H8.2 Bevolking op aarde lesversie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

8.2 Bevolking op aarde

Lesdoelen

Aan het einde van de paragraaf kan je:

• verschillen in bevolkingsgroei benoemen die er tussen werelddelen zijn
• de ontstaanswijze van  bevolkingsgroei uitleggen en heb je een beeld     hoe zich dat in de toekomst zal ontwikkelen
• de grote migratiestromen van de wereld beschrijven
• het verband tussen draagkracht, overbevolking en duurzaamheid   uitleggen

Benodigde voorkennis 

Je weet dat er veel mensen op aarde wonen.
Je weet dat er verschillen zijn in bevolkingsgroei.
Je kunt het begrip migratie uitleggen.

Op weg naar 11 miljard wereldburgers?

1950 - 2,5 miljard 

2021 - 7,8 miljard

prognose 2050 - 10 miljard

prognose 2100 - 11 miljard

Hoeveel inwoners heeft Nederland nu?

18,4 miljoen

Bevolkingsprognose

Welk werelddeel groeit bijna niet?  Waarom niet?

Neemt de bevolking van Azië toe of af? Waarom denk je?

Oceanie groeit bijna niet, het is het kleinste continent en heeft daarom ook de minste inwoners.

Het aantal inwoners in Azie neemt af. Dit komt door de grotere klimaatrisico`s die het continent heeft, dit maakt het continent kwetsbaar. (Denk aan voedsel- en waterzekerheid).

absolute bevolkingsgroei = groei in aantallen

relatieve bevolkingsgroei = groei in percentages

200.000 per dag

2023

Demografisch = Kenmerken van de bevolking (leeftijdsopbouw)

Transitie = Verandering

Model = Simpele weergave van de werkelijkheid

 aantekeningen.

8.2 - het verloop van de bevolkingsgroei

Demografisch transitie model

De landen ontwikkelen zich volgens een vast patroon:

- Het geboorte- en sterftecijfer zijn hoog -> Het sterftecijfer daalt = explosieve bevolkingsgroei

Daarna daalt het geboortecijfer -> Het geboortecijfer en sterftecijfer zijn laag = afname groei 

-> De bevolking wordt ouder; waardoor het sterftecijfer stijgt = krimp

Hoe gaat de bevolkingsgroei er in de toekomst uitzien?

verwachting was dat de aarde al eerder inelkaar zou storten door de bevolkingsgroei.  hierdoor zijn er bevolkingsbeperkingsprogramma's gestart.

gedwongen sterilisatie (india) 
eenkindpolitiek china. 

Hoe gaat de bevolkingsgroei er in de toekomst uitzien?   8.2  

- Verwachting in 2100: 11 miljard mensen.  (2050 = 10miljard) 

-  Afrika grootste bevolkingstoename. 

- Europa, Noord Amerika, Oceanië  - minste groei/ afname

-  Het geboortecijfer gaat alleen maar dalen als er geïnvesteerd wordt in onderwijs, gezondheid, family planning (met name voor vrouwen)  want: 

  Grote armoede = hoog geboortecijfer = Bevolkingsgroei. 

Sterk gestegen B156 levensverwachting, komt door verbeterde gezondheidszorg.

Hoeveel ouder werden ze in Japan?

1950 - 59 jaar

2016 - 84 jaar

Dus ze werden gemiddeld 25 jaar ouder.

Waarom worden mensen ouder?

Betere zorg, gezondere levensstijl, betere hygiene, gestegen welvaart, minder zwaar werk.

Lees Bevolkingspiramide B155

aan de slag

- Nakijken paragraaf 1.

- Nakijken basisboekvragen

- maken: opdr 1 t/m 4 blz. 156-157 = huiswerk

Lesdoelen

Aan het einde van de les kan je:

• verschillen in bevolkingsgroei benoemen die er tussen werelddelen zijn
• de ontstaanswijze van  bevolkingsgroei uitleggen en heb je een beeld   hoe zich dat in de toekomst zal ontwikkelen
• de grote migratiestromen van de wereld beschrijven
• het verband tussen draagkracht, overbevolking en duurzaamheid   uitleggen

opdracht 1.

Hoe kan het zo zijn, dat het aantal jongeren onder de 15 jaar gelijk blijft (2 miljard), terwijl de wereldbevolking groeit?

Hoe kan het zo zijn, dat het aantal jongeren onder de 15 jaar gelijk blijft (2 miljard), terwijl de wereldbevolking groeit?

omdat het geboortecijfer niet meer toeneemt. 

Maar er is wel minder kindersterfte door verbeterde omstandigheden, dus de 2 miljard kinderen worden uiteindelijk ook 75 jaar. --> 10 miljard

Daarnaast kan de bevolking nog ouder worden - door duurzaamheid, vrede etc. Dat maakt de laatste 1 miljard.  

opdr. 3 

demografisch transitiemodel 

Demografische transitie

Nigeria?

Nederland?

Duitsland?

