1. Van stadstaat tot wereldrijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Introductie

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier het Romeinse Rijk zich ontwikkelde van stadstaat tot enorm wereldrijk, en hoe dit rijk door de eeuwen heen werd bestuurd.

Het Romeinse Rijk

1. Van stadstaat tot wereldrijk

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier het Romeinse Rijk zich ontwikkelde van stadstaat tot enorm wereldrijk, en hoe dit rijk door de eeuwen heen werd bestuurd.

Wat weet jij eigenlijk
van de Romeinen?

Koninkrijk?

De stadstaat Rome is ooit een koninkrijk geweest,

hoewel daar erg weinig over bekend is.

En of het verhaal van Romulus en Remus waar is....?

Video

Welkom bij de Romeinen: Romulus en Remus

De Romeinse Republiek

(509 v. Chr. - 27 v. Chr.)

De laatste koning wordt verdreven en besluiten 

de Romeinen om Rome zélf te gaan besturen.

 

Senatus Populusque Romanus

(De Senaat en het Volk van Rome)

De Romeinse Republiek (1)

• De naam republiek komt van: res publica. Dat betekent: publieke zaak, in het Latijn.

• Op papier is de republiek een democratie...

• ...maar in de pratijk is een kleine groep mensen aan de macht. Dit heet: aristocratie

De Romeinse Republiek (2)

• De republiek wordt bestuurd door de senaat ('raad van ouderen'). Dit waren rijke Romeinen.

• Het volk kiest elk jaar 2 leiders: consuls

• Zij voerden de besluiten van de senaat uit

Het Romeinse Rijk groeit!

Wat begon als een kleine stad groeit in een 

paar eeuwen uit tot een enorm rijk.

Legeraanvoerders, zoals Julius Caesar, 

veroveren grote delen van Europa.

Op deze kaart zie je de veroveringen tussen 500 v. Chr. tot ongeveer 40 v. Chr.

Burgeroorlogen

133 v. Chr. tot 44 v. Chr.

Heersen over dit machtige rijk, dat wil iedereen wel!

Tussen de machtigste Romeinse mannen ontstaat 

een aantal ruzies die uitlopen in burgeroorlogen

Julius Caesar wordt vermoord

44 v. Chr.

Julius Caesar wordt steeds machtiger. Tegenstanders denken dat 

Caesar zelfs koning wil worden: ze moeten hem tegenhouden!

Op de idus (15e dag) van maart wordt hij 

in de Senaat door andere senatoren vermoord.

Octavianus neemt wraak

44 v. Chr.

De geadopteerde zoon van Julius Caesar, Octavianus, neemt wraak:

hij schakelt de daders en andere tegenstanders één voor één uit.

Ook zijn vroegere medestander, Marcus Antonius, en diens geliefde: Cleopatra

Imperator Caesar Augustus

27 v. Chr. - 14 n. Chr.

Uiteindelijk is er niemand machtiger dan hij. De rust in het rijk is terug.

De senaat bedankt hem hiervoor en geeft de titel Augustus ('de verhevene') 

te geven. 

Augustus wordt de eerste keizer (princeps) van het Romeinse Rijk.

Video

Welkom bij de Romeinen: Augustus

Het Romeinse Keizerrijk

(27 v. Chr. -  476 n. Chr.)

Rome zal meer dan 500 jaar een keizerrijk zijn,

waarover ongeveer 80 keizers hebben geregeerd.

Pax Romana

27 v. Chr.

Met keizer Augustus begint een periode van rust en vrede die 

ongeveer 200 jaar duurt: de Pax Romana (vrede van Rome)

Het rijk breidt zich nog steeds verder uit, maar voorlopig is er tussen 

de machtigste politieke groepen een soort vrede...  

Eén goede keizer...

...wil niet zeggen dat zijn opvolgers dat ook altijd waren...

Tiberius was geadopteerd door Augustus en was tussen 14 en 37.  Hoewel hij als goede keizer begint, gaat het als snel bergafwaarts...

...en wordt hij vermoord(?) in opdracht van zijn achterneef Caligula, die vervolgens één van de wreedste en slechtste keizers ooit wordt.

Na 4 jaar ellende wordt Caligula vermoord en opgevolgd door zijn oom Claudius. Een goede keizer, en dat had eigenlijk niemand verwacht...

...de (4e) vrouw van Claudius wil dat haar zoon Nero keizer wordt en laat haar man vergiftigen. Nero wordt één van de beruchtste keizers...

Video

Welkom bij de Romeinen: Nero

Waarom werd Julius Caesar vermoord?

1. Hij was een slechte keizer
2. Hij werd te machtig
3. Hij had de keizer beledigd
4. Hij had een veldslag verloren

In veel boeken over de Romeinen wordt regelmatig gesproken over: Imperium Romanum.

Wat zou dit betekenen?

1. Romeinse Leiders
2. Romeinse Tijd
3. Romeinse Vrede
4. Romeinse Rijk

Wat is de juiste volgorde over het bestuur van het Romeinse Rijk?

1. koninkrijk-republiek-keizerrijk
2. republiek-keizerrijk-koninkrijk
3. keizerrijk-koninkrijk-republiek
4. koninkrijk-keizerrijk-republiek

Julius Caesar was de eerste keizer van het Romeinse Rijk

1. Waar
2. Niet waar

Hoe heet de eerste keizer van het Romeinse Rijk?

Wat betekent de titel 'Augustus'

1. De verhevene
2. Dictator voor het leven
3. Keizer van het Romeinse rijk
4. Redder van de Republiek

Hoe noem je de mannen die Caesar vermoord hebben?

1. Consuls
2. Plebejers
3. Patriciërs
4. Senatoren

Op de afbeelding zag je de bijeenkomst van:

1. De senaat
2. De consuls
3. De volksvergadering
4. Het volk

Wie waren er machtiger:
De 2 consuls of de senatoren?

1. De consuls
2. De senatoren

Welke keizer stak Rome in brand?

De Romeinen hebben ooit hun koning verjaagd. Nu, met de komst van keizer Augustus, is er tóch weer één man de baas.

Waarom vonden de Romeinen dat misschien helemaal niet zo erg?
Gebruik in je antwoord het begrip: 'Pax Romana'

Begrippen uit deze les

• republiek
• democratie
• aristocratie
• senaat
• consul
• burgeroorlog
• Pax Romana
• imperator

Personen uit deze les

• Julius Caesar
• Augustus (Octavianus)
• Tiberius
• Caligula
• Claudius
• Nero

Jaartallen uit deze les

• 753 v. Chr.: stichting van Rome
• 509 v. Chr.: Rome wordt een republiek
• 133 v. Chr. tot 44 v. Chr.: Burgeroorlogen in Rome
• 44 v. Chr.: Ceasar wordt vermoord
• 27 v. Chr.: Octavianus wordt Imperator Caesar Augustus (keizer)

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen