KUA Classicisme en Romantiek

Romantiek en Realisme: muziek
1 / 46
volgende
Slide 1: Tekstslide
KunstMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 4-6

In deze les zitten 46 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 8 videos.

time-iconLesduur is: 50 min

Onderdelen in deze les

Romantiek en Realisme: muziek

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Tweede gedeelte vd les:
o Herinnering: stromingen 19e eeuw: Romantiek, Impressionisme, Realisme
 
o Muzikale voorstellings- en vormgevingskenmerken aanwijzen van: 
-Romantiek (in vergelijking met Classicisme)

Van elke bovengenoemde kunststroming een aantal belangrijke componisten leren kennen

o Muzikale vormgevingsmiddelen
 


Slide 2 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Leerdoelen
o Je weet aan de hand van welke begrippen je muziek kan beschrijven

oJe kan kenmerken noemen van Romantische muziek (ook in vergelijking met classicisme)

oJe kent een aantal Romantische muziekstukken

o Je kan uitleggen waarom het voor musici in de 19e eeuw belangrijk is om virtuoos te zijn

oJe kent de begrippen programmamuziek, kunstlied en virtuositeit en hun kenmerken



Slide 3 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

ROMANTIEK
IMPRESSIONISME
REALISME
gevoel en emotie belangrijk
exotisme
wegvluchten uit werkelijkheid (verleden of fantasie)
werking van kleur en licht belangrijk)
momentopname weergeven
snel werken: toetsen en vlekken
gewone mensen als onderwerp (arbeiders)
weergeven werkelijke wereld zonder opsmuk

Slide 4 - Sleepvraag

Deze slide heeft geen instructies

ROMANTIEK
IMPRESSIONISME
REALISME

Slide 5 - Sleepvraag

Deze slide heeft geen instructies

Classisisme: 1720-1820
Tussen Barok en Romantiek in
De Grote Drie: Haydn, Mozart, Beethoven
(Beethoven en Schubert: overgang Romantiek)

Wenen
Klassiek symfonie orkest
Vaste opbouw: sonate, symfonie
Klassiek element hieraan: volmaakt streven naar rede-emotie, vorm-inhoud

Slide 6 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Eine kleine Nachtmusik kan je goed analyseren
Het volgt de regels van het classicisme (zie filmpje (extra))

Slide 7 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 8 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Romantiek: 19e eeuw
Beethoven
Schubert
Wagner
Strauss

Romantische elementen:
Ontsnappen uit de werkelijkheid
Emotie
Virtuositeit
Nationalisme

Slide 9 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

VIRTUOSITEIT

Slide 10 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 11 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Paganini
https://nl.wikipedia.org/wiki/Niccolò_Paganini

Virtuoos violist en componist Paganini cultiveerde de mythe omtrent zijn persoon: hij zou bezeten zijn door duivel.

Slide 12 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Virtuositeit
Musici vragen steeds meer van zichzelf, 
wilden aandacht van de burger trekken,
wilden zich onderscheiden van collega’s


Kenmerken virtuositeit:
Perfecte techniek
Vliegensvlugge vingers
Hartstochtelijke speelstijl

Slide 13 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Romantiek: 19e eeuw
Romantische elementen:
Ontsnappen uit de werkelijkheid
Emotie
Virtuositeit
Nationalisme

Kenmerkende muziekvormen:
Programmamuziek
Kunstlied


Slide 14 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

LUISTEREN NAAR MUZIEK
HOE ORDEN JE WAT JE HOORT?

Slide 15 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat zijn de
muzikale vormgevingsmiddelen?

Slide 16 - Woordweb

Deze slide heeft geen instructies

Muzikale middelen:
Toonhoogte (melodie en harmonie)
Toonduur (ritme)
Tempo 
Dynamiek 
Klankkleur 

met deze vormgevingsmiddelen creëren componisten muziekstukken: composities.

