§4 koppelteken les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Lesplanning

* stillezen in je leesboek

* terugblik vorige les

* theorie §4 koppelteken en weglatingsstreepje

Lesdoel

Aan het eind van de 

les kan/weet ik:

* Engelse leenwoorden op de juiste manier schrijven.

* Franse leenwoorden op de juiste manier schrijven.

* koppeltekens en weglatingsstreepjes op de juiste manier gebruiken.

Leg je schrift open bij §3 van Spelling aan de rand van je tafel.

Vraag

Steek het aantal vingers omhoog dat correspondeert met het juiste antwoord.

Hoe spel je Engelse leenwoorden als ze bestaan uit een samenstelling van Engelse woorden?

1. aan elkaar

2. als losse woorden

3. met een koppelteken ertussen

Vraag

Steek het aantal vingers omhoog dat correspondeert met het juiste antwoord.

Hoe spel je Engelse leenwoorden als ze bestaan uit een samenstelling van Engelse woorden en het rechterdeel van de samenstelling is een Engels voorzetsel?

1. aan elkaar

2. als losse woorden

3. met een koppelteken ertussen

Vraag

Steek het aantal vingers omhoog dat correspondeert met het juiste antwoord.

Waarom schrijf je bij sommige Franse leenwoorden wel een accentteken?

1. Dat accentteken schrijf je, omdat de Fransen dat willen.

2. Dat accentteken schrijf je, omdat dat nodig is voor de uitspraak.

3. Dat accentteken schrijf je, omdat wij Nederlanders wel houden van een teken.

4. Dat accentteken schrijf je, omdat wij anders niet weten dat het woord oorspronkelijk Frans is.

Spelling Engelse leenwoorden

• Als één woord: bij een gebruikelijke samenstelling met 1 klemtoon, parttime.
• Een koppelteken: als het rechterdeel van de samenstelling een Engels voorzetsel is, time-out, sit-up.
• De delen los bij sommige woordgroepen met twee klemtonen, full speed, total loss, second opinion, low budget
  

Spelling Franse leenwoorden

Veel Franse woorden schrijf je in het Nederlands zonder accenttekens: compote, hotel, ragout.

De accenten op de e blijven behouden als dat nodig is om de uitspraak aan te geven:

• Soms schrijf je een accent aigu, zoals bij paté.
• Soms schrijf je een accent grave, zoals bij crème.
• Soms schrijf je accent circonflexe, zoals bij crêpe.

Vraag §4 koppelteken en weglatingsstreepje

Steek het aantal vingers omhoog dat correspondeert met het juiste antwoord.

Wat is er fout bij de tekst in dit plaatje?

1. Worsten zijn nooit €5,- voor 4 stuks.

2. Er staat geen koppelteken tussen 'boeren' en 

'met' en 'met' en 'worsten' zijn niet aan elkaar 

geschreven, hierdoor staat er dat

Hollandse boeren met worsten €5,- kosten.

Vraag

Steek het aantal vingers omhoog dat correspondeert met het juiste antwoord.

Waarom gebruik je een koppelteken?

1. Je gebruikt een koppelteken, omdat je sommige woorden anders niet herkend als een leenwoord.

2. Je gebruikt een koppelteken, omdat sommige woorden nou eenmaal zo geschreven worden.

3. Je gebruikt een koppelteken, omdat je anders sommige samengestelde woorden verkeerd kunt lezen en uitspreken.

Samengestelde woorden

Samenstellingen schrijf je in principe aan elkaar.

voetbal + competitie = voetbalcompetitie

tentamen + stress =  tentamenstress

en soms gebruik je een tussenletter

station+straat = stationsstraat

bij + honing = bijenhoning

rood+kool = rodekool

Wat staat hier?

naapen

• na-apen
  

Wanneer een koppelteken?

Je gebruikt een koppelteken als er klinkers botsen, die ook samen een klank kunnen vormen.

bijvoorbeeld:

auto + ongeluk = auto-ongeluk

mini + jurk = mini-jurk

Koppelteken

Je gebruikt een koppelteken bij aardrijkskundige namen

bijvoorbeeld:

Zuid + Holland = Zuid-Holland

Koppelteken

Je gebruikt een koppelteken als er in het samengestelde woord een afkorting voorkomt.

bijvoorbeeld:

usb-stick

Wanneer een koppelteken?

Bij cijfers, letters en andere tekens

50-plusser, T-shirt, $-teken, 112-melding

Bij dubbele achternamen en aardrijkskundige namen

Mevrouw Van der Wal-de Vries, Zuid-Nederland

Bij een functie, rang of titel

minister-president Rutte, assistent-trainer

Bij een combinatie met pro-, niet-, ex-, non-, oud-, oer- (voorbepaling)

Non-alcohol, ex-vriendin, niet-roken

Bij afkortingen, klinkerbotsingen en tussen gelijkwaardige delen in een samenstelling

cd-speler, EU-landen, gala-avond, diploma-uitreiking, woon-werkverkeer

Weglatingstreepje

Je gebruikt het weglatingsstreepje als je een deel van een woord weglaat:

- in- en uitvoer (invoer en uitvoer),

- jongensjassen en -petten (jongensjassen en jongenspetten).

Let op: gebruik geen weglatingsstreepje als je een heel woord weglaat: dure en goedkope oorbellen.

Opdracht havo

Je maakt opdracht 1 t/m 3 en opdracht 6.

Als je klaar bent, kom je het antwoordboekje ophalen.

Opdracht atheneum

Je maakt de opdrachten die vooraan liggen en kijkt deze kritisch na.

Huiswerk

Do 9-11:

§10 Engelse werkwoorden

lezen theorie + maken opdr. 1 en 2

Ma 20-11:

§11 pv in samengestelde zinnen

lezen theorie + maken opdr. 1 en 2

Welke vragen heb je nog?

Wat heb je deze les geleerd? Noem 2 dingen.

Ik kan koppeltekens en weglatingsstreepjes op de juiste manier gebruiken.
0 = echt (nog) niet / 10 = absoluut wel

010

Hoe vind je zelf dat je gewerkt hebt vandaag?

😒🙁😐🙂😃