B.01 Werkplek

Terugblik vorige les

Preventie, 

Risico- analyse

Preventie:

proberen te voorkomen dat er geen problemen of ongelukken gebeuren.

Risico-Analyse:

goed kijken naar het werk en bedenken wat er gevaarlijk kan zijn.

Leerdoelen

-De leerling kent de begrippen:

Fysieke belasting, Decibel dB(A), Aan de bron voorkomen, Veilig stellen, Steekflens,
Toevoerleiding, Afvoerleiding, Vergrendelen, Gebodsbord, Verbodsbord, Toezicht houden

-Ik weet wat de risico’s zijn van te veel geluid op de werkplek.
-Ik begrijp de gevolgen van hand- en lichaamstrillingen.

-Ik herken de oorzaken van struikelen, uitglijden en verstappen.
-Ik weet hoe ik val- en struikelgevaar kan voorkomen.

-Ik weet hoe je veilig tilt en lasten verplaatst.

-Ik kan de verschillende soorten veiligheidssignalering herkennen en uitleggen.

Fysieke belasting Je lichaam zwaar gebruiken, zoals veel tillen of duwen.

Decibel dB(A) Een getal dat aangeeft hoe hard geluid is. Hoe hoger, hoe harder.

Aan de bron voorkomen Een gevaar direct bij de oorzaak (bron) aanpakken.

Veilig stellen Zorgen dat een machine of installatie niet per ongeluk aan gaat.

Steekflens Een metalen plaat die een leiding afsluit zodat er niets doorheen gaat.

Toevoerleiding Een buis waar iets doorheen komt, zoals gas of vloeistof.

Afvoerleiding Een buis waar iets uit wegstroomt, zoals afval of gebruikte vloeistof.

Vergrendelen Iets op slot zetten zodat het niet zomaar gebruikt kan worden.

Gebodsbord Een blauw bord dat zegt wat je móet doen, zoals helm dragen.

Verbodsbord Een rood bord dat zegt wat je niet mag doen, zoals roken of mobiel gebruiken.

Toezicht houden Controleren of iedereen veilig en goed werkt.

Werkplek

veiligheid en risico's
op de werkplek

“Op veel werkplekken, zeker in de bouw en industrie, is geluid niet te vermijden. Maar als het te veel wordt, kan dat serieuze gevolgen hebben. Denk aan hinder, je kunt elkaar minder goed verstaan, en je raakt sneller afgeleid of vermoeid. Wat nog belangrijker is: langdurige blootstelling aan lawaai kan je gehoor blijvend beschadigen.

Veel jongeren merken dat pas als ze thuis een piep horen, of moeite hebben met telefoongesprekken of gesprekken in een drukke ruimte. Dat is dus iets om serieus te nemen.

Daarom is gehoorbescherming op sommige plekken verplicht. Let dus goed op de signalering en gebruik je PBM’s op tijd!”

“Als je langere tijd werkt in een lawaaiige omgeving, kan dat meer doen dan alleen je oren pijn doen. Je kunt er zenuwachtig van worden, sneller moe raken en je zelfs misselijk voelen. Doordat je elkaar minder goed hoort, kunnen er gevaarlijke situaties ontstaan — je hoort bijvoorbeeld geen waarschuwing of hulpgeroep. Daarom is het belangrijk om gehoorbescherming te dragen als dat nodig is. Denk eraan: lawaai tast niet alleen je gehoor aan, maar ook je hele lichaam.”

Gevolg

“Als iemand gehoorschade oploopt, merk je dat vaak niet meteen. Toch zijn er duidelijke signalen. Bijvoorbeeld moeite met bellen, zachte geluiden niet goed horen, of gesprekken niet meer kunnen volgen in een drukke ruimte. Sommige mensen horen zelfs een piep of bromtoon, zonder dat die echt in de omgeving aanwezig is. Het is belangrijk dat leerlingen deze signalen leren herkennen, zodat ze op tijd gehoorbescherming gebruiken.”

Waar of niet waar:

Langdurig werken in lawaaiige omstandigheden kan leiden tot concentratieproblemen, vermoeidheid en blijvende gehoorproblemen.

Waar

Lawaai kan je moe maken, je concentratie verstoren en je gehoor blijvend beschadigen. Daarom is gehoorbescherming belangrijk.

Wat is een direct gevolg van te veel lawaai op de werkplek?

