Medicatie (basisinformatie)

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1,2

                                Basiskennis 

                                                    medicatie

Welkom

1. Wat zijn medicijnen en welke namen hebben ze?

chemische naam = nauwkeurige beschrijving van de atomen die de stof bevat 

(Para-acetylaminofenol)

stofnaam of generieke naam = beschrijving van de stof(fen) die in het medicijn zitten (paracetamol) onder deze naam herkennen wij vaak de werking van het medicijn

merknaam = fantasienaam verzonnen 

door fabrikant

® betekent

dat het een geregistreerd handelsmerk is en dat

niemand anders die naam mag gebruiken

Hoeveel verschillende namen ken je of kun je vinden van paracetamol?

1.2 Naslagwerken

• Het Farmacotherapeutisch Kompas www.farmacotherapeutischkompas.nl

• Het Repertorium

• Apotheek
  www.apotheek.nl

Wat is de werking van medicatie?

2.Werking van medicijnen

- preventief/profylactisch

- curatief/causaal

- symptomatisch (placebo)

- substitutie

- diagnostisch

Preventief/profylactisch = voorkomen van een ziekte (bijv. vaccinatie of middelen tegen wagenziekte)

curatief /causaal= bestrijden van de oorzaak dus behandeling (antibiotica keelontsteking) en uiteindelijk genezing

symptomatisch= symptomen aanpakken bijv. ontstekingsremmende pijnstilling 

substitutie = aanvullen van tekorten (bijv. testosteron of insuline)

diagnostisch= om een diagnose te kunnen stellen bijv. radio actieve vloeistof bij een pet scan

bijv. corona

vaccin

bijv.
paracetamol

Voorkomen van ziekte

Verminderen van klachten door suggestie

Bestrijden of verzachten van de gevolgen van een ziekte

Bestrijden van de oorzaak van een ziekte

profylactische werking

causale werking

symptoom-

bestrijding

Placebo

bijv. antibiotica

2.1 Risico's van medicijnen

• Bijwerkingen: neveneffecten als diarree, jeuk etc
• Cumulatie: ophoping van medicijnen in het lichaam
• Interactie: werking van medicatie op elkaar
• Verslaving: lichamelijke en/of psychische afhankelijkheid
• Gewenning: steeds meer van een geneesmiddel nodig hebben om hetzelfde effect te bereiken 

2.2 Contra-indicatie

Een reden om het medicijn NIET te gebruiken omdat het medicijn een aandoening of ziekte verergert.

absoluut = absoluut niet geven

relatief = oppassen bij het geven

2.3 Placebo- effect

Als door behandeling die volgens de medische wetenschap geen effect kunnen hebben maar de klachten toch verminderen of verdwijnen

• Placebo = neppil

3. Hoe kun je medicijnen verkrijgen?

3.1 

• Drogist/vrij verkrijgbaar
• Apotheek 

3.2

• medicijnen op recept in thuissituatie

3.3 

• Medicijnen op recept in de instelling

Op een recept moet staan:

• bijwerkingen 
• naam geboortedatum van de client
• naam en adres voorschrijvend arts
• handtekening arts
• naam medicijn
• de sterkte
• de dosering
• de toedingswijze
• een waarschuwing als het medicijn het bewustzijn kan beinvloeden

• bijwerkingen: neveneffecten als diarree, jeuk

3.2 medicijnen op recept in de thuissituatie

• door de huisarts, tandarts, psychiaters, verloskundigen
• zelf halen of laten brengen door de apotheek
• voor diagnose en behandeling

Tandarts mag dus GEEN slaapmedicatie voorschrijven

3.3 Medicijnen op recept in de instelling

• Behandelend arts schrijft de medicijnen voor
• Goede registratie van al het medicijngebruik van een verpleegkundige
• Bij ontslag goede communicatie met huisarts

4. Soorten medicijnen

Meer uitleg

Tabletten, dragees en capsules kunnen zo gemaakt zijn dat de werkzame stof niet in de maag, maar pas in de dunne darm vrijkomt. Hierdoor kan het maagzuur het medicijn niet aantasten.

Deze medicijnen mogen nooit gekauwd, gebroken of gemalen worden.

Zetpillen bestaan uit een gemakkelijk smeltende stof waarin de geneesmiddelen zijn verwerkt. Het geneesmiddel wordt via de slijmvlieswand van de darmen snel in het bloed opgenomen.

Vormen van medicijnen

5. Toedieningswegen

- enteraal = 

via het maag-darmstelsel -> meestal algemene werking (systematisch)

- parenteraal 

= via injectie/infuus of door difussie-> systematische of lokale werking

-topisch = 

via de huid en alleen lokaal/plaatselijk

 

Toedieningswegen

- oraal 

-rectaal

- sublinguaal

- injectie (subcutaan, intraveneus, intramusculair, intra-articulair, intra cardiaal, intralumbaal en epiduraal)

- inhalatie

- transdermaal

-vaginaal

oraal = via de mond 

rectaal = via de anus

sublinguaal = onder de tong (hartproblemen, epilepsie)

transdermaal = via pleister (lokale toediening maar soms systemische werking denk maar aan nicotine pleister)

inhalatie = tracheaal via luchtpijp of nasaal via neus (astma) soms lokaal soms systematisch

vaginaal = via de vagina (anti schimmel)

Een waarschuwing dat dit medicijn  invloed heeft op o.a. je concentratie.

Dit staat vaak op een antibioticakuur

Maagsapresistente tabletten, tabletten met gereguleerde afgifte en tabletten met een vieze smaak hebben iets gemeen, wat?

Een aerosol in een geneesmiddel dat je altijd moet ... voor gebruik.

Geneesmiddelen kunnen blijven hangen in de slokdarm, welke waarschuwingssticker hoort er bij?

6. Medicatieproces

1. Voorschrijven medicatie door arts op recept (3 maanden geldig)
2. Klaarmaken en afleveren medicatie door apotheek
3. afspraken maken met de cliënt over verantwoording
4. uitzetten van medicatie
5. aanreiken van medicatie
6. inname van medicatie door cliënt
7. registreren en aftekenen van medicatie
8. Signaleren en rapporteren van (bij)werkingen
9. Evaluatie van de behandeling
10. overdracht van medicatie bij overplaatsing van de cliënt

7. Bewaren van medicatie

kamertemperatuur: niet warmer dan 25 graden op een droge plek

koelkast: niet in het vriesvak. achterin de koelkast is vaak het koudst dat is de beste plek, verwarm een medicijn dat in de koelkast wordt bewaard tenminste 5 min. in je hand.

kinderen in huis: PAS OP!

Op vakantie: de  de medicijnen in een tas of jaszak als medicijnen in de koelkast bewaard moeten worden en dat kan niet op je vakantie adres overleg dan met de apotheker. 

7.1 Beheer van medicijnen in de thuissituatie

Altijd in originele verpakking

< Baxter 

7.2 Beheer van medicijnen in de instelling

• Steeds meer het EVS 

(elektronisch voorschrijf 
en registratie systeem) 

• Barcode van medicijn 

en patient (polsbandje) worden gescand

wat zijn jullie ervaringen?

8. medicijnen uitzetten

8.1 Wat heb ik nodig?

Medicijn verdeelsystemen

• Baxterrol 
• https://youtu.be/ol3W4hDkI78
• medicijn doos
• etui met losse dagcasettes
• medicijnkar

Specifieke aandachtspunten

9. medicijnen toedienen

Enteraal: via het maag-darmkanaal

Per os/ rectaal

Parenteraal: niet via het maag-darmkanaal

Via de huid, slijmvliezen, lichaamsholten, inhalatie, injectie

per os/rectaa: teblette, drankjes, poeder, zetpillen, klysma

parenteraal: zalf, (antirook)pleisters, oogdruppels, vaginaaltabletten of cremes, astma, iv, im, subc, intracutaan

