Ontdek de kracht van compositie en ruimte suggestie

• Voortgezet speciaal onderwijs
• Middelbare school

Ontdek de kracht van compositie en 

ruimtesuggestie

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kun je verschillende vormen van ruimtesuggesties en compositievormen herkennen en toepassen in je werk.

Introduceer de leerdoelen aan het begin van de les en verwijs er regelmatig naar tijdens de presentatie.

Wat weet jij al over compositievormen en ruimtesuggesties?

Ruimtesuggestie

Ruimte suggestie is een manier om diepte en afstand in een tekening te suggereren. Voorbeelden zijn

•  overlapping 
• groot-klein contrast 
• afsnijding
  
• Perspectief
• Kleurperspectief

Laat voorbeelden zien van verschillende vormen van ruimte suggestie en vraag de leerlingen om ze te herkennen.

Overlapping

Overlapping is wanneer het ene object over het andere object heen getekend wordt. Hierdoor ontstaat een idee van ruimtelijkheid

Vraag de leerlingen om een tekening te maken met overlap om ruimte suggestie te creëren.

De bootjes en bomen links overlappen elkaar.

Groot-Klein

Groot-klein is wanneer objecten kleiner worden getekend naarmate ze verder weg zijn.

Laat voorbeelden zien van grootte als ruimte suggestie en vraag de leerlingen om hetzelfde te doen.

Bootjes voor zijn groter dan die die verder weg zijn 

Perspectief tekenen

Ruimte op het platte vlak maken door te werken met

 1 of 2 puntsperpectief

Laat voorbeelden zien van grootte als ruimte suggestie en vraag de leerlingen om hetzelfde te doen.

Lijn perspectief

Weet je nog?

Afsnijding

Wanneer een onderdeel maar voor een gedeelte in beeld staat spreken we van afsnijding. Hierdoor lijkt het of het plaatje buiten het kader nog doorloopt en zo het effect van ruimte geeft. 

Laat voorbeelden zien van schaduw als ruimte suggestie en vraag de leerlingen om hetzelfde te doen.

Het bootje links is 'afgesneden' 

Kleurperspectief

Voorwerpen die dichtbij ons staan hebben felle duidelijke kleuren. Alles wat verder weg is is zachter en vager van kleur. 

Laat voorbeelden zien van schaduw als ruimte suggestie en vraag de leerlingen om hetzelfde te doen.

Wat is groot-klein contrast?

1. Grootte van objecten die kleiner worden naarmate ze verder weg zijn
2. Wanneer objecten over elkaar heen getekend worden
3. Wanneer voorwerpen dichtbij ons staan en felle duidelijke kleuren hebben
4. Wanneer een onderdeel maar voor een gedeelte in beeld staat

Wat is afsnijding in een tekening?

1. Wanneer voorwerpen felle duidelijke kleuren hebben
2. Wanneer een onderdeel maar voor een gedeelte in beeld staat
3. Wanneer objecten over elkaar heen getekend worden
4. Wanneer objecten kleiner worden getekend naarmate ze verder weg zijn

Wat is ruimte suggestie?

1. Een manier om diepte en afstand te suggereren
2. Een manier om beweging te suggereren
3. Een manier om vormen te vervormen
4. Een manier om kleur te suggereren

Standpunten

Hoogstandpunt 

(diagonale compositie)

Vraag de leerlingen om kort samen te vatten wat ze geleerd hebben en geef eventueel extra uitleg waar nodig.

Standpunten

Laag standpunt

Vraag de leerlingen om kort samen te vatten wat ze geleerd hebben en geef eventueel extra uitleg waar nodig.

Standpunten

Normaal standpunt            Close-up+over de schouder

Vraag de leerlingen om kort samen te vatten wat ze geleerd hebben en geef eventueel extra uitleg waar nodig.

Compositie

Wat is een compositie?: dat is de ordening van je kunstwerk. Door middel van je compositie kan je rust of chaos creëren in je werk en kan je de blik van de kijker door je werk laten leiden. Verschillende composities hebben verschillende effecten. We beginnen met de grondvormen van een compositie.

Laat voorbeelden zien van verschillende vormen van compositie en vraag de leerlingen om ze te herkennen.

Compositie

Compositie is de manier waarop objecten in een tekening geplaatst worden om een bepaald effect te creëren.

COMPOSITIEGRONDVORM

Dit is de verdeling van beeldelementen in een kunstwerk. Je hebt de volgende grondvormen;

• Horizontaal 

• Verticaal

• Diagonaal 

• Driehoek 

• Overall

• Centraal

• Asymmetrisch

• Symmetrisch

Laat voorbeelden zien van verschillende vormen van compositie en vraag de leerlingen om ze te herkennen.

Een overzicht

Hoe gaan je ogen over het beeld?

Vraag de leerlingen om een tekening te maken met symmetrie als compositie.

Belangrijke termen

De volgende termen zijn belangrijk bij het bepalen van een compositie;

Statisch of dynamisch:; is een compositie rustig/onbeweeglijk of druk/bewegelijk?

