*Begrijpend lezen H1, havo 3

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Begrijpend lezen 

Hoofdstuk 1

Vaste tekststructuren (1)

Lesdoelen

Aan het eind van de les kun je: 

- verschillende tekststructuren herkennen

- de tekst opdelen en de functie van deze delen benoemen 

Wat is een vaste tekststructuur?

Waarom is het handig als een tekst een vaste tekststructuur heeft?

Vaste tekststructuren

Teksten hebben meestal een inleiding, een middenstuk en een slot. Vaak zijn ze opgebouwd volgens een vaste tekststructuur. 

Als je de structuur (opbouw) van een tekst kunt herkennen, kun je een tekst beter begrijpen, weet je wat je ongeveer kunt verwachten en kun je de tekst makkelijker lezen. 

Probleem-oplossingsstructuur

inleiding: er wordt een probleem besproken

middenstuk: gevolgen (waarom is het een probleem, oorzaken en oplossingen van het probleem

slot: de beste oplossing 

Voorbeeld

Elke schooldag hetzelfde probleem: tientallen ouders proberen op hetzelfde tijdstip op hetzelfde plekje hun auto te parkeren. Liefst pal voor de poort van de school, want papa of mama heeft maar weinig tijd en het werk wacht. Dat levert chaotische en soms gevaarlijke situaties op. 3VO, de organisatie voor veilig verkeer, vindt dat kinderen alleen bij uitzonderingen met de auto naar school gebracht zouden moeten worden. Fietsen of lopen is veel beter en zo vallen er minder gewonden en doden. 

Verleden-heden(-toekomst)structuur

inleiding: het onderwerp wordt geïntroduceerd

middenstuk: situatie vroeger en situatie nu wordt verteld

slot: conclusie of voorspelling over de situatie in de toekomst. 

Voorbeeld

De muziekstijl hiphop heeft zich door de jaren heen ontwikkeld. Hiphop is een culturele beweging en is ontstaan in de jaren zeventig in New York. Tegenwoordig is hiphop een aanklacht tegen de samenleving in het algemeen. 

Als we kijken hoe de ontwikkeling van hiphop is geweest, kunnen we ervan uit gaan dat deze muziekstijl in de toekomst heel populair zal worden onder jongeren. 

Wat is een verklaringsstructuur?

Verklaringsstructuur

inleiding: bepaald verschijnsel

middenstuk: kenmerken/voorbeelden

verklaringen/oorzaken/redenen

slot: samenvatting of conclusie

Voorbeeld

Bijna alle mannen worden op een gegeven moment in meer of mindere mate kaal. Deze kaalheid wordt veroorzaakt doordat het hormoon DHT aan de haarzakjes plakt. 

Haarzakjes zijn belangrijk voor de groei van een haar. Normaal groeit een haar 5-6 cm per jaar, vervolgens valt het haar uit en begint opnieuw met groeien. Deze groeicyclus van een haar kan zich ongeveer twintig keer herhalen. 

Wanneer DHT aan een haarzakje plakt, kan het haarzakje niet goed meer voor het haar zorgen en wordt de groeicyclus van het haar veel korter waarna er uiteindelijk geen nieuw haar meer terugkomt en je langzaam kaal wordt. 

Hoeveel en waar het hormoon aan een haarzakje kan plakken is, net als de kleur van je ogen, erfelijk en wordt dus doorgegeven door je ouders. Hierdoor krijgt de ene man 'inhammen' en de andere man een 'knikkerpotje'. 

Wat is een argumentatiestructuur?

Voorbeeld

Vriendschap is een kwestie van geven en nemen. Er zijn drie sleutelwoorden voor vriendschap.

Vertrouwen, want we zoeken in een vriend iemand die naast ons staat in het leven. 

Humor, want een goede vriend is vaak iemand met wie je na een woord al in lachen uitbarst. 

Stabiliteit, want in een goede vriendschap blijft het gevoel van saamhorigheid lang bestaan. 

Vertrouwen, humor en stabiliteit zijn de sleutelwoorden voor vriendschap. 

Opdracht

Blz. 12 - 17

 Maak opdracht 1, 2 en 4