1.5 Gewone celdeling (mitose)

• Biologie
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

1.5 Gewone celdeling (mitose)

Thema 1 Organen en Cellen

Wat weten we al/nog?

Waaruit zijn chromosomen opgebouwd?

1. Geen van deze
2. Alleen eiwit
3. DNA en eiwit
4. Alleen DNA

Wat is de functie van DNA?

1. Het regelt celdeling.
2. Het bevat erfelijke informatie en eigenschappen.
3. Het maakt chromosomen zichtbaar.
4. Het kleurt je ogen.

Hoe zijn beide chromosomen van een paar meestal?

1. Bijna altijd gelijk in grootte en vorm.
2. Soms gelijk en soms verschillend in grootte.
3. Altijd verschillend in grootte en vorm.
4. De grootte en vorm variëren sterk.

Wat is het totale aantal chromosomen in een lichaamscel van een mens?

1. 64
2. 92
3. 23
4. 46

Hoeveel chromosomenparen bevat elke celkern van een mens?

1. 30
2. 23
3. 12
4. 46

begrippen 1.4

• Chromosoom
• Chromosomenpaar
• DNA
• Erfelijke eigenschap
• Lichaamscel 

Leerdoelen 1.5

• Je kunt beschrijven hoe een gewone celdeling (mitose) verloopt, wat het doel van de mitose is en wat de kenmerken ervan zijn.

De vorming van nieuwe cellen

• Je lichaam vormt voortdurend nieuwe cellen.
• Door nieuwe cellen kun je groeien.
• Maar ook als je niet meer groeit, worden vernieuwe cellen gemaakt.
• Die zijn nodig om bijvoorbeeld een wond te herstellen of om oude cellen te vervangen.

Waarvoor zijn nieuwe cellen nodig?

1. Om een wond te herstellen
2. Om oude cellen te vervangen
3. Om te verslijten
4. Om te krimpen

Celdeling

Nieuwe cellen ontstaan door celdeling. Daarbij deelt een cel zich in tweeën. Nieuwe lichaamscellen ontstaan bij alle organismen op dezelfde manier:

• 1 Kerndeling: de celkern deel zich in tweeën.
• 2 Celdeling: het cytoplasma deelt zich in tweeën zodat twee cellen ontstaan
• 3 Plasmagroei: de gedeelde cellen vormen extra cytoplasma

Hoe ontstaan nieuwe lichaamscellen?

1. Celdeling
2. Kerndeling
3. Fotosynthese
4. Plasmagroei

De gewone celdeling

Nieuwe lichaamscellen ontstaan door gewone celdeling of mitose. De gewone celdeling verloopt als volgt:

• Stap 1: Kopiëren
• Stap 2: Spiraliseren
• Stap 3: Kerndeling
• Stap 4: Celdeling
• Stap 5: Plasmagroei

Hoe ontstaan nieuwe lichaamscellen?

1. Gewone celdeling of mitose
2. Endocytose
3. Exocytose
4. Meiose

Stap 1: Kopiëren

• Elk chromosoom vormt een kopie van zichzelf.
• Je ziet dat hiernaast getekend

boven de cel van stap 1.

• De beide DNA-ketens zitten op één plaats aan 

elkaar vast.

Stap 2: Spiraliseren

• De DNA-ketens van elk chromosoom rollen zich

op in een spiraal.

• Hierdoor worden de chromosomen 

Korter en dikker.

• Je ziet dat hiernaast getekend.
• De chromosomen worden daardoor 

zichtbaar met een microscoop.

Stap 3: Kerndeling

• De twee DNA-ketens van elk chromosoom gaan uit elkaar.
• Het ene punt waarop ze aan elkaar vastzitten, laat los.
• Elke dochtercel krijgt één DNA-keten van elk chromosoom.
• Elke dochtercel bevat daardoor dezelfde informatie.

Hoeveel DNA-ketens krijgt elke dochtercel tijdens kerndeling?

1. Drie DNA-ketens van elk chromosoom
2. Geen DNA-ketens
3. Één DNA-keten van elk chromosoom
4. Twee DNA-ketens van elk chromosoom

Stap 4: Celdeling

• Tussen de kernen van beide dochtercellen ontstaan twee celmembranen.
• Daardoor wordt het cytoplasma 

van beide dochtercellen gescheiden. 

• Er zijn nu twee dochtercellen ontstaan.

Stap 5: Plasmagroei

De nieuwe cellen vormen extra 

cytoplasma en worden groter.

begrippen 1.5:

• Celdeling
• Dochtercellen
• Gewone celdeling
• Kerndeling

• Kopiëren
• Mitose
• Moedercel
• Plasmagroei
• Spiraliseren (opkrullen)

Ik kan nu

• Je kunt beschrijven hoe een gewone celdeling (mitose) verloopt, wat het doel van de mitose is en wat de kenmerken ervan zijn.

Aan het werk!

Maken opdrachten 1.5: 1 t/m 5

Klaar?

Laten checken bij docent, bij goedkeuring nakijken.

Klaar?  Werk laten zien aan docent.

Veel fout? -> Maken test jezelf 1.5

Veel goed? -> Maken 6+ online extra  1.5