1. Minder goed kunnen horen
2. Grotere concentratieproblemen
3. Sneller werktempo
4. Betere communicatie

Lawaai verstoort je concentratie en communicatie en kan je gehoor aantasten.

Welke klacht kan ontstaan door langdurige blootstelling aan lawaai?

1. Wazig zien
2. Lage bloeddruk
3. Vermoeidheid
4. Slecht slapen door licht

Te veel lawaai zorgt voor stress in je lichaam, wat kan leiden tot vermoeidheid en hoofdpijn.

Welke klacht wijst op gehoorverlies?

1. Hoofdpijn
2. Snelle ademhaling
3. Vermoeidheid
4. Moeite met telefoneren

Gehoorverlies merk je vaak aan communicatieproblemen, zoals moeite met bellen of gesprekken volgen. Hoofdpijn en vermoeidheid kunnen andere oorzaken hebben.

Bij het gebruik van mechanisch gereedschap kunnen hand- en armtrillingen ontstaan. De gevolgen van hand- en armtrillingen zijn:

 

• pijn in handen en armen

• beschadiging van bloedvaten en gewrichten in de vingers en in de hand

• gevoelloze vingertoppen

• witte vingers

“Als je veel werkt met trillend gereedschap, zoals een boormachine of slijptol, kunnen je handen en armen daar flink last van krijgen. Het begint vaak met pijn of tintelingen, maar op lange termijn kun je zelfs gevoelloze of witte vingers krijgen. Dit komt doordat trillingen schade veroorzaken aan bloedvaten en zenuwen. Daarom is het belangrijk om trillend gereedschap niet te lang achter elkaar te gebruiken en goed op je houding en bescherming te letten.”

“Lichaamstrillingen ontstaan wanneer je werkt op of met grote installaties, machines of voertuigen. Denk aan een heftruck of een trilplaat. Je voelt het misschien niet direct, maar op de lange termijn kunnen die trillingen klachten veroorzaken: pijn in je rug, hoofdpijn, spierpijn of zelfs problemen met je evenwicht. Je wordt er ook sneller moe van en je concentratie neemt af. Daarom is het belangrijk om af te wisselen in werkhouding en de juiste zit of demping te gebruiken.”

Wat is een mogelijk gevolg van veel werken met trillend gereedschap?

1. Zweet in de handpalmen
2. Witte vingers
3. Verhoogde hartslag
4. Spierpijn in de benen

Langdurige trillingen kunnen schade veroorzaken aan je bloedvaten en zenuwen, wat leidt tot witte of gevoelloze vingers.

Wat is een mogelijk gevolg van langdurige lichaamstrillingen?

1. Last van je ogen
2. Rugklachten
3. Huidirritatie
4. Slaapproblemen door licht

Lichaamstrillingen kunnen leiden tot klachten aan spieren en gewrichten, zoals je rug of evenwicht.

“Op de werkplek gebeuren veel ongevallen doordat mensen struikelen, uitglijden of zich verstappen. Soms lijkt het iets kleins — een losse tegel of een gladde vloer — maar de gevolgen kunnen ernstig zijn: verstuikingen, botbreuken of zelfs hersenschuddingen. Ook haast en verkeerde schoenen spelen vaak een rol. Leerlingen moeten leren opletten waar ze lopen en waarom een nette, veilige vloer belangrijk is.”

“Het is fijn als leerlingen niet alleen weten wat gevaarlijk is, maar vooral ook hoe ze het kunnen voorkomen. Struikelen of uitglijden lijkt iets kleins, maar het gebeurt vaak. Door de werkplek netjes te houden, goed te kijken waar je loopt, en de juiste schoenen te dragen, kun je al veel risico’s wegnemen. Dit hoort allemaal bij ‘good housekeeping’: een schone en veilige werkplek.”

“Bij handmatig tillen kun je je rug of knieën flink overbelasten. Dat gebeurt vaak door verkeerd te tillen: bukken, draaien of te zwaar tillen. Het is belangrijk dat leerlingen leren hoe ze dit goed en veilig doen: met gebogen knieën, een rechte rug, en de last dicht bij het lichaam. Ook beschermende middelen zoals handschoenen en veiligheidsschoenen helpen om blessures te voorkomen. Even pauze nemen hoort daar óók bij.”

Wat vergroot de kans op struikelen of uitglijden?

1. Goed profiel op je schoenen
2. Opletten waar je loopt
3. Gladde of geboende vloer
4. Veiligheidsvest dragen

Een gladde vloer is een directe oorzaak van uitglijden. Schoeisel en ondergrond zijn dus belangrijk.

