1.2 Machthebbers in Europa (Deel 2)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

1.2 Machthebbers in Europa (Deel 2)

§1.2 Machthebbers in Europa

Wat gaan we doen? 

1. Uitleg + aantekeningen 

2. Opdrachten uit het werkboek

Leerdoel

In deze paragraaf leer je: 

- Hoe Nederland werd bestuurd.

- Hoe de Franse koning heel machtig werd

- Hoe de Engelse koning minder machtig werd

- Met welke landen Nederland in oorlog was.

Wat weet jij eigenlijk van het Engelse koningshuis?

NL heet in de Gouden eeuw __________________________________________

____ gewesten, elk _______           bestuurd

--> Zo'n bestuur heet de 

Er was ook een bestuur voor het hele land: 

Mensen die in het bestuur werkten = 

--> Waren vaak                   burgers

Zet de begrippen op de juiste plek in de tekst

Zelfstandig

Staten

Zeven

Staten-Generaal

Republiek der zeven verenigde Nederlanden

Rijke

Regenten

Het bestuur van de Republiek

• In 1588 ontstond de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden: geen echte eenheid.
• Bestond uit 7 gewesten met elk een eigen bestuur.
  
• De bestuurders van de Republiek werden Regenten genoemd.
  --> Waren vaak rijke burgers

Het bestuur van de Republiek

• Elk gewest had dus zijn eigen bestuur.
• Eigen wetten
• Eigen rechtspraak
• Eigen belastigen
  

Het bestuur van de Republiek

• Samen overlegden de gewesten met elkaar in Den Haag over:
• buitenlandse politiek
• verdediging van de Republiek

Het bestuur van de Republiek

• De stadhouder was ook een belangrijk bestuurder.
• Opperbevelhebber leger & vloot.
• Prins van Oranje.

L'État, c'est Moi

• De wil van de koning is wet. Dit noem je absolutisme. 

• Lodewijk XIV was een Franse koning met absolute macht. 
• Deze macht is door god gegeven: droit divin (goddelijk recht)

De Zonnekoning

• Lodewijk XIV (1638-1715) was de machtigste koning van de wereld
• Hij werd koning toen hij 5 jaar was. Tot zijn 23e werd Frankrijk daarom bestuurd door ministers.
• Zijn hele leven gevolgd, alles wat hij deed was belangrijk!

De Zonnekoning

• Een minister is iemand die deel uitmaakt van de regering en helpt het land te regeren   
• Zijn Ministers adviseren slechts. 

Jacobus II is de (katholieke) koning van het protestantse  Engeland

Jacobus II

Koning van Engeland

Protestantse edelen (Parlement) willen Jacobus vervangen door zijn dochter Maria (en diens man Willem III (uit Nederland!))

Droit Divin (Gekozen door God)

De kroon is het symbool voor zijn macht.

Glorious Revolution 

• Jacobus II: katholiek koning in een protestants Engeland
• Engelse adel vreest godsdienstvervolgingen
• 1688: Glorious Revolution
• Stadhouder Willem III (getrouwd met de Engelse Mary Stuart, dochter van Jacobus) verdrijft Jacobus en wordt vorst van Engeland, op verzoek van het Parlement
• Bill of rights (Geldt nog steeds)

De Bill of Rights is een wettelijk document dat in 1689 werd aangenomen door het parlement van Engeland, en die de basis vormde voor een democratische parlementaire monarchie in dat land.

nl.wikipedia.org

Engels-Nederlandse zeeoorlogen
1652-1654 / 1665-1667 / 1672-1674

Engeland jaloers op rijkdom Republiek en wilde einde maken aan overmacht van Nederlandse handelaren

Belangrijk figuur aan Nederlandse kant:
Michiel de Ruyter

Het begin van het einde:

1672 

(het Rampjaar)

Rampjaar 1672

Johan de Witt had in de eerste jaren succes met zijn buitenlandse politiek. Maar zijn succes daalde toen andere landen (o.a. Frankrijk) besloten de Republiek aan te vallen. 

De Republiek had een hele sterke oorlogsvloot (marine) en wist op zee Engeland en Frankrijk van zich af te slaan. Maar...het landleger hadden ze verwaarloosd. Gebieden werden hierdoor snel veroverd en kwamen dicht in de buurt van Holland. Voor het eerst werd de Hollandse Waterlinie gebruikt om legers tegen te houden. Tot grote ergernis van de boeren. 

Johan de Witt (en zijn broer) kregen van deze tegenslagen de schuld. 

Gebroeders de Witt

Stadhouder Willem III greep alle macht en redde de Republiek

Gebroeders de Witt
werden vermoord

Rampjaar 1672

Begrippen uit deze les

• Symbool

Huiswerk

1.2 Machthebbers in Europa
Vraag 5, 6, 8, 9, 10.