Het klimaat verandert

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Het klimaat verandert 

paragraaf 2.4

Leerdoelen

• welke kenmerken de klimaatverandering heeft in Europa
• welke twee belangrijke gevolgen de klimaatverandering heeft
• dat klimaatveranderingen altijd voorkomen, met als belangrijkste voorbeeld de ijstijden
• wat de gevolgen van klimaatverandering zijn in koude gebieden
• wat de gevolgen van klimaatverandering zijn in droge gebieden

Dimensies

Als je een onderwerp in een gebied onderzoekt, ontdek je dat mensen verschillende belangen hebben. Ze kunnen een gebied of gebeurtenis vanuit verschillende invalshoeken of dimensies bekijken

• Bij de economische dimensie gaat het om de belangen van (het bezit van) grondstoffen, werk en geld.
• De sociaal-culturele dimensie bekijkt hoe verschillende groepen mensen in een samenleving met elkaar willen omgaan en hoe ze voor elkaar zorgen.
• Bij de politieke dimensie gaat het over de verdeling van de macht. Wat is de rol van de overheid, van grote bedrijven en van belangenorganisaties bij het nemen van beslissingen?
• Bij de fysische dimensie bekijk je het onderwerp vanuit de belangen van de natuur. De gevolgen voor de natuur hebben vaak invloed op het leven van de mensen. Denk daarbij aan het opraken van grondstoffen of aan klimaatverandering.

nos.nl

Welke dimensie(s) komt / komen aan bod in het filmpje?

1. Fysische dimensie
2. Sociaal-culturele dimensie
3. Politieke dimensie
4. Economische dimensie

Het klimaat verandert 

Als je perioden van dertig jaar met elkaar vergelijkt, zie je verschillen in het klimaat (klimaatverandering). 

Toename temperatuur

Toename neerslag

Effecten in koude gebieden

In de hooggebergten en de poolstreken betekent de temperatuurstijging dat er meer landijs smelt en dat de duur van de jaarlijkse sneeuwbedekking korter is.

• Er valt minder neerslag als sneeuw, daardoor worden gletsjers kleiner 
• Toendravegetatie in de poolgebieden neemt toe: Arctic greening  

Minder neerslag in de vorm van sneeuw 

Arctic greening

Effecten in droge gebieden

In het toch al droge Middellandse Zeegebied wordt het steeds droger, daardoor steeds meer verdamping 

• Vegetatie verandert: Steppe in Spanje verdort. Dit heet verwoestijning. 
• Minder irrigatiewater voor landbouw beschikbaar 
• Minder drinkwater beschikbaar in toeristische gebieden

Verwoestijning Spanje 

Irrigatie 

Werkzaamheden

• Lees de theorie van paragraaf 2.4
  
• Maak opdracht 7 t/m 12
• Ben je klaar? Kijk de opdrachten dan zelf na 

Klimaatverandering

 Verandering van het klimaat (klimaatverandering) is heel normaal.

In het verleden afwisseling van glacialen (ijstijden) en interglacialen (warme periode tussen ijstijden) 

Van groot belang is de tijdschaal waarop je kijkt.

Dampkring

• De dampkring is de lucht om de aarde.
• De dampkring wordt ook wel de atmosfeer genoemd. 
• De dampkring blijft rond de aarde hangen door de aantrekkingskracht van de aarde, de zwaartekracht. 
• Zonder de dampkring zou er geen leven op aarde mogelijk zijn. De dampkring filtert het zonlicht en beschermt ons daardoor tegen schadelijke straling zoals ultraviolette straling.

Verschil broeikaseffect en versterkt broeikaseffect 

• Het vasthouden van de zonnewarmte door de dampkring heet het broeikaseffect. 
• Zonder broeikaseffect zou de aarde onbewoonbaar zijn. De gemiddelde temperatuur zou dan −18 °C zijn in plaats van +15 °C nu. 
• Het broeikaseffect waarvoor de natuur zelf zorgt, noem je het natuurlijke broeikaseffect.

Versterkte broeikaseffect

• Door de sterke toename van de hoeveelheid CO2 en andere broeikasgassen in de lucht wordt het natuurlijke effect versterkt. Dat noem je het versterkte broeikaseffect
• De uitstoot van CO2 in de lucht komt vooral door verbranding van aardgas, aardolie en steenkool. Dat zijn fossiele brandstoffen (fossiele energiebronnen). 

Koolstofkringloop

• Koolzuurdioxide of koolstofdioxide (CO2) is een kleur- en reukloos gas.
•  Planten, bomen en zeealgen hebben het nodig voor hun groei. Bij dat groeiproces maken ze suikers aan en brengen ze als afvalproduct zuurstof in de lucht: fotosynthese
• Alle uitwisselingen van CO2 op aarde noem je de koolstofkringloop

Leertips 

• Gebruik het overzicht van de leerstof in Learnbeat 2.10
• Oefen door het maken van de oefentoets (en kijk deze ook na)
• Maak per paragraaf een samenvatting (door zelf te schrijven onthoud je het beter)
• Vind je een onderwerp lastig? Zoek een uitleg filmpje op YouTube
• Oefen met begrippen op WRTS of Quizlet of maak zelf Flashcards 
• BEGIN OP TIJD  

Werkzaamheden

• Bereid je voor op de toets. Keuze:
• - Maak een samenvatting 
  - Maak flashcards van de begrippen
  - Bekijk extra uitleg filmpjes (alleen met oortjes) 
  - Vraag om extra uitleg als je iets lastig vindt