Wat helpt bij het voorkomen van struikelen of uitglijden?

1. Snel lopen tussen machines
2. Losse spullen op de vloer laten liggen
3. Looppaden vrij en schoon houden
4. Werken zonder veiligheidsschoenen

Een opgeruimde werkplek en goed schoeisel verminderen het risico op vallen.

Wat is een veilige manier om te tillen?

1. Bukken met een ronde rug
2. Last optillen met gestrekte armen
3. Rechtop tillen met gebogen knieën
4. Snel en in één keer omhoog trekken

Als je tilt met gebogen knieën en rechte rug, verdeel je de kracht beter en voorkom je rugklachten.

Veilig stellen

Zorgen dat een machine of installatie niet per ongeluk aan gaat.

“Een steekflens is een metalen plaat waarmee je een leiding tijdelijk afsluit. Dat is belangrijk bij onderhoudswerkzaamheden zoals schoonmaken, spoelen of repareren. Je voorkomt daarmee dat gevaarlijke stoffen of gassen door de leiding stromen. Zeker als je werkt in een besloten ruimte, is het afsluiten van leidingen verplicht. De steekflens zorgt dus voor veiligheid vóórdat er aan een installatie gewerkt wordt.”

Waarvoor gebruik je een steekflens?

1. Om machines te verplaatsen
2. Om elektriciteit uit te schakelen
3. Om leidingen te isoleren tegen kou
4. Om leidingen tijdelijk af te sluiten

Een steekflens blokkeert tijdelijk de stroom van vloeistoffen of gassen in een leiding, bijvoorbeeld bij schoonmaak of reparatie.

“Voordat je veilig kunt werken aan een machine of installatie, moet je er zeker van zijn dat hij uit staat en niet zomaar kan starten. Dat heet ‘veilig stellen’. Een deskundige doet dit stap voor stap. Eerst gaat de stroom eraf, dan worden knoppen of bewegende delen vergrendeld, en daarna wordt gecontroleerd of er echt geen stroom of druk meer op staat. Pas dan is het veilig om eraan te werken.”

Waar of niet waar

Je mag aan een installatie werken zodra je de stekker eruit hebt getrokken.

Niet waar

 Je moet eerst ook vergrendelen en controleren of alles spanningsloos en drukvrij is.

Veiligheidssignalering

“Op de werkvloer kom je allerlei borden en markeringen tegen. Ze zijn er niet voor niets: ze helpen om ongelukken te voorkomen. Elk bord heeft een vaste kleur en vorm, zodat je snel weet wat er bedoeld wordt. Zo geven verbodsborden aan wat je niet mag doen, zoals roken. Gebodsborden laten zien wat je wél moet doen, zoals gehoorbescherming dragen. Waarschuwingsborden wijzen op gevaar, bijvoorbeeld gladde vloeren. Veiligheidsvoorzieningen geven aan waar je heen kunt bij een noodgeval. En rood-witte of geel-zwarte strepen markeren plekken waar je extra moet opletten. Als iedereen die signalen begrijpt en opvolgt, wordt het werk een stuk veiliger.”

“Op de werkvloer kom je allerlei borden en markeringen tegen. Ze zijn er niet voor niets: ze helpen om ongelukken te voorkomen. Elk bord heeft een vaste kleur en vorm, zodat je snel weet wat er bedoeld wordt. Zo geven verbodsborden aan wat je niet mag doen, zoals roken. Gebodsborden laten zien wat je wél moet doen, zoals gehoorbescherming dragen. Waarschuwingsborden wijzen op gevaar, bijvoorbeeld gladde vloeren. Veiligheidsvoorzieningen geven aan waar je heen kunt bij een noodgeval. En rood-witte of geel-zwarte strepen markeren plekken waar je extra moet opletten. Als iedereen die signalen begrijpt en opvolgt, wordt het werk een stuk veiliger.”