Slide 17 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Muzikale middelen:
Melodie (unisono/polyfoon)
Harmonie (akkoorden, consonant of dissonant)
Toonduur (metrum/ritme/syncope)
Tempo (adagio, allegro, bpm)
Dynamiek (variatie in klanksterkte)
Klankkleur (warm/donker/helder/schel etc)

Slide 18 - Tekstslide

Unisono: eenstemmig
Harmonie: samenklank van noten
consonant: Samenklank ligt fijn in gehoor
Dissonant: Samenklank ligt niet fijn in gehoor
Een syncope is een ritme waarbij een of meer tonen niet op de tel of puls vallen, waardoor een of meer normale accenten
 verlegd worden.
Adagio: rustig gemakkelijk
Allegro: Levendig en snel
PROGRAMMAMUZIEK
VOORBEELD 1

Slide 19 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 20 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Het fragment dat je hoorde is de opening van 'Also sprach Zarathustra' (1896)
Het is de vertaling van een zonsopkomst - donkere pauken, schetterende koperpartijen, knallende pauken.
Dit uitbeelden van een verhaal of gevoel is een breuk met de strakke structuren uit de klassieke periode

Slide 21 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Programmamuziek =
Instrumentale muziek die geïnspireerd is op een buitenmuzikaal gegeven (de muziek drukt een gevoel uit of vertelt een verhaal).
Deze muziek heeft meestal een titel.

Typisch romantische thema's in programmamuziek: 
Natuur(geweld)
Het bovennatuurlijke (elfjes, feeën, onderwereld, de dood)
Vaderland (nationalisme)
Legenden, volksverhalen en romans

Slide 22 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

PROGRAMMAMUZIEK
VOORBEELD 2
0:00-01:10

Slide 23 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

0

Slide 24 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Welk plaatje vind je het beste bij de muziek passen?
A
B

Slide 25 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Luister tot minuut 1:10. Je ziet de eerste melodie die gespeeld wordt. Op welk instrument?
A
Viool
B
Klarinet
C
Trompet
D
Dwarsfluit

Slide 26 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Slide 27 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

De Moldau van componist Bedrich Smetana
- De tocht van een rivier: vanaf het beekje in de bergen tot aan de brede monding ervan in de stad Praag
- Onderdeel van een groter muziekstuk (cyclus) over Smetana's vaderland Tsjechië
- Geschreven rond 1875: de Romantiek

Luister nu van 01:10-01:41

Slide 28 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 29 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Luister tot minuut 1:41.
Je hoort hier twee keer een...
A
Motief
B
Variatie
C
Thema

Slide 30 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Welke muzikale laag is het belangrijkst in dit gedeelte?
A
Melodie
B
Harmonie
C
Ritme
D
Bas

Slide 31 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

Slide 32 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Luister minuut 1:26-1:57 - het thema en de eerste variatie.
Waarin wordt een verschil gemaakt?
A
De toonhoogtes
B
Het ritme

Slide 33 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

De Moldau van componist Bedrich Smetana
- Componist maakt muziek op basis van iets wat geen muziek (buitenmuzikaal) is

- Probeert dat beeld, verhaal, ... te verklanken in muziek: golven, beweging, ...

- Toen het ontstond: componist gaf een programmaboekje aan het publiek mee met het verhaal, gedicht of informatie

Slide 34 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies


CHECKVRAAG
Hoe noem je muziek die gecomponeerd is op basis van iets buitenmuzikaals, zoals een schilderij, een verhaal of de natuur?
A
Absolute muziek
B
Programmamuziek

Slide 35 - Quizvraag

Deze slide heeft geen instructies

KUNSTLIED
VOORBEELD 1

Slide 36 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

De elfenkoning

Wie rijdt er zo laat door nacht en wind?
Het is een vader met zijn kind.
Hij houdt de jongen vast in zijn arm,
Omklemt hem stevig en houdt hem warm.-


Waarvoor toch ben je zo bang, mijn zoon?-
Voor de elfenkoning, met mantel en kroon;
Zie jij dan, vader, de elfenkoning niet?-
Mijn zoon, dat is een nevelsliert.-


