5.3 De reformatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welke verschillen/overeenkomsten zijn er tussen Protestanten en Katholieken

5.3 De reformatie

KA: De protestantse Reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had. 

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je uitleggen:

• welke kritiek er was op de katholieke kerk  
• hoe de kritiek leidde tot de splitsing in de kerk  
• hoe het protestantisme zich verspreidde en 
• welke verschillen er zijn tussen Calvijn en Luther 

Toenemende kritiek op de Katholieke kerk in de zestiende eeuw

• Streven naar wereldlijke macht door de Paus.
• Luxe leven, corruptie en rijkdom van de hoge geestelijkheid.

Kritiek op de katholieke kerk.

Mensen die afweken van de katholieke leer werden vervolgd door de Inquisitie.

                         

                                                                                                                                        Kerkelijke rechtbank die niet-

                                                                                                                                       katholieken (ketters) opspoort 

                                                                                                                                       en veroordeelt.

• Vanaf 15e eeuw: 
• Kritiek op de geestelijkheid kon snel worden verspreid door de nieuw uitgevonden drukpers.
•                                                    gevolg

• Begin van de Hervormingen / Reformatie: Protestbeweging tegen misstanden en manieren  van geloven in de katholieke kerk. 

a Beschrijf enkele misstanden in de kerk omstreeks 1500
b Geef aan wat de kern was van Luthers kritiek op de kerkleer.

Gebruik de afbeeldingen en de tekst.
a Leg uit waarom Luther door keizer Karel V werd uitgenodigd.
b Noem van Luthers uitspraken voor de rijksdag: 2 gevolgen op korte termijn voor hemzelf en 1 gevolg voor Europa op langere termijn.

Splitsing van de Kerk

Uitgangspunt Katholieke kerk:

• De kerk bepaalt de geloofsregels.
• Geestelijkheid is nodig voor het contact tussen God en gelovige

Humanisten

      Erasmus,             Luther,                Calvijn

Erasmus: Vulgaat (Bijbelvertaling)  staat vol fouten.

Luther en Calvijn: 

• Kerk is niet bezig met geloof maar met bijgeloof, rijkdom en macht.
• Bijbel is basis van het geloof
• Geestelijkheid is niet nodig
• Kerk moet hervormd worden!

Geef aan:
a Wat is een aflaat
b Hoe Luther daartegen protesteerde
c Welk gevolg Luthers protest had voor het christendom in West-Europa

Katholiek:

• Paus is leider van de kerk
• Alle ambten in de organisatie van de kerk worden vervuld door geestelijken.
• Geestelijken mogen niet trouwen.
• In de kerk staat de eucharistieviering centraal.
• Geestelijken en heiligen zijn nodig als  bemiddelaars tussen de gewone mens en God

Protestants:

• Er is geen aparte leider van alle protestantse groepen te samen
• Alle taken in de kerk, worden door leken vervuld. Behalve het ambt van predikant.
• Predikanten mogen trouwen
• In de kerkdienst staat de preek van de predikant over een Bijbeltekst centraal.
• Geestelijken en heiligen zijn niet nodig, iedereen kan zelf zijn weg naar God vinden.

 

Verschillen tussen Luther en Calvijn: 

• Luther zegt:
  Alleen door oprecht te geloven komt men in de hemel

• Calvijn zegt: 
  God heeft al bepaald of jij naar de hemel gaat (predestinatie)

• Luther zegt: 
  'Wiens gebied, diens gebed': vorst mag het geloof van zijn onderdanen bepalen

• Calvijn zegt: 
  Gelovige mag zelf zijn geloof bepalen, als de vorst dit niet toestaat mag de gelovige in opstand komen. 

Verspreiding en strijd

Regelmatig strijd door godsdienstige tegenstellingen: 

1534 'Act of Supremacy' Engelse koning werd leider van de protestantse 'Church of England'.

1555 Vrede van Augsburg:  in Duitsland mag elke vorst mocht bepalen of zijn land katholiek of luthers werd. 

1598 Edict van Nantes: Frankrijk werd katholiek, maar hugenoten kregen vrijheid van godsdienst. 

reactie Rooms-Katholieke kerk:

Contrareformatie:           

Bestrijding van het protestantisme en verbetering van de misstanden in de katholieke kerk. 

a Beschrijf twee verschillen tussen de opvattingen van Luther en Calvijn.
b Noem drie gebieden in West-Europa waar het calvinisme aanhang kreeg.

Geef aan hoe de strijd tussen katholieken en protestanten afliep in het Duitse rijk en Frankrijk.

afb. Koningin Elisabeth I met hovelingen.
Leg uit dat deze afbeelding past bij het kenmerkend aspect van deze paragraaf.