Symmetrie: is een compositie symmetrisch / asymmetrisch

Ritme: herhaling in het beeld

Kader: afsnijding, totaal / halftotaal / close-up

Aandachtsplek: de plek in het kunstwerk dat het meest opvalt. Je kijkt er vaak als eerste en het meeste naar. Er kunnen ook meerdere aandachtsplekken zijn.

Standpunten

Vraag de leerlingen om een tekening te maken met symmetrie als compositie.

Statische compositie

Statische compositie: Compositie die vast staat en onbeweeglijk is. 

Ordening is statisch als: 

1. Als een ordening symmetrisch is. 

2. Als de ordeningslijnen evenwijdig lopen aan het kader (de vier zijden van 

een tekening). 

3. Als een ordening centraal is

4. Als vormen gelijkmatig verdeeld zijn over het vlak

5. Gelijkmatig gebruik van horizontale/verticale lijnen

6. Gelijkmatig verdelen van vormen over vlak

7. Kleine kleurcontrasten

8. Ontbreken van natuurlijke contrasten (licht/donker contrast)

Vraag de leerlingen om een tekening te maken met asymmetrie als compositie.

Symmetrie

Vraag de leerlingen om een tekening te maken met asymmetrie als compositie.

Regel van derden

De regel van derden is wanneer objecten in de tekening op een denkbeeldig raster van drie horizontale en drie verticale lijnen geplaatst worden.

Laat voorbeelden zien van de regel van derden en vraag de leerlingen om hetzelfde te doen.

Regel van derden

Laat voorbeelden zien van de regel van derden en vraag de leerlingen om hetzelfde te doen.

Regel van derden

Laat voorbeelden zien van de regel van derden en vraag de leerlingen om hetzelfde te doen.

Aandachtspunt 

In het beeld wordt je oog/aandacht getrokken naar 1 punt.

Vraag de leerlingen om een tekening te maken met asymmetrie als compositie.

Driehoekscompositie

Hierbij kun je als het ware een driehoek herkennen in het beeld

Vraag de leerlingen om een tekening te maken met asymmetrie als compositie.

Dynamische compositie

Dynamische compositie: Beweeglijke ordening. 

Ordening is dynamisch als:

1. De ordeningslijnen golven, schuin of diagonaal lopen. 

2. Een dynamische ordening bestaat soms uit vormen die 

telkens herhaald worden (ritme). 

3. Als vormen ongelijk verdeeld zijn over het vlak 

4. Als er diagonalen/schuine of gebogen richtingen in zitten

5. Kleurcontrasten

Vraag de leerlingen om een tekening te maken met asymmetrie als compositie.

Diagonale compositie

Diagonale compositie is wanneer objecten in de tekening op een diagonale lijn geplaatst worden.

Vraag de leerlingen om een tekening te maken met diagonale compositie.

Asymmetrie 

Vraag de leerlingen om een tekening te maken met asymmetrie als compositie.

Wat is een compositie?

1. De ordening van een kunstwerk
2. Een toneelstuk
3. Een soort verf
4. Een muziekstuk

Wat wordt bedoeld met de zin 'In het beeld wordt je oog/aandacht getrokken naar 1 punt'?

1. In het beeld valt helemaal niets op.
2. Er zijn in het beeld meerdere elementen die allemaal evenveel opvallen.
3. Er is in het beeld één element dat meer opvalt dan de rest en waar je oog automatisch naartoe getrokken wordt.
4. In het beeld zijn meerdere elementen die allemaal meer opvallen dan de rest.

Wat is driehoekscompositie?

1. Een compositietechniek waarbij een vierkant herkend kan worden
2. Een compositietechniek waarbij een driehoek herkend kan worden
3. Een compositietechniek met cirkels
4. Een compositietechniek met een driehoekig patroon

Waarom is driehoekscompositie effectief?

1. Het maakt het beeld chaotischer
2. Het leidt de kijker af van het onderwerp
3. Het creëert een balans in het beeld en leidt de kijker naar het belangrijkste punt
4. Het maakt het beeld aantrekkelijker om naar te kijken

Wat is het doel van driehoekscompositie?

1. De kijker afleiden van het onderwerp
2. Een chaotisch beeld creëren
3. Een harmonieus beeld creëren
4. De aandacht van de kijker naar een specifiek punt leiden

Wat is een dynamische compositie?

1. Een stilstaande ordening van een kunstwerk
2. Een ordening volgens de regel van derden
3. Een ordening met symmetrie
4. Een beweeglijke ordening van een kunstwerk

Wat is de regel van derden?

1. Objecten in het midden plaatsen
2. Objecten op een 3x3 raster plaatsen
3. Objecten op een diagonale lijn plaatsen
4. Objecten willekeurig plaatsen

Van af nu....

Gebruik je in je schetsen heel bewust de  verschillende manieren om ruimte te suggereren 

Gebruik je in je schetsen verschillende standpunten

Gebruik je in je schetsen verschillende soorten composities

Geef de leerlingen de tijd om te oefenen en loop rond om te helpen waar nodig.

Vragen

Zijn er nog vragen?

Geef de leerlingen de kans om vragen te stellen en beantwoord ze zo goed mogelijk.

Afsluiting

Bedankt voor het meedoen aan deze les over ruimte suggestie en compositie.

Nu komen nog drie slider

Sluit de les af met een bedankje en eventueel huiswerkopdracht.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.