Nederland vanaf 1815

Democratische rechtstaat
1 / 37
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

In deze les zitten 37 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 8 videos.

Onderdelen in deze les

Democratische rechtstaat

Slide 1 - Tekstslide

Welke kenmerkende aspecten kun je koppelen aan dit onderwerp?

Slide 2 - Open vraag

Kenmerkende Aspecten:
  • (31)     De Industriële revolutie die de basis legde voor de industriële samenleving
  • (32)    Discussies over de sociale kwestie
  • (33)    De moderne vorm van imperialisme die verband hield  et de industrialisatie
  • (34)    De opkomst van emancipatiebewegingen
  • (35)    Voortschrijdende democratisering met deelname van steeds meer mannen en vrouwen  aan het politieke proces.
  • (36)    De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen:  liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme. 

Slide 3 - Tekstslide

Van patriotten en oranjegezinden tot de eerste koning
Maak een chronologisch overzicht van de gebeurtenissen

Slide 4 - Tekstslide

Slide 5 - Video

Koning Willem I
1814 - 1840
  • Na val van Napoleon:
  • nieuwe grondwet (1814) = constitutionele monarchie
  • macht Willem I groot:                                                                               - gezag over leger/vloot                                                                           - koloniën/ buitenlandse zaken                                                             - benoemen en ontslaan ministers                                                     - begrotingsrecht over 10 jaar                                                               - 'Koninklijke Besluiten'                                                                             - geen goedkeuring parlement nodig

Is hier sprake van een democratie?

Slide 6 - Tekstslide

Is er onder Willem I sprake van een democratie? (onderbouw je antwoord)

Slide 7 - Open vraag

Houding Liberalen mbt macht in een land:
  • Voorstanders van:
  • - burgerlijke vrijheden
  • - politieke invloed voor 'het volk'     
Thorbecke, liberaal en ontwerper grondwet 1848

Slide 8 - Tekstslide

1848: Revolutiejaar in Europa
  • Na 1815: Restauratie > 
  • Onvrede in Europa door:
  • - economische malaise :
  •    prijsstijgingen en misoogsten
  • - politieke ontevredenheid:
  •    geen invloed burgers  
  •  Gevolgen: Revoluties in Europese landen, o.a. in:
  •  Frankrijk en Duitsland (denk aan de podcast)

Slide 9 - Tekstslide

Gevolgen revolutiejaar in Nederland:
  • Ook in Nederland grote problemen:
  • schatkist vrijwel leeg door  o.a. inzet leger in Zuiden (afscheiding België)
  • hongersnood door mislukte oogsten (1845)
  • revolutie dreigingen in geheel Europa >

Slide 10 - Tekstslide

Grondwetswijziging van Thorbecke:
- vorst bleef staatshoofd, maar beperking macht
- parlementaire ministeriële verantwoordelijkheid
- 1e Kamer: getrapt gekozen
 - 2e Kamer: censuskiesrecht
- vrijheid van godsdienst >
- emancipatie van de 
katholieken:

Slide 11 - Tekstslide

Emancipatie katholieken?

Slide 12 - Woordweb

Emancipatie van de confessionelen:
  • Samenwerking katholieken en protestanten in: Schoolstrijd
  • Verzuiling van belang
  • Katholieke emancipatie door:
  • Achterstelling na afloop van de Opstand (1648) 
  • 1848: Vrijheid van godsdienst (Thorbecke)
  • Onderdelen emancipatie katholieken:
  • benoeming bisschoppen, bouw RK Kerken ipv
  • schuilkerken:

1887

Slide 13 - Tekstslide

RK Schuilkerken in Nederland

Abrahams School, Gorinchem
De Rode Hoed, A'dam
Maria en Ursula kerk, RK, Delft
Penninckshuis, Doopsgezind, Deventer

Slide 14 - Tekstslide

Sint-Nicolaaskerk, Sint Nicolaasga
1887 (J.D. van der Weide)
Sint Jacobskerk, Den Haag
1875 - 1878 (Pierre Cuypers)

Slide 15 - Tekstslide

Feminisme in Nederland:
  • Nederland zat rond eeuwwisseling in uitzonderlijke positie:
  • - pas laat industrialisatie
  • - participatie vrouwen in arbeidsproces erg laag > man kostwinner
  • - neutraliteit tijdens WO I
  • Ook in Nederland onvrede over achtergestelde positie van de vrouw:
  • Wilhelmina Drucker en Aletta Jacobs:
  • - vrouwenkiesrecht
  • - scholing en gelijke kansen op arbeidsmarkt
  • Succes (?): Pacificatie (1917)
  •  passief kiesrecht voor vrouwen
  •  (1919: ook actief kiesrecht)
Aletta Jacobs
W. Drucker

Slide 16 - Tekstslide

Documentaire over Aletta Jacobs 
( 2.5 min)


Slide 17 - Tekstslide

0

Slide 18 - Video

Grondwetswijziging 1917:
'pacificatie'
  • onder druk van WO I
  • drie 'kwesties' in 1 X opgelost:
  • - schoolstrijd: 
  •    financiële gelijkstelling onderwijs
  • - kiesrecht:
  •    algemeen (mannen)kiesrecht
  • - kiesstelsel
  •    evenredige vertegenwoordiging >
  • liberalen: 31 > 15 zetels
  • socialisten: 15 > 22 zetels
  • confessionelen: helft aantal zetels
kabinet Cort van der Linden