‘Mijn liefste kind, kom mee met mij!
Zo’n leuke spelletjes spelen wij:
Vol bonte bloemen staat ons strand;
Mijn moeder kleedt ons met goud en kant.’-


Ach vader, ach vader, heb je niet gehoord
Waarmee de koning mij zachtjes bekoort?-
Wees rustig, blijf rustig mijn kind!
In dorre bladeren ritselt de wind.-

‘Ga mee met mij en leer mij kennen;
Mijn dochters zullen jou verwennen,
Ze dansen elke nacht, mijn lieve knaap,
En wiegen en zingen je daarna in slaap.’-

Ach vader, ach vader, kijk ginds naast de baan:
Zie je de koning zijn dochters niet staan?-
Mijn zoon, ik zie ze helder en klaar;
Het lijken die oude grijze wilgen daar.-


‘Ik hou van jou, je bent al wat nu voor mij telt;
En ben je niet willig, dan gebruik ik geweld.’-
Ach vader, ach vader, nu raakt hij me aan!
Elfenkoning heeft mij pijn gedaan!-


De vader huivert, hij rijdt gezwind
Hij houdt in zijn armen het kermende kind,
Bereikt de hoeve ternauwernood;
Het kind in zijn armen was dood.

Slide 37 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 38 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Het (kunst)lied
Piano werd even belangrijk als stem (zang en piano gelijkwaardig)
Geen couplet-refrein structuur meer, liederen worden doorgecomponeerd
complexer dan volkslied
lange, verhalende tekst
uitgebreider muzikaal verhaal 
(iedere stemmingswisseling en wending van het verhaal moet in muziek worden vertaald)


Slide 39 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Aan het werk
o Maak de vragen over De Elfenkoning 

Slide 40 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 41 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Bekijk de video van 'Der Erlkönig'

Hoe hoor je dat in het lied vier personen worden voorgesteld?

Slide 42 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

De piano speelt naast de zang een belangrijke rol. Beschrijf de rol van de piano.

Slide 43 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Der Erlkönig is een zogenaamd kunstlied, een populair genre in de Romantiek. Het kunstlied wijkt af van het gewone volkslied. Leg dit uit aan de hand van vier zaken die je in Der Erlkönig kan horen.

Slide 44 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

De elfenkoning

Wie rijdt er zo laat door nacht en wind?
Het is een vader met zijn kind.
Hij houdt de jongen vast in zijn arm,
Omklemt hem stevig en houdt hem warm.-


Waarvoor toch ben je zo bang, mijn zoon?-
Voor de elfenkoning, met mantel en kroon;
Zie jij dan, vader, de elfenkoning niet?-
Mijn zoon, dat is een nevelsliert.-


‘Mijn liefste kind, kom mee met mij!
Zo’n leuke spelletjes spelen wij:
Vol bonte bloemen staat ons strand;
Mijn moeder kleedt ons met goud en kant.’-


Ach vader, ach vader, heb je niet gehoord
Waarmee de koning mij zachtjes bekoort?-
Wees rustig, blijf rustig mijn kind!
In dorre bladeren ritselt de wind.-

‘Ga mee met mij en leer mij kennen;
Mijn dochters zullen jou verwennen,
Ze dansen elke nacht, mijn lieve knaap,
En wiegen en zingen je daarna in slaap.’-

Ach vader, ach vader, kijk ginds naast de baan:
Zie je de koning zijn dochters niet staan?-
Mijn zoon, ik zie ze helder en klaar;
Het lijken die oude grijze wilgen daar.-


‘Ik hou van jou, je bent al wat nu voor mij telt;
En ben je niet willig, dan gebruik ik geweld.’-
Ach vader, ach vader, nu raakt hij me aan!
Elfenkoning heeft mij pijn gedaan!-


De vader huivert, hij rijdt gezwind
Hij houdt in zijn armen het kermende kind,
Bereikt de hoeve ternauwernood;
Het kind in zijn armen was dood.

Slide 45 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Der Erlkönig is een lied uit de Romantiek. Noem drie aspecten uit het verhaal waardoor dit lied past bij de romantiek.

Slide 46 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies