genoemd; toch zijn het twee verschillende dingen.
  • Waarden zijn de dingen die je belangrijk en waardevol vindt als persoon of als groep.
  • Normen zijn ongeschreven regels over hoe je je hoort te gedragen. Normen komen voort uit de waarden die belangrijk worden gevonden.
Moraal is het geheel van waarden en normen: wat vinden we belangrijk en hoe gedragen we ons? Ethiek in de gezondheidszorg betekent dat er goed wordt nagedacht over moraal.
Wat is ethisch denken?

Slide 11 - Woordweb

Bevraag verschillende leerlingen.
Waarden
Normen
Ik vind respect belangrijk
In een gesprek laat je elkaar uitpraten
Ik ben graag rechtvaardig
Als je de regels overtreedt krijg je straf

Slide 12 - Sleepvraag

Wat zijn voorbeelden van normen en waarden?
Gezelschapsrobot 

Slide 13 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Als je in de robot een camera zet, is het dan ethisch verantwoord om de “patiënt” zonder dat deze het weet te bespieden?
Ja
Nee

Slide 14 - Poll

Deze slide heeft geen instructies

Mag je ouderen wel opvrolijken met een robot? Of wordt je dan voor de gek gehouden?

Slide 15 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Welke zorgactiviteit mag volgens jou echt niet gerobotiseerd worden?

Slide 16 - Woordweb

Deze slide heeft geen instructies

Welke voordelen zie je bij Alice de gezelschapsrobot?

Slide 17 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Welke bezwaren heb je tegen Alice de gezelschapsrobot?

Slide 18 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

De hoeveelheid ouderen is over tien jaar verviervoudigd, wat is je verwachting voor over tien jaar, wat is er dan veranderd in de zorg?

Slide 19 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 20 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Vier belangrijkste waarden: 
1. Autonomie (eigen regie/zelfstandigheid client)
2. Niet schaden (client geen schade toedoen) 
3. Weldoen (bijdragen aan welzijn client)
4. Rechtvaardigheid (gelijke behandeling) 

Slide 21 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Stappenplan voorbeeld
  • Verkennen: wat is er aan de hand? ...
  • Onderzoeken: wat is de ethische vraag of het dilemma? ...
  • Afwegen: weeg zorgvuldig af waarom je een bepaalde keuze maakt en wat mogelijke gevolgen zijn voor wie. ...
  • Besluiten: zoek naar de balans tussen alle (morele) betrokkenen met het oog op goede zorg.

Slide 22 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat was ook alweer een moreel/ethisch dilemma?
  • Bij een moreel (of ethisch) dilemma is altijd sprake van een botsing van verschillende waarden. Daarom kent zo’n dilemma geen ‘juiste’ oplossing: wat je ook doet, je zult altijd een of meer waarden schenden. Maar dat er geen juiste oplossing is, wil niet zeggen dat er geen gesprek over mogelijk is, of dat er geen ‘betere’ en ‘slechtere’ oplossingen zijn. Voer je zo’n gesprek of ga je individueel op zoek naar de beste oplossing, dan kan een stappenplan helpen. Zo’n plan biedt je handvatten om het dilemma uit te pluizen en de argumenten te ordenen en af te wegen. 

Slide 23 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Technologie in de zorg en ethiek

Ethiek: Dit betekent dat je je steeds afvraagt of, wat je doet goed of slecht is.
Ethiek is belangrijk, zeker nu er steeds meer mogelijk is.

Daarnaast zijn belangrijk:

Waarden: Dit zijn de dingen die jij belangrijk vindt in het leven.
Normen: Dit zijn de ongeschreven regels over hoe je je hoort te gedragen.





Slide 24 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

3

Slide 25 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Één van de moeilijkste ethische dillema's 

Slide 26 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Bedenk voor de volgende situaties of je het ethisch vindt

Slide 27 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Een DNA onderzoek kan in de toekomst voorspellen welke ziektes je waarschijnlijk in je leven zult krijgen.

Slide 28 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Mensen kunnen in de toekomst of ze zwanger willen worden van een jongen of een meisje

Slide 29 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Als je in de toekomst ongezond leeft dan heb je minder recht op zorg

Slide 30 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Dit is een situatie of probleem waarbij je moet kiezen uit twee of meer oplossingen.

  De oplossingen zijn niet aantrekkelijk of ze zijn lastig om er een uit te kiezen.
Hoe los je een dilemma op?
Stappenplan:
1. Omschrijf het dilemma.
2. Beschrijf de waarden en normen.
3. Bedenk alternatieven.
4. Kom tot een oplossing.


Slide 31 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Opdracht: in beraad groepsopdracht
Ga in een groepje van 3/4 leerlingen bij elkaar zitten

Kies een casus van de website www.zorgvoorbeter.nl (Magister)
en beantwoord de volgende vragen:

Hoe los je dilemma op? Volg hierbij het stappenplan.
1. Omschrijf het dilemma.
2. Beschrijf de waarden en normen.
3. Bedenk alternatieven.
4. Kom tot een oplossing.
timer
1:00
Waarden & Normen
Waarden: dingen die je belangrijk vindt
Normen: ongeschreven regel over hoe je je hoort te gedragen

Slide 32 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 33 - Link

Deze slide heeft geen instructies

Dilemma : individueel
Stel, er is sprake van een hittegolf. In het verpleeghuis heeft de helft van de bewoners airco in de kamer. De andere helft heeft dit niet. De reden hiervoor is dat de kamers van deze bewoners aan de noordkant van het gebouw liggen. Zij hebben normaal gesproken een koele kamer. Nu is dat echter niet het geval, het is te warm voor hen.


