BLOK 4 Over Taal Lange samenst / taal en emotie

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

NE 2 T/HAVO

Blok 4

Over Taal

Lesdoel

Aan het eind van deze les 

• begrijp je hoe een spatie in een samenstelling een verschil kan maken
• begrijp je dat woorden een gevoelswaarde hebben

Driedelige samenstellingen

Samenstellingen die uit 3 delen bestaan, noem je driedelige samenstellingen. 

Zulke woorden schrijf je helemaal aan elkaar :

vb.

achtuurjournaal

dodehoekspiegel

Driedelige samenstellingen

voorbeelden driedelige samenstellingen :

achtuurjournaal

dodehoekspiegel

MAAR als je in zo'n samenstellingen een spatie schrijft, verandert de betekenis.

Kijk maar naar de voorbeelden :

Driedelige samenstellingen

Als het eerste deel iets zegt over de hele samenstelling, schrijf je het los. 

Als het eerste deel alleen iets zegt over een deel van de samenstelling, dan maakt het deel uit van de samenstelling

Leg in je eigen woorden uit wat de samenstelling of woordgroep betekent.

oudedameskapsel =

Leg in je eigen woorden uit wat de samenstelling of woordgroep betekent.

witte vredesduif =

Leg in je eigen woorden uit wat de samenstelling of woordgroep betekent.

purechocoladevla =

Leg in je eigen woorden uit wat de samenstelling of woordgroep betekent.

meergranenbrood =

Leg in je eigen woorden uit wat de samenstelling of woordgroep betekent.

jonge schaakspeler =

Welk van deze woorden is fout gespeld?

1. tandenborstel
2. viezeluier
3. ringvinger
4. schoenveter

Welk van deze woorden is fout gespeld?

1. rondrennen
2. vingerverven
3. muziekmaken
4. stofzuigen

Welk van deze woorden is fout gespeld?

1. fijngestampt
2. goededoelenactie
3. inhalen
4. doormiddelvan

Driedelige samenstellingen

groteteennagel

grote teennagel

Driedelige samenstellingen

groteteennagel

grote teennagel

Een groteteennagel is de nagel van een grote teen, 

een grote teennagel is een teennagel die groot is;

Leg beide betekenissen uit.

Engelsedropliefhebber en Engelse dropliefhebber

Leg beide betekenissen uit.

goudenmedaillewinnaar en gouden medaillewinnaar

Taal en emotie

Taal en emotie

Als je je bewust bent van de gevoelswaarde van woorden, 

kun je er ook gebruik van maken. 

Politici en media doen dit voortdurend. 

Zo proberen ze hun publiek te overtuigen om op een bepaalde manier naar zaken te kijken.

Taal en emotie

voorbeeld

Politieke partij A wil minder geld uitgeven aan defensie. 

De partij spreekt over ‘hervormingen’. 

Partij B wil niet dat defensie minder geld krijgt en spreekt over ‘bezuinigingen’.

Wat wordt bedoeld met
‘de gevoelswaarde van woorden’?

1. woorden geven aan hoe iets aanvoelt, bijvoorbeeld: ruw, zacht
2. woorden geven aan hoe jij je voelt, bijvoorbeeld: blij, verdrietig
3. woorden laten iets zien van jouw kijk op de wereld

Welk effect hoopt de spreker te bereiken ?

Een gemeenteraadslid heeft het over ‘een TSUNAMI aan drugskoeriers’ als het lokale drugsbeleid wordt aangepast.

Welk effect hoopt de spreker te bereiken ?

Hitler vergeleek in de Tweede Wereldoorlog de Joden met BACTERIËN.

Welk effect hoopt de spreker te bereiken ?

In 1994 hoorden de Hutu’s op de radio dat de Tutsi’s (een ander volk in Rwanda) KAKKERLAKKEN waren.

Welk effect hoopt de spreker te bereiken ?

Wilders noemde in 2011 een politicus van de PvdA een SCHOOTHONDJE.

Taal en emotie

Leg in je eigen woorden uit hoe de woordkeuze in de volgende situaties beïnvloedt hoe je over iets denkt.

Een zak chips waarop staat
‘65% vetvrij’ wordt vaker verkocht dan dezelfde zak chips met daarop ‘35% vet’.

Vroeger werd op het perron omgeroepen dat de trein ‘vijf minuten vertraging’ had. Tegenwoordig kondigt de omroeper aan dat de trein ‘over vijf minuten vertrekt’.

Ties vraagt aan zijn ouders toestemming om naar een feestje te mogen. ‘Bijna mijn halve klas mag gaan’, zegt hij. ‘Dus nog niet eens je halve klas heeft toestemming om te gaan’, reageert zijn vader.

Een politicus heeft zich verdiept in een onderwerp en heeft daarna zijn mening daarover bijgesteld. Een tegenpartij noemt hem nu een ‘draaikont’.

Begrijp je de uitleg?
Heb je nog vragen? Iets anders wat je wil zeggen ?