ARGO 12.3 en 13.3 aoristus (herh imperfectum)

• Grieks
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Imperfectum en aoristus

ARGO 12.3 en 13.3

(herh. 12.1 en 12.2)

Doelen Lessonup:

Je herhaalt het imperfectum

Je leert de thematische aoristus

Je kent het verschil tussen imperfectum en aoristus: vorming

Je herhaalt het verschil tussen imperfectum en aoristus: aspect

Je kent het verschil tussen imperfectum en aoristus: vertaling

Je kent de imperativus en de infinitivus van de thematische aoristus

Herhaling aspect: 

Een werkwoord zegt iets over 

- toestand (praesensstam)

of 

- gebeurtenis (aoristusstam)

toestand

gebeurtenis

imperfectum

aoristus

een situatie die voortduurde

een verandering in een situatie

de 'actie' in een verhaal

de 'achtergrond' in een verhaal

Verleden tijd

keuze uit imperfectum of aoristus

keuze gebaseerd op aspect

imperfectum: verleden tijd van praesens: praesensstam

aoristus: eigen werkwoordstam: aoristusstam

Imperfectum: stam

Het imperfectum wordt gemaakt van het praesens.

Om het imperfectum te maken gebruik je dus de praesensstam:

λαμβάνω stam: λαμβάν

Imperfectum: vorming

Augment: ἐ voor de stam

Stam: praesensstam

Persoonsuitgangen: ον, ες, ε(ν), ομεν, ετε, ον

voorbeeld

ἐ-λαμβαν-ον => ἐλαμβανον

Imperfectum: vertaling + aspect

praesens: λαμβάνω ik neem, ik krijg

imperfectum:

ἐλαμβανον

ik nam, ik kreeg

ik was aan het nemen, ik was aan het krijgen

geeft aan dat iets nog niet is afgerond 

Werkwoord imperfectum

ev

mv

1e

1e

2e

2e

3e

3e

ετε

ομεν

ον

ον

ε

ες

Aoristus

verschillende manieren om de aoristus te vormen

(sigmatische, pseudo-sigmatische, thematische en stamaoristus)

Nu: thematische aoristus

Thematische aoristus: vorming

Augment: ἐ voor de stam

Stam: aoristusstam

Persoonsuitgangen: ον, ες, ε(ν), ομεν, ετε, ον

voorbeeld λαμβάνω

aoristusstam λαβ

ἐ-λαβ-ον => ἐλαβον

Overzicht imperfectum-aoristus

Thematische aoristus: stam

De aoristusstam is anders dan de praesensstam.

Soms korter: 

βάλλω          ἔβαλον (gooien)

λαμβάνω    ἔλαβον (nemen, krijgen)

μανθάνω    ἔμαθον (leren, vernemen)

Thematische aoristus: stam

De aoristusstam is anders dan de praesensstam.

Soms compleet anders: 

λεγω εἰπον (zeggen)

ὁραω εἰδον (zien)

πιπτω ἐπεσον (vallen)

Thematische aoristus: stam

Kortom: de aoristusstam moet je altijd apart leren!

Je leert ze apart in de woordenlijst

Grammatica 3: lijst met thematische aoristusvormen thema 3

Thematische aoristus: vertaling + aspect

praesens: λαμβάνω ik neem, ik krijg

aoristus:

ἐλαβον

ik nam, ik kreeg

ik heb genomen, ik heb gekregen

geeft aan dat iets is afgerond 

ev	1e
	2e
	3e
mv	1e
	2e
	3e

Werkwoord aoristus: λαμβάνω

ἐλαβον

ἐλαβετε

ἐλαβε(ν)

ἐλαβον

ἐλαβες

ἐλαβομεν

Welke aoristus hoort bij het aangegeven werkwoord? Let op: er blijven twee aoristusvormen over.

μανθάνω
λέγω
πίνω
λείπω
φεύγω

ἔπιον

εἰπον

ἔφυγον

ἔμαθον

ἔλιπον

ἤνεγκον

ηὑρον

Imperfectum

Aoristus

ἐβαλομεν

ἐφευγεν

ἐλαμβανετε

ἐλαβες

εἰπομεν

ἐλεγετε

ἐβαλλον

εἰδομεν

Aoristus: imperativus en infinitivus

De aoristus heeft ook een imperativus en een infinitivus.

Het verschil tussen deze en die van het praesens is het aspect, niet de tijd!

Aspect praesens imperativus: altijd geldig (niet afgerond)

Aspect aoristus imperativus: nu geldig (afgeronde actie)

Them. aoristus imperativus 

vorming en vertaling:

Geen augment! Augment is alleen bij de indicativus

Aoristusstam + ε/ετε

λεγε την ἀλήθειαν zeg de waarheid

(imperativus praesens: altijd, dit is een standaardregel)

εἰπε την ἀλήθειαν zeg de waarheid

(imperativus aoristus: nu, nu ik het je vraag)

Them. aoristus infinitivus vorming en vertaling

Geen augment! Augment is alleen bij de indicativus

Vorming: Aoristusstam + ειν

Verschil in aspect in infinitivus moeilijk te zien

Ὁ Ἀχιλλεὺς τὰ ὅπλα λαμβάνειν μέλλει. (standaard)

Ὁ Ἀχιλλεὺς τὰ ὅπλα λάβειν μέλλει. (deze ene keer)

Vertaling beide: Achilles zal zijn wapens nemen. 

De imperativus aoristus geeft aan:

1. iets moest in de verleden tijd
2. iets moet 1 keer
3. iets moet altijd

De imperativus aoristus vertaal je

1. in de tegenwoordige tijd
2. in de verleden tijd
3. in de toekomstige tijd
4. niet, dat is verboden

Tussen de imperativus praesens en de imperativus aoristus zit verschil in tijd.

1. Ja, een beetje
2. Ja, tussen vroeger en nu
3. Nee, alleen bij de infinitivus
4. Nee, alleen verschil in aspect

Het augment geeft altijd aan dat je een aoristus of imperfectum hebt.

1. Ja, zonder augment geen verleden tijd
2. Alleen bij het imperfectum
3. Alleen bij de indicativus (het gewone rijtje)
4. Alleen bij de aoristus

τελος