Een verbodsbord is een rond, wit bord met rode rand, zwart symbool en meestal een diagonale rode streep:

• verboden te roken

• vuur, open vlam en roken verboden

• verboden voor voetgangers

• verboden met water te blussen

Een gebodsbord is een rond, blauw bord met wit symbool:

• oogbescherming verplicht

• gelaatsbescherming verplicht

• lichaamsbescherming verplicht

• gehoorbescherming verplicht

• adembescherming verplicht

• veiligheidshelm verplicht

• handschoenen verplicht

• valbeveiliging verplicht

Een waarschuwingsbord is een driehoekig, geel bord met zwarte rand en een zwart symbool:

• algemeen gevaar

• belangrijk magnetisch veld

• biologisch gevaar

• gevaar voor elektrische spanning

• lage temperaturen

• hoge temperaturen

• laserstraal

• niet-ioniserende straling

• transportvoertuigen

• struikelen

• vallen door hoogteverschil

• hangende lasten

Waarschuwingsborden met betrekking tot gevaarlijke stoffen:

• schadelijk of irriterend

• bijtend

• explosieve stof

• giftig en asbest

• ontvlambaar

• oxiderend

• radioactief

• explosiegevaarlijk gebied

Het bord veiligheidsvoorzieningen is een vierkant of rechthoekig, groen bord met witte tekst of symbool:

• uitgang

• nooduitgang

• vluchtweg

• eerste hulp

• te volgen richting

• nooddouche

• ogen spoelen

• telefoon voor redding

• verzamelplaats

Borden met betrekking tot brandbestrijding zijn vierkante of rechthoekige, rode borden met een wit symbool:

• ladder

• brandblusapparaat

• brandslang

• telefoon voor brandmelding

• weg naar brandbestrijdingsmateriaal

Geel-zwarte markering wordt gebruikt voor signalering van:

• smalle of lage doorgangen

• gebieden met gevaarlijke stoffen

• voorwerpen die kunnen stoten of waartegen iemand zich kan stoten

Wat geeft een verbodsbord aan?

1. Wat je moet doen
2. Wat je niet mag doen
3. Waar je hulp kunt krijgen
4. Waar het gevaar is

Een verbodsbord geeft een verbod aan, zoals “niet roken” of “verboden toegang”.

Welk bord is altijd rond en blauw van kleur?

1. Waarschuwingsbord
2. Gebodsbord
3. Verbodsbord
4. Nooduitgangbord

Een gebodsbord is rond, blauw en vertelt je wat je moet doen (bijv. helm verplicht).

Wat betekent een rood vierkant bord met een wit brandblussymbool?

1. Verboden vuur te maken
2. Verplicht blussen bij brand
3. Brandbestrijdingsmiddel aanwezig
4. Gevaar voor hitte

Check op leerdoelen

-De leerling kent de begrippen:

Fysieke belasting, Decibel dB(A), Aan de bron voorkomen, Veilig stellen, Steekflens,
Toevoerleiding, Afvoerleiding, Vergrendelen, Gebodsbord, Verbodsbord, Toezicht houden

-Ik weet wat de risico’s zijn van te veel geluid op de werkplek.
-Ik begrijp de gevolgen van hand- en lichaamstrillingen.

-Ik herken de oorzaken van struikelen, uitglijden en verstappen.
-Ik weet hoe ik val- en struikelgevaar kan voorkomen.

-Ik weet hoe je veilig tilt en lasten verplaatst.

-Ik weet wat ‘veilig stellen’ betekent bij machines en installaties.

-Ik kan de verschillende soorten veiligheidssignalering herkennen en uitleggen.

Fysieke belasting Je lichaam zwaar gebruiken, zoals veel tillen of duwen.

Decibel dB(A) Een getal dat aangeeft hoe hard geluid is. Hoe hoger, hoe harder.

Aan de bron voorkomen Een gevaar direct bij de oorzaak (bron) aanpakken.

Veilig stellen Zorgen dat een machine of installatie niet per ongeluk aan gaat.

Steekflens Een metalen plaat die een leiding afsluit zodat er niets doorheen gaat.

Toevoerleiding Een buis waar iets doorheen komt, zoals gas of vloeistof.

Afvoerleiding Een buis waar iets uit wegstroomt, zoals afval of gebruikte vloeistof.

Vergrendelen Iets op slot zetten zodat het niet zomaar gebruikt kan worden.

Gebodsbord Een blauw bord dat zegt wat je móet doen, zoals helm dragen.

Verbodsbord Een rood bord dat zegt wat je niet mag doen, zoals roken of mobiel gebruiken.

Toezicht houden Controleren of iedereen veilig en goed werkt.

Ga verder in je digitale leeromgeving VCA 

Onderdeel B.01 Werkplek

Luister naar de filmpjes, lees goed en maak de vragen!

Huiswerk volgende week:

B.01 afgerond, groene vink (70% juiste antwoorden)
Hier niet aan voldaan, terugkomen in eigen tijd!