AK1 Berlijn

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

 Berlijn

Welke invloed heeft de geschiedenis gehad op de opbouw van Berlijn?

Lesdoelen: Aan het eind van de les...

1. Kan ik beschrijven hoe Berlijn is opgebouwd

2. Kan ik verklaren welke gevolgen de Muur had voor Berlijn

3. Kan ik beschrijven hoe Berlijn weer 1 stad is geworden

4. Kan ik benoemen welke rol suburbanisatie en re-urbanisatie spelen in Berlijn

5. Kan ik de begrippen ( en hun betekenis) die bij deze les horen benoemen

Stedelijke gebieden in Duitsland

Duitsland lijkt op Nederland:

- er zijn grote agglomeraties en stedelijke gebieden

- er is steeds minder landelijk gebied hierdoor

- elk stedelijk gebied heeft eigen specialiteit => net als de Randstad in Nederland.

Een agglomeratie is een stedelijk gebied 

van aan elkaar gegroeide dorpen en steden waarin 

inwoners zich gedragen alsof ze in een stad wonen.

Specialisatie stedelijke gebieden Duitsland

1. Ruhrgebied: industrie
2. Bremen en Hamburg: haven
3. Berlijn: parlement, hoofdstad
4. Frankfurt: financiele hoofdstad, groot vliegveld
5. Munchen: Hightech 

✔ Lijkt op de steden in de Randstad met hun specialisatie

4

2

3

1

5

Berlijn

Berlijn is de hoofdstad van Duitsland. Berlijn ligt in het oosten van Duitsland. Berlijn is de grootste stad van Duitsland.

Duitsland heeft 9 buurlanden.

Opbouw van Berlijn

Spree

Berlijn ontstond langs de rivier de Spree

Veel Middeleeuwse steden ontstonden langs het water

Waarom is dat handig?

Ontwikkeling Berlijn

Na het ontstaan aan de rivier breidde de binnenstad zich uit langs ‘Unter den Linden’: aan deze straat kwamen de belangrijke gebouwen

Vanaf 1870 kwam daar ook industrie bij: langs het water en de spoorwegen kwamen de fabrieken

De fabrieken trokken mensen aan: rondom de binnenstad werden veel woonwijken gebouwd: met 4/5 verdiepingen

Opbouw van Berlijn

• De historische binnenstad ligt aan de rivier de Spree. Het  oranje gebied.
• Vanaf 1871 start ontwikkeling van de industrie: fabrieken langs rivieren en spoorwegen.

Opbouw van Berlijn

• Komst duizenden arbeidsmigranten. Gingen wonen in wat nu de oude  woonwijken heten.
• Dichtbebouwd, met woonblokken van  4 tot 5 verdiepingen = gele gebied.

Berlijn na WO2

Na WO2 werd Berlijn in 2 delen gedeeld: Oost- en West Berlijn

Oost-Berlijn was in handen van de Russen, West-Berlijn in handen van de Amerikanen, Engelsen en Fransen.

Het oude stadscentrum lag in Oost-Berlijn. West-Berlijn had dus een nieuw centrum nodig

Op 9 november 1989 viel de Muur en werd Berlijn weer 1 stad

De Muur

Verdeling West- en Oost-Berlijn.

stadscentrum in Oost-Berlijn

-> dus nieuw centrum in West-Berlijn.

Gebied rondom muur was onbebouwd (gesloopt).

Door wie is de muur gebouwd en waarom?

De muur

Na WOII splitsing in:

 - Oost-Berlijn (Sovjet-Unie en communistisch )

 - West-Berlijn (Amerikanen, Britten, Fransen ) vrij

De muur

Miljoenen vluchtelingen van communistische Oost-Berlijn  naar vrije West-Berlijn.

Dus 1961: bouw Berlijnse Muur (rode lijn op de kaart)

De muur

Door de muur lag het oude stadscentrum in Oost-Berlijn.

Daarom bouw nieuw stadscentrum bij de  Kurfürstendamm.

De muur

Sloop van veel gebouwen langs de Muur.

Werd een  ‘niemandsland’ =  paarse gebied.

Val muur in 1989

Herenigd Berlijn

9 november 1989: val van de Muur. Berlijn is weer één stad. Duitsland is weer één land.

De wende = de verandering

Herenigd Berlijn

Veel werk om Oost- en West-Berlijn  weer samen te voegen:

Na de val van de Muur

Langs de muur waren grote stukken niemandsland, die na de val weer bebouwd konden worden

Deze lege stukken werden vooral aan de westkant bebouwd:

Bedrijventerreinen, kantoren, winkels, uitgaansmogelijkheden, restaurants, appartementen

De stad weer opbouwen

• Niemandsland inrichten
  

-> Potzdammer Platz wordt een CBD

        (CBD = central business district)

-> appartementen

-> nieuwe regeringsgebouwen

• Stedelijke vernieuwing oude woonwijken
  

-> Gentrificatie

Herenigd Berlijn

Er ontstaat Cityvorming = verdringing van de oude woonfunctie door kantoren en winkels
Ook: 

• Uitgaansgelegenheden
• Regeringsgebouwen
• Hauptbahnhof 

Allen te vinden in het paarse gebied

Cityvorming

Het verdwijnen van woonfunctie en daar komen diensten (kantoren en winkels) voor terug.

Herenigd Berlijn

Oude woonwijken Oost-Berlijn:

 - vaak slecht onderhouden.

 - stedelijke vernieuwing noodzakelijk.

- opknappen woningen en voorzieningen  leidt tot duurdere woningen.

Herenigd Berlijn

oorspronkelijke bewoners worden verdreven door rijkere inwoners.

= gentrificatie  =  sommige gele gebieden op de kaart (zoals Kreuzberg en Prenzlauer Berg)

Gentrificatie

Wil je meer inwoners in het centrum (Re-urbanisatie) 

=> vraagt om het opknappen van de stad 

=> gentrificatie wordt ingezet: verloederde buurten worden weer opgeknapt en gebouwen krijgen nieuwe functies

Gentrificatie =vernieuwen van in verval geraakte stedelijke gebieden. Hier trekken mensen met een middel- tot hoog inkomen naartoe.

Suburbanisatie en re-urbanisatie

De kaart laat de bevolkingsontwikkeling in de omgeving van Berlijn zien. 

Suburbanisatie en re-urbanisatie

Na de Wende:

 - veel mensen verlaten de stad.

 - vooral gezinnen.

 - rust en ruimte buiten de stad. =  suburbanisatie

Suburbanisatie en re-urbanisatie

Maar ook Berlijn groeit:

 - re-urbanisatie

 - door verbetering oude woonwijken.

- vooral jonge mensen.                              daardoor ook natuurlijke bevolkingsgroei

Samengevat:

Bevolkingsontwikkeling Berlijn 

Suburbanisatie voor en na de val van de muur (1989)

2025: Vestigingsoverschot Berlijn

*re-urbanisatie: vooral jonge mensen

*natuurlijke bevolkingsgroei

Lesdoelen: Aan het eind van de les...

1. Kan ik beschrijven hoe Berlijn is opgebouwd

2. Kan ik de overeenkomsten en verschillen tussen de opbouw van Berlijn en het stadsmodel in figuur 7.10 in het BB beschrijven

3. Kan ik verklaren welke gevolgen de Muur had voor Berlijn

4. Kan ik beschrijven hoe Berlijn weer 1 stad is geworden

5. Kan ik benoemen welke rol suburbanisatie en re-urbanisatie spelen in Berlijn

6. Kan ik de begrippen ( en hun betekenis) die bij deze les horen benoemen