Herhaling 4mavo Organen en Cellen

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Organen en Cellen

1. Je kunt levenskenmerken noemen en toelichten

Zet telkens het bijbehorende levenskenmerk bij de juiste afbeelding.

voeden

ademhalen

uitscheiden

voortplanten

waarnemen

bewegen

2. Je kunt delen waaruit een weefsel, orgaan of orgaanstelsel is opgebouwd  benoemen en in

afbeeldingen of modellen aanwijzen en functie(s) van deze delen beschrijven

weefsel

weefsel

weefsel

weefsel

weefsel

orgaanstelsel

orgaanstelsel

cel

cel

cel

cel

cel

orgaan

orgaan

orgaan

orgaan

organisme

organisme

Organen en cellen

Wat is een cel?

3. Je kunt delen waaruit een cel is opgebouwd en delen waardoor een cel kan zijn omgeven

benoemen en in afbeeldingen of in modellen aanwijzen en van deze delen de functie(s)

beschrijven

dierlijke cel 

plantaardige cel

Wat doen bladgroenkorrels?

Wat is de functie van de vacuole?

1. Er vind fotosynthese plaats
2. Een stevige laag buiten om de cel
3. Het regelt alles wat in de cel gebeurd
4. Het geeft de cel stevigheid

Dierlijke cel

In de afbeelding hiernaast zie je een schematische tekening van een dierlijke cel. Deze cel wordt omgeven door een dun vlies: het celmembraan. Een dierlijke cel bestaat voor het grootste deel uit cytoplasma (celplasma). Cytoplasma is een stroperige vloeistof van water met veel opgeloste stoffen. In het cytoplasma ligt de celkern. De celkern regelt alles wat er in een cel gebeurt. Ook om de celkern ligt een dun vlies: het kernmembraan.

Plantaardige cel

Cellen van planten hebben ook bestaan een celmembraan, cytoplasma, een celkern en een kernmembraan (zie afbeelding hiernaast).

In het cytoplasma van plantencellen komen daarnaast een of meer vacuolen voor. Vacuolen zijn blaasjes gevuld met vocht. Het vacuolevocht bestaat uit water met opgeloste stoffen. Het cytoplasma ligt dan in een dunne laag tegen het celmembraan aan.

 

Plantaardige cel

Het cytoplasma van een plantaardige cel maakt een stevig laagje om de cel heen: de celwand. De celwand is tussencelstof en behoort niet tot de cel. Celwanden zorgen voor stevigheid.

De celwanden sluiten vaak niet precies op elkaar aan. Tussen de celwanden van cellen die naast elkaar liggen, komen kleine holten voor: de intercellulaire ruimten. Deze holten zijn gevuld met lucht of water.

In het cytoplasma van plantencellen kunnen korrels voorkomen. Er zijn verschillende typen korrels:

• bladgroenkorrels

• kleurstofkorrels

• zetmeelkorrels

Bladgroenkorrels komen voor in de groene delen van planten, vooral de bladeren. Door de bladgroenkorrels zien planten er groen uit (zie afbeelding hiernaast). In bladgroenkorrels vindt fotosynthese plaats. Door fotosynthese ontstaat glucose. Een plant gebruikt glucose als energiebron, maar ook als grondstof om de stoffen te maken waaruit de plant bestaat.

Kleurstofkorrels komen voor in de cellen van bloemen en vruchten met een gele, oranje of rode kleur (zie afbeelding midden). Kleurstofkorrels geven bloemen en vruchten hun opvallende kleur.

Zetmeelkorrels zijn kleurloos. Ze komen onder andere voor in de cellen van aardappels (zie afbeelding rechts). In zetmeelkorrels is zetmeel opgeslagen. Zetmeel is een belangrijke reservestof voor planten.

Welke cel onderdelen hebben plantaardige cellen en dierlijke cellen beide?

