Les Spelling KGT GL

• Nederlands
• Basisschool
• MBO
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

1.8 Spelling

Vak: Nederlands 
Jaar: 1

Terugblik op de vorige les 

Persoonsvorm :  Maak de zin vragend of zet het in een andere tijd. 

Onderwerp: Wie of wat + persoonsvorm? 

Zinsdeelproef: kan je helpen om zinsdelen te benoemen. Zoek de persoonsvorm en zet zinsdeelstrepen. 

Zinsdelen: Zet het zinsdeel voor de persoonsvorm om een zinsdeel te controleren. 

Werkwoord: drukt een handeling, gebeurtenis of toestand uit.

Lesdoelen

Aan het einde van de les ben je in staat om:

• leestekens, waaronder hoofdletters, punten, vraagtekens en uitroeptekens, correct toe te passen in een geschreven tekst.
• de tegenwoordige tijd van werkwoorden correct te schrijven door de juiste vormen en regels toe te passen. 

"Grammatica leren helpt me beter schrijven en spreken, waardoor ik duidelijk en zelfverzekerd kan communiceren. 

Nut van deze les 

• Spelling leert je om foutloos te kunnen schrijven. 
• Spelling zegt iets over jou als persoon.
• Spelling maakt onderdeel uit van de toets.

 Een foutloze tekst doet niet alleen de Nederlandse taal eer aan, maar ook jou als schrijver ervan. Wie foutloos schrijft, levert verzorgd werk af en neemt zijn werk uiterst serieus. En dat zegt op zijn beurt weer iets over hoe de lezers naar jou als persoon kijken

Leestekens zijn belangrijk

Voorbeeld 

• Henk zei: 'Marieke, ik ben verliefd je.'
  
• 'Henk,' zei Marieke. 'Ik ben verliefd op je.'
  
• In zin 1 is hij verliefd op haar. In zin 2 is zij verliefd op hem.
  
• Door de leestekens zie je wat er wordt bedoeld. 

Betekenis en interpretatie

• Een zin begint altijd met een hoofdletter.
  
• Een punt staat aan het eind van een gewone zin.
  
• Een vraagteken staat aan het eind van een vraagzin.
• Een uitroepteken staat na een uitroep.

De deur van mijn kamer staat open.

De deelnemers presenteren hun act.

Zijn ze erg zenuwachtig?

Doe je best!

Leestekens

Hoofdletters - begin van een zin

Let op bij het begin van een zin! 

• 's Morgens eet ik twee boterhammen. 
• 'k Heb geen zin in die flauwekul.
• ’t Is ook altijd wat met jou.

Als het eerste woord van de zin uit een apostrof en één letter bestaat, krijgt het eerste volledige woord wel alsnog de ‘ontbrekende’ hoofdletter; dit is historisch zo gegroeid

In het Nederlands schrijven we tijdsaanduidingen als "s morgens," "s avonds," en "s nachts" met kleine letters omdat deze aanduidingen als bijwoorden worden beschouwd. Ze worden niet als zelfstandige namen of titels behandeld, daarom worden ze niet met een hoofdletter geschreven, tenzij ze het begin van een zin vormen.

Een uitroepteken staat na een uitroep.

Hoofdletters 

Bij namen van personen, bedrijven, instellingen, merken, wetten, boeken, aardrijkskundige plaatsen, talen, dialecten, volkeren, feestdagen en historische gebeurtenissen

Bij voor- en achternamen, voorletters en initialen

Bij organisaties, merken en producten

Bij aardrijkskundige begrippen

Bij religieuze begrippen

Als het afgekorte woord een eigennaam is of een woord dat uit respect een hoofdletter krijgt.

Voorbeelden van eigennamen zijn voornamen, plaatsnamen, namen van bedrijven en organisaties, en de titels van boeken, films en liedjes.

1. Bij een opsomming

2. Als je iemand aanspreekt

3. Tussen twee persoonsvormen

4. Voor voegwoorden* zoals want, maar, omdat , en, hoewel, daarom.

* Een voegwoord maakt twee zinnen aan elkaar vast.