10. Controleren van medicatie

Bijsluiter

Regel van 5

Farmaceutisch Kompas

Bijsluiter

• Samenstelling
• Indicatie: waar wordt het middel voor gegeven?
• Werking
  
• Dosering *
• Bijwerkingen
  
• Gebruik tijdens zwangerschap
• Wijze van inname
• Waarschuwingen 

• Werkzame stof en hulp/vulstoffen
  

Alles moet benoemd worden op bijsluiter i.v.m.

overgevoeligheid

CBG

waarschuwingen

Met welke geneesmiddelen gaat het middel

niet goed samen

• Niet innemen met melk, grapefruitsap…

• Wanneer kun je het beter niet innemen

(contra-indicatie)

hulpzame stoffen of vulstoffen

bijvoorbeeld zetmeel

dosering

Normdosering= standaarddosis/ gebruikelijk dosis bij volwassenen

Doseringsinterval= tijd die zit tussen inname van de verschillende doseringen van het geneesmiddel

–> Instellen tot een evenwichtssituatie “steady state”

Bij pijnmedicatie bouw je met de juiste dosering een goede concentratie aan pijnstilling op. De zogeheten 'spiegel'.

Wat check je bij het geven van medicatie?

Juiste tijd

Juiste persoon

Juiste medicijn

Juiste dosering

Juiste toedieningswijze

Tips medicatieveiligheid

• Voel je je bekwaam in voorbehouden en risicovolle handelingen?
• Wees je bewust van de risico’s in het medicatieproces
  
• Noteer afspraken over medicatie toedienen in het zorgplan
• Als zorgmedewerker heb je een signalerende functie
• Zorg voor een duidelijke toedienlijst en actueel medicatieoverzicht

• Let op dat de medicijnen goed bewaard worden
  
• Zorg ervoor dat je ongestoord kunt werken met medicatie
• Dubbele controle van risicovolle medicijnen is voor de veiligheid van de cliënt
• Meld altijd medicatiefouten
  

Wat is een contra-indicatie?

1. een reden om een medicijn te geven
2. een reden om het medicijn NIET te geven
3. verslaving
4. giftige hoeveelheid

Een dragee is...

1. een zetpil
2. een tablet met een suikerlaagje
3. een soort injectie
4. een bruistablet

Wat wordt verstaan onder cumulatie van medicijnen?

1. te veel medicijnen
2. ophoping van medicijnen
3. afhankelijkheid
4. steeds meer nodig voor dezelfde werking

Wat zijn bijwerkingen van medicijnen?

1. ophoping van medicijnen in het lichaam
2. de invloed van de medicijnen op elkaars werking
3. steeds meer nodig voor dezelfde werking
4. een ongewenste reactie bij een normaal gebruik

welke medicatiefouten worden er veel gemaakt?
(meerdere antwoorden mogelijk)

1. Te laat gegeven
2. Verkeerde cliënt
3. Te hoge of lage doseringen
4. Verkeerde combinaties

Wie heeft de bevoegdheid om medicatie uit te schrijven?

1. De arts
2. De verpleegkundige
3. De verzorgende
4. De apotheek

Wat doe je als eerste als er een medicatiefout is gemaakt?

1. Melden bij leidinggevende
2. MIC invullen
3. Huisarts/arts raadplegen
4. Onderzoeken waarom het fout gegaan is

De reden waarom iemand een medicijn voorgeschreven krijgt noemen we een:

1. contra-indicatie
2. indicatie

Voorbeeld van een symptoombestrijder is ......

1. Antibiotica
2. Hormonen
3. Pijnstiller
4. Maagmiddel

Medicatie die oraal of rectaal wordt ingenomen noemen we een ....... toediening

1. Enterale
2. Parenterale

Oraal betekent..

1. medicijnen via de anus
2. medicijnen via de huid
3. medicijnen via een injectie
4. medicijnen via de mond