1. Alleen een celkern
2. celkern en cytoplasma
3. celkern, cytoplasma en celmembraan
4. celkern, cytoplasma, celmembraan, celwand

Plantencel

Dierlijke cel

Schimmelcel

Bacteriecel

In plantaardige cellen zitten allerlei korrels, goede voorbeelden hiervan zijn ..

1. bladgroenkorrels en voedingskorrels
2. voedingskorrels en kleurstofkorrels
3. kleurstofkorrels en zetmeelkorrels
4. voedingskorrels en bladgroenkorrels

Een tomaat die rijp wordt verandert van kleur,
eerst is de tomaat groen en dan wordt hij rood.
Wat gebeurt er tijdens het rijpen?

1. Boskabouters spelen een spelletje
2. Er worden rode kleurstofkorrels gemaakt
3. bladgroenkorrels worden afgebroken
4. bladgroenkorrels veranderen in rode kleurstofkorrels

Je kunt toelichten dat individuen informatie over erfelijke eigenschappen overdragen aan hun

nakomelingen en welke rol chromosomen en geslachtscellen hierbij spelen

DNA

chromosoom

celkern

cel

DNA en chromosomen

In de celkern ligt je DNA, bestaande uit chromosomen.

Deze chromosomen lijken op lange draden en zijn alleen zichtbaar onder  als de cel zich gaat delen.

Chromosomen

• De chromosomen komen
    in paren voor.
  
• Een cel van een mens
    bevat 46 chromosomen.
  
  
• Dus 23 chromosomenparen.

Aantal chromosomen

Elk soort organisme heeft in de kern van een lichaamscel een even aantal chromosomen.

Chromosomen komen altijd in paren voor.

Zegt het aantal chromosomen iets over de intelligentie van een organisme?

Nee.

Je kunt het proces en de betekenis van de gewone celdeling (mitose) en de reductiedeling

(meiose) beschrijven

Wat is mitose ?

1. Celdeling voor nieuwe lichaamscellen
2. Mitose komt voor bij planten alleen
3. Mitose is een verbrandingsproces
4. Celdeling voor geslachtscellen

Mitose

Waar vindt geen mitose plaats?

1. Het ontstaan van een huidcel in de huid van een olifant.
2. Het ontstaan van een bastcel in de stengel van een klimop.
3. De celdeling van een bevruchte eicel.
4. Het ontstaan van een stuifmeelkorrel.

Moedercel

Dochtercel

Kerndeling

Celdeling

Plasmagroei

Bij mitose

1. Blijft het aantal chromosomen gelijk
2. Neemt het aantal chromosomen af
3. Neemt het aantal chromosomen toe

Wat is de juiste volgorde bij celdeling?

1. spiraliseren- kopiëren- kerndeling- celdeling
2. celdeling- spiraliseren- kerndeling- kopiëren
3. kopiëren- spiraliseren- kerndeling- celdeling
4. kopiëren- kerndeling- spiraliseren- celdeling

Bij mitose...

1. Blijft het aantal chromosomen gelijk.
2. Wordt het aantal chromosomen gehalveerd.

Meiose is...

1. Een normale celdeling
2. Celdeling waarbij DNA gaat van 23 paar naar 46 losse
3. Geslachtsceldeling of reductiedeling
4. Celdeling waarbij DNA gaat van 46 paar naar 46 losse

In de afbeelding is schematisch getekend hoe de vorming van geslachtscellen en de bevruchting bij de mens verlopen. Noteer bij elke cel wat voor cel het is en vul in elke cel het juiste aantal chromosomen in. 

46

46

46

46

46

46

Lichaamscel

Lichaamscel

Zaadcel

Eicel

Bevruchte eicel

23

23

Welke geslachtschromosomen zijn er? En hoeveel geslachtschromosomen zitten er in een geslachtscel?

Een geslachtscel bevat een Y-chromosoom. Wat voor geslachtscel kan dit zijn?

1. Zaadcel
2. Eicel
3. Zaadcel en eicel

Einde

Meer oefenmateriaal nodig?

Vraag aan je docent.