1. Meng de komkommer met de sla, de tomaten, de uitjes en de dressing.

2. Rachida, kun je mij het bestek aangeven?

3. Als je klaar bent, mag je het gerecht opeten.

4. Het gerecht was heerlijk, want ik had het zelf gemaakt

Komma 

In de zin "Oh nee, ik heb mijn sleutels vergeten!" wordt de komma gebruikt na "Oh nee" om de uitroep te markeren. De komma geeft aan dat de uitdrukking "Oh nee" een onderbreking is in de zin en een bepaalde toon of emotionele lading draagt. Het is een manier om de nadruk te leggen op de emotie of de urgentie die wordt uitgedrukt met de uitroep "Oh nee." Hierdoor wordt de zin effectiever en expressiever

1. Als je een gesprek opschrijft zoals het gezegd wordt.

2. Als je een stukje uit een tekst letterlijk overneemt.

3. Als je een woord speciale aandacht wilt geven.

1. De coach zei: ‘We gaan een nieuwe tactiek toepassen in de wedstrijd.’

2. De uitspraak ‘Meedoen is belangrijker dan winnen’ hoort bij de Olympische Spelen.

3. Hoe spel je ‘coach’ eigenlijk?

Aanhalingstekens

In de zin "Oh nee, ik heb mijn sleutels vergeten!" wordt de komma gebruikt na "Oh nee" om de uitroep te markeren. De komma geeft aan dat de uitdrukking "Oh nee" een onderbreking is in de zin en een bepaalde toon of emotionele lading draagt. Het is een manier om de nadruk te leggen op de emotie of de urgentie die wordt uitgedrukt met de uitroep "Oh nee." Hierdoor wordt de zin effectiever en expressiever

Opdracht 1. Interpunctie

Opdracht 1. Leertekst

Paragraaf 1.8
1. Lees de leerstof over 'leestekens' en 'aanhalingstekens'.

Doe dit zelfstandig. 

Tijd: 3 minuten

Oefening 1. 

• Lees het artikel eerst zelf.
•  Vul de leestekens in 
•  kleur alle letters die met een hoofdletter geschreven moeten worden.

Opdracht 1. Leertekst

2. Ga in een kleine groep zitten en bespreek wat je hebt gemarkeerd. Kijk of jullie samen kunnen bedenken waar de hoofdletters en leestekens moeten staan.

3. Vertel aan de hele klas wat jullie hebben ontdekt en waarom hoofdletters en tekens belangrijk zijn.

4. We zullen de correcties op het bord noteren, zodat iedereen kan zien waar we de hoofdletters en tekens moeten toevoegen.

5. Lees daarna het artikel opnieuw, en je zult zien hoe het de tekst beter maakt!

Deel 2. Tegenwoordige tijd van ww.

De stam 

Voorbeeld                                                              Stam

lopen – lop – ik loop;                                         Loop

verhuizen – verhuiz – ik verhuis;                 Verhuis

spellen – spell – ik spel.                                   Spel                            

Soms moet je de stam een beetje veranderen om er de ik-vorm van te maken.

Persoonsvorm t.t. enkelvoud

De pv t.t. enkelvoud heeft twee vormen: 

Vorm                            Voorbeeld

1.  De ik-vorm            Ik loop (stam)                                 

2. Ik-vorm + -t           hij / zij loopt (stam+t)

I

De ik-vorm gebruik je

• bij ik
  
• bij je of jij achter de pv!
• bij de gebiedende wijs:(iemand vertelt jou wat je moet doen).

Voorbeeld

• Ik loop 
• Verhuis je ? Kom je?
• Ren! Pas op! 

Tegenwoordige tijd van werkwoorden

Enkelvoud:

ik loop

jij loopt

hij loopt

Meervoud:

wij lopen

jullie lopen

zij lopen 

Enkelvoud:

ik word

jij wordt

hij wordt

Meervoud:

wij worden

jullie worden

zij worden

De persoonsvorm tegenwoordige tijd enkelvoud (pv-tt-ev) heeft twee vormen.

                                       Voorbeeld

1. De ik-vorm Ik loop (stam)

2. Ik-vorm + -t  

Let op als je achter de pv staat!

• Je krijgt geen -t als je vervangen kan worden door jij.
  
  
• Je krijgt wel -t als je vervangen kan worden door jouw.

Voorbeeld

Kom je? (Kom jij?)

Komt je buurmeisje spelen? (Komt jouw buurmeisje spelen?)

Voorbeeld 

Loop jij zelf naar huis?

Word jij daar nou nooit eens moe van?

Je zegt niet: loopt jij naar huis?

Dus ook niet: Wordt jij daar nou nooit eens moe van

Onregelmatige werkwoorden

Er zijn zes werkwoorden die zich niet aan deze regels houden: bij hij/zij/het komt geen ik-vorm+ -t.

 Hebben, kunnen, mogen, willen, zijn en zullen.

Oefening 2. Check in duo's

1. Slikken 

2. Staan 

3. Mogen

4. Ontsnappen

5. Inspannen 

6. Noemen

7. Omlopen

7. ontsnappen -

8. tikken -

9. schieten -

10. vechten -

11. fotograferen -

12. openen -

13. eten -

14. schatten -

15. noemen

Opdracht

Maak uit hoofdstuk 1.8 - Spelling de volgende opdrachten: 

2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 

Klaar? Maak hoofdstuk  1.8 verder af.