Nederland 1848-1914; 1.1 Een nieuwe grondwet

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Nederland van 1848 tot 1914

1.1 Nederland wordt een democratie

Heb je het echt allemaal gesnapt?

Deze les:

1. Stukje herhaling 1.1
2. Controleren of jullie nu echt alles goed snappen

Doel van de les:

Je begrijpt 1.1 echt heel goed!

1.1 Een nieuwe grondwet

Revolutiejaar 1848

• Nederland is vanaf 1815 een monarchie. Willem I komt naar NL. 
  
• In 1848 breken overal in Europa revoluties uit: Revolutiejaar. Mensen willen geen koningen (monarchie), maar een gekozen president (republiek).
• De liberalen in NL gaan met koning Willem II praten

• Bekendste liberaal: Johan Thorbecke. Hij wil een grondswetswijziging. 
• Willem II wil dit uiteindelijk ook (bang om afgezet te worden). In 1848 wordt deze grondwet getekend. 

Grondwetswijziging

1. Wetten worden gemaakt door ministers (niet de koning)
2. Volk stemt op Provinciale Staten en die kiezen de Eerste Kamer (niet de koning)
3. Het volk stemt direct op de Tweede Kamer (en niet de vrienden van de koning

1. (4) Er komen grondrechten.
   
2. (5) Er is Ministeriële verantwoordelijkheid, de ministers zijn verantwoordelijk voor beleid en koning.
3. (6) Koning is onschendbaar. Hij kan niet worden aageklaagd.

• Nederland is een constitutionele monarchie (koninkrijk met grondwet)

Luxemburgse Kwestie 1867

• Willem III was ook nog groothertog van Luxemburg. Luxemburg was onderdeel van de Duitse Bond (en dus niet van NL!!)
• Frankrijk wilde Luxemburg kopen, zodat de Duitse Bond minder sterk zou zijn. Duitsland hoort dit en wil oorlog. Conclusie: Luxemburg onafhankelijk.

• Koning en ministers hebben parlement niet verteld van plannen. Parlement boos en eist aftreden van de ministers.
  
  
• Ministers doen dit niet. Krijgen geen toestemming om geld uit te geven en stappen uiteindelijk toch op.

In 1848 zijn dit de belangrijkste namen:

1. Willem I - Thorbecke
2. Willem II - Willem I
3. Willem II - Thorbecke
4. Willem III - Thorbecke

1848 wordt ook wel het ...jaar genoemd.

Wie mogen er in 1848 stemmen?

1. Mannen
2. Rijke mannen en vrouwen
3. Mannen die voldoende belasting betalen
4. Niemand

Ministeriële verantwoordelijkheid betekent:

1. Ministers kunnen niet vervolgd worden
2. Ministers zijn verantwoordelijk voor goed bestuur
3. Ministers hebben geen invloed
4. Ministers zijn verantwoordelijk voor de koning

Koninkrijk met een grondwet is:

1. Parlementaire democratie
2. Constitutionele monarchie

Welk land wilde Luxemburg kopen in 1867?

1. Duitsland
2. Frankrijk
3. Nederland

Wie was er vorst ten tijde van de Luxemburgse Kwestie?

1. Willem I
2. Willem II
3. Willem III
4. Wilhelmina

Welk gevolg had de Luxemburgse Kwestie?

Verdeelde macht

• Stemrecht is er voor mannen die een grote hoeveelheid belasting betalen (=censuskiesrecht).
  
• Nederland was een parlementaire democratie (volk heeft de macht via stemmen).
• Macht van NL is opgedeeld in drie stukken:

1. Wetgevende macht (1e + 2e kamer)
2. Uitvoerende macht (Regering)
3. Rechterlijke macht (rechters)

• Niemand heeft meer dan 1 macht tegelijk.

Klassieke grondrechten

• Om het volk tegen de overheid te beschermen zijn er klassieke grondrechten bedacht:

1. Vrijheid van Godsdienst
2. Vrijheid van meningsuiting
3. Vrijheid van drukpers (mogen schrijven wat je wil)

• Thorbecke voegde  1848 een aantal aan toe:

1. Vrijheid van vereniging & vergadering
   
2. vrijheid van onderwijs
   

Wat betekent censuskiesrecht in 1848?

1. Mannen mogen stemmen
2. Rijke mannen en vrouwen mogen stemmen
3. Als een man genoeg belasting betaald mag hij stemmen
4. Niemand mag stemmen

Wie heeft de uitvoerende macht?

1. Parlement
2. Regering
3. Rechters

Wie heeft de wetgevende macht?

1. Parlement
2. Regering
3. Rechters

In discussie mogen gaan met ministers

1. recht van enquête
2. recht van interpellatie
3. recht van budget
4. recht van initiatief

wetsvoorstellen indienen

1. recht van budget
2. recht van amendement
3. recht van initiatief
4. recht van interpellatie

Welke twee rechten heeft alleen de Tweede Kamer?