Slide 19 - Tekstslide

0

Slide 20 - Video

Extra materiaal:

Ook in andere landen kwam feminisme op, oa in Engeland:
de suffragettes.
Beelden van een heftige actie

Slide 21 - Tekstslide

0

Slide 22 - Video

Ook in Amerika feministen:

Speech Sojourner Truth: abolitioniste en feministe 
(1797-1883)

Slide 23 - Tekstslide

0

Slide 24 - Video

Slide 25 - Tekstslide

Feminisme:
Aanvankelijk vooral strijd voor kiesrecht vrouwen (suffragettes)
  • door bourgeois-vrouwen:
  • via de politiek positie verbeteren
  • ook protesten voor:
  • - recht op echtscheiding
  • - hogere verdiensten
  • - scholingsmogelijkheden, oa Aletta Jacobs:

Slide 26 - Tekstslide

Documentaire over Aletta Jacobs 
( Schooltv, 14 min)


Slide 27 - Tekstslide

0

Slide 28 - Video

Schoolstrijd:

  • Houding diverse 'stromingen' in de politiek:
  • Liberalen: 
  • 'wie iets bijzonders wil, moet een bijzondere bijdrage leveren'  > tegen
  • Confessionelen:
  • 'openbaar onderwijs heeft te weinig oog voor traditie en religieuze waarden'   > voor
  • Socialisten:
  • 'overheid moet christendom niet subsidiëren'  > 
  • tegen

    einde schoolstrijd: Pacificatie, 1917
    Zie Marx: 'Godsdienst is opium voor het volk'

    Slide 29 - Tekstslide

    Partijvorming:
    • Abraham Kuyper:
    • Oprichting Anti-Revolutionaire Partij (1879) 
    • Ferdinand Domela Nieuwenhuis:
    • Sociaal Democratische Bond (1882) nav:
    • de sociale kwestie
    • Pieter Jelles Troelstra:
    • Sociaal Democratische Arbeiders Partij (1894):
    • breuk met SDB (parlementaire actie ipv revolutie)
    • Belangrijk succes arbeidersemancipatie:
    • uitbreiding kiesrecht:
    • - 1887: 'caoutchouc-artikel' ipv censuskiesrecht
    • - 1917: algemeen mannenkiesrecht + passief vr.
    • - 1919: vrouwen ook actief kiesrecht

    Slide 30 - Tekstslide

    Documentaire over de Belgische    Opstand:
    'De canon van Lammers'

    Slide 31 - Tekstslide

    0

    Slide 32 - Video

    Extra (3) dia's: Overgang 18e > 19e eeuw in Nederland:
    • 1795: Begin 'Franse Tijd':
    • Franse troepen veroveren de Republiek >
    • Stadhouder Willem V vlucht (Eng)
    • Patriotten aan de macht geholpen 
    • Verlichtingsidealen > nieuwe grondwet
    • Komst Napoleon:
    • - 1806-1810: Koninkrijk Holland olv
    •    Lodewijk Napoleon
    • - 1810-1813: departement van Frankrijk
    • 1813: slag bij Leipzig >
    • stadhouder Willem VI > koning Willem I van:
    • Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815)
    koning Willem I

    Slide 33 - Tekstslide

    Documentaire over koning Willem I
    2.39 minuten

    Slide 34 - Tekstslide

    0

    Slide 35 - Video

    EXTRA DIA: Duitsland en de erfenis van Napoléon:
    • Historisch gezien het Duitstalige gebied versnipperd >
    • grote ovewinningen van Napoléon 
    • 1813: Veelvolkerenslag > nederlaag Fransen o.a. door Pruisen
    • Congres van Wenen (1814-1815): 
    • Pruisen krijgt Rijnland ( sterke staat tov Frankrijk)
    • Vele Duitsers hadden nationalistische gevoelens:
    • na de economische en culturele eenheid roep om:
    • politieke eenheid >
    • Frankfurter Parlement (1848): nieuwe grondwet en
    • eenheidsstaat olv de koning van Pruisen
    • na weigering, zakte revolutionair elan weg
    • Opmerking: olv Bismark eenheid gecreëerd (Keizerrijk Dld, 1871)

    Slide 36 - Tekstslide

    Extra dia: Bismarck: 'Eisen und Blut'
    • 1864: Oorlog met Denemarken > Sleeswijk en Holstein ingenomen
    • 1866: Pruisisch-Oostenrijkse Oorlog > Koninkrijk Hannover ingenomen
    • 1866: Noord-Duitse Bond
    • 1870/71: Frans-Duitse Oorlog 
    • - Napoléon III
    • - nav Spaanse opvolgingskwestie
    • - nederlaag Fransen > schadeloosstelling, Elzas-Lotharingen en
    •   kroning in Spiegelzaal van Pruisische koning Wilhelm I tot 
    •   keizer van Duitsland > Révanche-gedachte

    Slide 37 - Tekstslide