Brazilië?

In welke fase zitten onderstaande landen?

Fase 5

Fase 3

Fase 4

Fase 2

Demografisch transitiemodel B157

Gevolg als landen in fase 2 blijven hangen?

overbevolking

Demografisch transitiemodel inclusief de bevolkingspiramiden

Demografisch transitiemodel inclusief de bevolkings-piramiden!

Sleep de juiste hotspot naar de juiste plek in de grafiek

In deze fase sterven er veel mensen: Er is weinig geld voor gezondheidszorg, voedsel, veilig drinkwater en hygiëne

In deze fase stijgt het gemiddeld inkomen van een land. Daardoor worden basisvoorzieningen beter. Zo wordt de gezondheidszorg beter, wordt er gezorgd voor veilig drinkwater en worden veel meer mensen gevaccineerd. Hierdoor daalt het sterftecijfer. 

Er is een groot verschil tussen het geboorte- en sterftecijfer. Het sterftecijfer is laag, terwijl het geboortecijfer hoog is. Omdat er veel meer mensen worden geboren dan er sterven, groeit de bevolking enorm.  

Het land ontwikkelt zich verder. Meiden gaan langer naar school, gaan vaker werken en trouwen later. Hierdoor krijgen ze later kinderen en daalt het geboortecijfer. 

Op een gegeven moment hebben rijke landen een laag geboorte- en een laag sterftecijfer. Omdat ze ongeveer even laag zijn, groeit de bevolking nauwelijks. Veel rijke landen (zoals Nederland) zitten in deze fase. 

In deze fase stijgt het sterftecijfer weer. Niet omdat het land arm wordt of er oorlog uitbreekt, maar omdat de bevolking zo oud is geworden dat deze groep mensen komt te overlijden. Landen als Duitsland en Rusland zijn in deze fase beland. 

Nigeria

Gambia

India

Verenigde Staten

Japan

Verbind de bevolkingsdiagrammen met de plek in het Demografische Transitiemodel

Migratie in de wereld

Migratiestromen

http://metrocosm.com/global-migration-map.html

Zie je hier sociale of natuurlijke bevolkingsgroei?

Sociale bevolkingsgroei

Binnenlandse migratie:

verhuizen binnen land

Buitenlandse migratie:

verhuizen ander land

Verlaten = emigrant

Vestigen = immigrant

Wereldwijd 250 miljoen internationale migranten 

Migratiestromen

vestigingsoverschot

vertrekoverschot

Redenen nu om te migreren?

economisch

oorlog

godsdienst

seksuele geaardheid

vrijheid van meningsuiting

Nieuwe emigratieredenen in de toekomst?

drinkwater

voedsel

zeespiegelstijging

bosbranden

Waarom migreren mensen (nu)?

• Economische redenen:  beter werk en inkomen = arbeidsmigratie
• Sociale redenen: gezinsvorming en gezinshereniging
  
• Politieke redenen:  oorlog, seksuele geaardheid, godsdienst, vrijheid van meningsuiting = vluchtelingen.
• Fysische redenen = natuurrampen etc. 

Aantekeningen
Waardoor migreren mensen in de toekomst het meest?

Fysische (ecologische) redenen: 

- Watertekort 

- Voedseltekort 

-Overstromingen / te veel regen
- bosbranden
omdat bevolkingsgroei  = toename vraag voedsel
                                                   = toename klimaatverandering

Bevolking en duurzaamheid

Door bevolkingsgroei sprake van overbevolking

Draagkracht = Het vermogen van de natuur om mensen te voorzien in hun bestaan, zonder dat het natuurlijke evenwicht verstoord wordt.

Kan de aarde een bevolking van 11 miljard mensen voorzien in natuurlijke hulpbronnen?  

Waarschijnlijk alleen als er duurzamer wordt geleefd.

Als er in een gebied meer mensen zijn dan de middelen van bestaan toelaten

bedenk twee manieren waardoor het demografische verschil kleiner kan worden?

- zorgen voor verbeterde levensomstandigheden door economische groei (stijgende inkomens, afnemende armoede) in Niger

- zorgen voor een betere gezondheidszorg in Niger

- voorlichting geven over family planning in Niger 

opdr. 7  Wat valt je op al je de getallen vergelijkt? 

antwoord vraag 7 b en c

Eén opvallend kenmerk gevraagd, bijvoorbeeld:

 1) Er is een enorm verschil in bevolkingsgroei.

 2) Er is een grote groep jongeren in Niger.

 3) Er is een hoog vruchtbaarheidscijfer in Niger.

 4) De kindersterfte is hoog in Niger.

 5) De levensverwachting is laag in Niger.

c 1 zorgen voor verbeterde levensomstandigheden door economische groei (stijgende inkomens, afnemende armoede) in Niger

 2 zorgen voor een betere gezondheidszorg in Niger

 Ander goed antwoord:

 3) voorlichting geven over family planning in Niger

huiswerk:

Maken opdr. 5, 8, 9, 10

blz. 158-159 

www.cbs.nl

Welke vorm heeft deze bevolkingsdiagram?

