3.3 / 3.4 De roerige jaren '60 & 1970-heden

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

VERANDERING

3.3 De roerige jaren 60

DE JAREN 60

ONTZUILING

• Ontzuiling vindt plaats door de culturele tegenbeweging van de jaren 1960 (de antihouding van de provo’s), de opkomst van televisie en de groeiende welvaart.
• De ontkerkelijking nam toe en de banden met ideologische organisaties werden  steeds losser. 
• Het fenomeen 'zwevende kiezer' ontstaat.

Een voorbeeld van de ontzuiling

de samenwerking die katholieken en protestanten in 1980 aangingen in de nieuwe partij het CDA. 

EEN EIGEN CULTUUR

• Vanaf de jaren 50 gaan jongeren steeds langer naar school, waardoor ze vaak een hogere opleiding dan hun ouders volgen én in contact kwamen met andere ideeën.
• Door de stijgende welvaart kunnen (en gaan) jongeren zich steeds meer onderscheiden door hun kleding, kapsel, muziek en manier van omgaan met elkaar. Ze vormden een eigen jeugdcultuur.

NOZEMS

• Nozems zijn vaak werkende jongeren. Ze dragen spijkerbroeken, leren jassen en hadden vetkuiven. Meisjes dragen korte rokken en petticoats. 
• Ze staan in groepjes bij elkaar op straat of bij een snackbar, hangend op hun brommer en maken (volgens ouderen...) veel lawaai en schreeuwden naar voorbijgangers. 
• Ze luister naar rock-’n-rollmuziek, uiteraard uit Amerika.
  

PROVO

• Halverwege de jaren zestig ontstaat in Amsterdam de provobeweging. 
• Provo komt van het woord ‘provoceren’, dat ‘uitdagen’ of ‘uitlokken’ betekent.
• Dat is ook precies wat de provo’s willen: iets doen of zeggen om een reactie uit te lokken. 
• Met ludieke acties, grappig en zonder geweld, wilden zij de ouderen aan het denken zetten. 

HIPPIES

• Amerikaanse jongeren komen in protest tegen de oorlog die hun regering voert in Vietnam. Hieruit ontstaat de hippie- of flowerpowercultuur. 
  
• Eind jaren zestig komt deze jeugdcultuur ook naar Nederland. De hippies hebben lange haren en vrolijke, kleurrijke kleding. Ze willen zo eenvoudig mogelijk en zonder luxe leven. 
• De slogan van de hippies is: ‘Make love, not war’. 

Het Woodstock-festival (1969) wordt wel gezien als hét hippie-festival. Bijna alle grote bands uit die tijd waren aanwezig bij '3 Days of Peace & Music'. Hoewel het wereldberoemd is geworden, was het bijzonder slecht georganiseerd (slechte sanitaire voorzieningen) en kwamen er veel te veel mensen binnen (zonder te betalen). De organisatie maakte dan ook geen winst.

MEER INSPRAAK

• Jongeren hadden in de politiek weinig te zeggen: stemmen mocht pas vanaf 23 jaar.
• Ook op scholen en universiteiten, waar dingen nog op de 'ouderwetse manier' gingen, hadden jongeren kritiek. 
• Omdat ze niet veel konden inbrengen begonnen jongeren in de jaren 60 meer inspraak te eisen. Dit heet democratisering. 

In september 1969 bezetten studenten het Maagdenhuis in Amsterdam. Dit is het bestuursgebouw van de Universiteit Amsterdam. Ze probeerden hiermee meer inspraak te bereiken. 

Toen na vijf dagen de politie hen met harde hand verwijderde, leek alles voor niets. Toch kwam er langzaamaan steeds meer inspraak voor studenten op scholen en universiteiten. Maar ook op het werk werd veel democratischer met beslissingen omgegaan: personeel en directie gingen steeds vaker samen overleggen.

MAATSCHAPPELIJKE VERANDERINGEN

• Ontzuiling
• Democratisering
• Emancipatie
• Feminisme
• Individualisering
• Ontideologisering

INTERNATIONALE ONTWIKKELINGEN

• Migranten veranderen de Nederlandse bevolkingsopbouw (demografisch).
• Er ontstaat een pluriforme samenleving/ multiculturele samenleving.
• Indonesië en Suriname worden onafhankelijk.
• Europeanisering.
• Koude oorlog is voorbij. We redeneren minder in een vijandbeeld.

EEN GEMODERNISEERD LAND

De samenleving is door tal van ontwikkelingen steeds meer gemoderniseerd tot de samenleving van vandaag. Vooral door de rol van technologie en wetenschap is er vooruitgang geboekt sinds de industriële revolutie, maar ook is de samenleving steeds democratischer geworden met meer rechten voor burgers.

Maar zijn alle ontwikkelingen ook positief geweest?

Vinden alle politieke partijen iedere ontwikkeling ook positief?

- Wat vinden partijen/stromingen van globalisering, individualisering of democratisering?

- Wat vinden partijen/stromingen van modernisering?

VERANDERING

3.4 De jaren 1970 - heden

JAREN 70

• Ontzuiling zet door a.d.h.v. verdere ontkerkelijking/deconfessionalisering.
• Individualisering door toegenomen welvaart.
• Opkomst zwevende kiezers -> ruimte voor nieuwe partijen (bijv. D'66)
• Tijd van polarisatie (tegenstellingen)
• Tweede feministische golf 

DEN UYL l

1973-1977: Kabinet Den Uyl l

PvdA + KVP + ARP + PPR + D'66 

(97 zetels)

Meest progressieve kabinet dat Nederland ooit gehad heeft.

VAN AGT I

1977-1981: Kabinet Van Agt l

CDA + VVD

(77 zetels)

Een rechts-conservatief kabinet met minder activisme. PvdA wordt buitengesloten.

JAREN 80: TIJDPERK CDA

1981-1982: Van Agt II (CDA + PvdA + D66) (109 zetels)

1982: Van Agt III (CDA + D66) (65 zetels)

1982-1986:  Lubbers I (CDA + VVD) (81 zetels)

1986-1989: Lubbers II (CDA + VVD) (81 zetels)

1989-1994: Lubbers III (CDA + PvdA) (103 zetels)

IDEOLOGISCHE CAPITULATIE

Partijen gaan steeds minder hun oorspronkelijke ideologie handhaven, maar men zoekt juist naar zakelijke oplossingen

Partijen kruipen naar elkaar toe!

JAREN 90: WIM KOK

1994-1998: kabinet Kok I 

(ook wel Paars I) PvdA + VVD + D66 

(92 zetels)

1998-2002: kabinet Kok II 

(ook wel Paars II) PvdA + VVD + D66  

(97 zetels)

Polarisatie vanaf 2002

Links vs rechts

Pim Fortuyn

Wilders

Populisme

BALKENENDE & RUTTE

2002-2003: Balkenende I (CDA + VVD + LPF) (93 zetels)

2003-2006: Balkenende II (CDA + VVD + D66) (78 zetels)

2006-2007: Balkenende III (CDA + VVD) (71 zetels)

2007-2010: Balkenende IV (CDA + PvdA + CU) (80 zetels)

2010-2012: Rutte I (VVD + CDA + gedoogsteun PVV) (76 zetels)

2012-2017: Rutte ll (VVD + PvdA) (79 zetels)

2017-2021: Rutte lll (VVD + CDA + D'66 + CU) (76 zetels)

 kabinetscrisis nieuwe militaire missie Afghanistan