Hoe los je dilemma op? Volg hierbij het stappenplan.
1. Omschrijf het dilemma.
2. Beschrijf de waarden en normen.
3. Bedenk alternatieven.
4. Kom tot een oplossing.

timer
1:00

Slide 34 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat was jou oplossing voor het dilemma met de airco's?

Slide 35 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Maak opdracht 4.05 t/m 4.07
timer
1:00

Slide 36 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Dilemmaspel: Dobbelsteen
Werk in 2/3 - tallen 

Bedenk 6 zorgdilemma's je mag inspiratie opdoen uit je werkboek of internet. Schrijf op ieder vlak een dilemma. Maak de dobbelsteen mooi en netjes. 

Slide 37 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Dobbel dilemma's 
Maak een groepje van 4/5 leerlingen 

1. leerling gooit de dobbelsteen, er verschijnt een dilemma. 
2. De eerst volgende leerling beschrijft het probleem feitelijk
3. De leerling daarnaast beschrijft welke waarden en normen hier mee te maken hebben
4. De leerling daarnaast bedenkt een alternatief 
5. De laatste komt tot een oplossing. 


timer
1:00

Slide 38 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

timer
1:00

Slide 39 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Je werkt bij de geneeskundige dienst van Defensie. In Afghanistan meld zich een Afghaanse vader met baby aan de poort van het Nederlandse kamp. De baby is gebeten door een slang, maar de ampullen met tegengif moeten bewaard blijven voor militairen, omdat er maar een paar ampullen zijn, zo is besloten door hogerhand. Dat betekend dat het kind zal sterven.

Slide 40 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies


Eenzaamheid stoppen
pesten stoppen

Slide 41 - Poll

Deze slide heeft geen instructies


oma redden
hond redden

Slide 42 - Poll

Deze slide heeft geen instructies


Altijd huilen
altijd stinken

Slide 43 - Poll

Deze slide heeft geen instructies

Ethisch Bewustwordingsmodel
Er zijn nog maar weinig mensen op de kazerne aanwezig. Vrijwel iedereen is met verlof en het is ’s avonds totaal uitgestorven op het terrein.
Je zit met een stel collega’s een film te kijken.
Terwijl jij naar de wc gaat, bedenken de anderen dat ze wel zin hebben in een snack. 


Een van je pelotonsgenoten op weg is naar zijn auto om wat lekkers voor jullie allemaal te halen bij de snackbar. Je weet dat hij al een aantal biertjes op heeft, maar hij leek zojuist nog niet echt dronken. Wat doe je?

Slide 44 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat is het Kernprobleem?
A
Dat je pelotonsgenoten snacks willen.
B
Dat ze, terwijl jij op de wc zat, zonder jou een plan hebben gemaakt.
C
Dat er een collega met drank op achter het stuur wil klimmen.
D
Dat er niks te beleven is op de kazerne.

Slide 45 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Het belang van de chauffeur is?
Even weg van de kazerne.
Snacks halen voor zichzelf en de groep.
Niet aangehouden worden door de politie.

Slide 46 - Poll

Deze slide heeft geen instructies

Het belang van je pelotonsgenoten is?
Ze hebben trek en willen snacks eten.
Er is niks te doen op de kazerne en daarom kijken ze gezamenlijk een film
Ze willen graag bier drinken.

Slide 47 - Poll

Deze slide heeft geen instructies

Jouw belang is?
Straks lekker snacks eten.
Gezellig samen film kijken met je collega
Er voor zorgen dat je collega niet met bier op achter het stuur stapt.

Slide 48 - Poll

Deze slide heeft geen instructies

Wat ga je doen en waarom?
Kies de oplossing die volgens jou het meest ethisch verantwoord is en waar je van vindt dat je het kan verantwoorden, zowel t.o.v. jezelf als naar derden.

Slide 49 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Praktijkopdracht 4
blz. 171
timer
1:00

Slide 50 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

1. Kan je reflecteren op de gevolgen van technologische hulpmiddelen voor de klant en de maatschappij? Waaruit blijkt dat. 
2. Wat vond je van de les?

Slide 51 - Tekstslide

Kan je reflecteren op de gevolgen van technologische hulpmiddelen voor de klant en de maatschappij?
- Steek je duim op als je dit kan
- Steek je duim naar links/rechts als je dit bijna kan
- Steek je duim naar beneden als je dit nog niet kan. 
Bevraag verschillende leerlingen waarom en wat er beter zou kunnen.

Wat vond je van de les?
- Steek je duim op als je het een leuke les vond
- Steek je duim naar links/rechts als je dit een middelmatige les vond
- Steek je duim naar beneden als je dit geen leuke les vond. 
Bevraag verschillende leerlingen waarom en wat er beter zou kunnen.