1. Piramide
2. Granaat
3. Urn
4. Driehoek

Van welk land is deze bevolkingsdiagram?

1. Nederland
2. China
3. Uganda
4. Canada

Sleep de juiste hotspot naar de juiste plek in de grafiek

In deze fase sterven er veel mensen: Er is weinig geld voor gezondheidszorg, voedsel, veilig drinkwater en hygiëne

In deze fase stijgt het gemiddeld inkomen van een land. Daardoor worden basisvoorzieningen beter. Zo wordt de gezondheidszorg beter, wordt er gezorgd voor veilig drinkwater en worden veel meer mensen gevaccineerd. Hierdoor daalt het sterftecijfer. 

Er is een groot verschil tussen het geboorte- en sterftecijfer. Het sterftecijfer is laag, terwijl het geboortecijfer hoog is. Omdat er veel meer mensen worden geboren dan er sterven, groeit de bevolking enorm.  

Het land ontwikkelt zich verder. Meiden gaan langer naar school, gaan vaker werken en trouwen later. Hierdoor krijgen ze later kinderen en daalt het geboortecijfer. 

Op een gegeven moment hebben rijke landen een laag geboorte- en een laag sterftecijfer. Omdat ze ongeveer even laag zijn, groeit de bevolking nauwelijks. Veel rijke landen (zoals Nederland) zitten in deze fase. 

In de 5e fase stijgt het sterftecijfer weer. Niet omdat het land arm wordt of er oorlog uitbreekt, maar omdat de bevolking zo oud is geworden dat deze groep mensen komt te overlijden. Landen als Duitsland en Rusland zijn in deze fase beland. 

Nigeria

Egypte

India

Verenigde Staten

Rusland

Verbind de bevolkingsdiagrammen met de plek in het Demografische Transitiemodel

De voorspelling is dat rond 2050 er 10 miljard mensen zijn. Dit noem je de ......

1. bevolkingsprognose
2. groeiprognose
3. bevolkingsvoorspelling
4. groeivoorspelling

De wetenschap die zich bezighoudt met bevolking heet ...

1. geografie
2. demografie
3. bevolkingswetenschap
4. demotivatie

Waardoor is het vruchtbaarheidscijfer afgenomen?

1. vrouwen zijn minder vruchtbaar
2. mannen zijn minder vruchtbaar
3. vrouwen krijgen eerder kinderen
4. vrouwen krijgen later kinderen

Landen met een hoog vruchtbaarheidscijfer hebben een piramide als bevolkingsdiagram.

1. goed
2. fout

rijk land

arm land

vestigingsoverschot

vertrekoverschot

laag geboortecijfer

hoog geboortecijfer

hoog vruchtbaarheidscijfer

laag vruchtbaarheidscijfer

In welke landen is de vergrijzing het hoogst?

1. rijke landen
2. arme landen

1. Je weet hoe de verschillen in bevolkingsgroei zijn ontstaan en hoe ze zich in de toekomst zullen ontwikkelen.

Voor veranderingen in de bevolkingsgroei kijk je naar de geboortes en sterftes over een langere tijd. Dit noem je de demografische transitie (transitie = overgang). 

In het demografische transitiemodel kun je zien hoe een samenleving met hoge geboorten- en sterftecijfers in verschillende fasen overgaat naar een samenleving met lage geboorte- en sterftecijfers.

1. Je weet hoe de verschillen in bevolkingsgroei zijn ontstaan en hoe ze zich in de toekomst zullen ontwikkelen.

Demografisch transitiemodel = Model dat de overgang laat zien van een samenleving met hoge geboorte- en sterftecijfers naar lage geboorte- en sterftecijfers.

2. Je weet wat het verband is tussen draagkracht, overbevolking en duurzaamheid.

Draagkracht = Het vermogen van de natuur om mensen te voorzien in hun bestaan, zonder dat het natuurlijke evenwicht wordt verstoord.

Lesdoelen

Aan het einde van de les kan je:

• verschillen in bevolkingsgroei benoemen die er tussen werelddelen zijn
• de ontstaanswijze van  bevolkingsgroei uitleggen en heb je een beeld   hoe zich dat in de toekomst zal ontwikkelen
• de grote migratiestromen van de wereld beschrijven
• het verband tussen draagkracht, overbevolking en duurzaamheid     uitleggen

Bevolkingsprognose

Welk werelddeel groeit bijna niet? Waarom niet?

Neemt de bevolking van Azië toe of af? Waarom denk je?

Oceanie groeit bijna niet, het is het kleinste continent en heeft daarom ook de minste inwoners.

Het aantal inwoners in Azie neemt af. Dit komt door de grotere klimaatrisico`s die het continent heeft, dit maakt het continent kwetsbaar. (Denk aan voedsel- en waterzekerheid).

Ongelijke groei = ongelijke draagkracht B126