De kracht van verhalen: perspectief en setting

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Statement of inquiry 

Perspective and context in a narrative may influence the attitude to a theme and help us orientate in space and time. 

Het perspectief en de setting in een verhaal kan je houding ten opzichte van een onderwerp beinvloeden en je helpen je te orienteren in plaats en tijd. 

Begrippen uit deze les

Key Concept = 

Perspective

Related Concepts = 

Context

Character

Theme

Global Concept = Orientation in space and time

Vandaag

Gaan we ontdekken wat er bedoeld wordt met perspectief

En wat dit betekent voor verhalen

In het tweede uur gaan we een boek 

lenen en evt. lezen

Log ajb in.

Leerdoelen

Je leert wat er bedoeld wordt met perspectief, zowel in verhalen als in 'gewone' wereld.

Perspectieven

Wat zie jij hier?
Antwoord zo snel mogelijk

Wat zie jij hier? 

Wat zie jij hier? 

Wat is een perspectief?

Perspectieven in beelden bijv.:

Perspectief in verhalen

Wie vertelt het verhaal?

• ik-perspectief 
• Personaal perspectief
• Meervoudig perspectief
• Auctoriale verteller

Van welk perspectief is er sprake in dit gedicht? En wat voegt dat perspectief toe?

Van welk perspectief is er sprake in dit fragment?

Van welk perspectief is er sprake in dit fragment?

Lever hier je opdracht over perspectief in, óf...

Opdracht perspectief

1. Kijk naar het filmpje.

2. Kies het perspectief van de plant

3. Schrijf een kort stukje (minimaal 50 woorden) vanuit het perspectief van de plant (tijdens het proefwerk)

Perspectief gebouw	Perspectief (één van de) mensen
Het hek staat open, hoe lang gaat dat nog door?

Oefening perspectief: 

Boek kiezen

Een verhaal...

Kun je op meerdere manieren 'lezen'

Boek

E-book

Literaire beeldroman

Luisterboek

Vandaag

Proefwerk bekijken

Gaan we ontdekken wat er bedoeld wordt met setting

En wat dit betekent voor verhalen

(Heeft iedereen nou al een boek? En vergeet je niet in Numo te werken?)

Leerdoelen

Je leert hoe de setting (plaats en tijd) bijdraagt aan de beleving van een verhaal. 

Setting

Wat is het? Waarom zou het belangrijk kunnen zijn?

Setting: Onthoud PTO

Plaats: Waar? Geografische plaats bv. land, stad, dorp, straat, landschap...

Tijd: Wanneer? historische tijd bv. 1961, jaren 40, jaargetijde, maand, dag, moment op de dag...

Omstandigheid bv. hongerwinter, vakantie, opstand, staking...

Klassikale opdracht

We kijken gezamenlijk naar de openingsscene van de film Dunkirk.

Vorm een groepje van drie. Ieder groepslid gaat op één specifiek onderdeel van setting letten: Plaats, Tijd of Omstandigheid.

Maak aantekeningen tijdens het kijken. 

Setting (PTO)

Wat is de Plaats?

In welke historische Tijd speelt het zich af? 

Wat is de Omstandigheid waarin de personages zich bevinden? 

Setting (PTO) in het fragment

Plaats: Duinkerke, Frankrijk

bv. titel van de film, het strand

Tijd: Tweede Wereldoorlog rond 1940

bv. de uniformen van soldaten, geweren, barricades van zandzakken, geallieerden

Omstandigheid: soldaten die al lang onderweg zijn

bv. het water drinken uit een tuinslang, het bewaren van pamfletten/papier, het pakken van stompjes sigaretten uit een asbak

Functies ruimtebeschrijving

1. Concretisering: de verteller beschrijft de plaats van handeling nogal gedetailleerd, zodat de lezer zich een voorstelling kan maken van de omgeving.

2. Sfeer: de ruimtebeschrijving kan een sfeer oproepen die belangrijk is voor het verhaal, bv eng, angstaanjagend (bij griezelige, spannende situatie) .

3. Gethematiseerde ruimte: er kan een verband bestaan tussen de ruimte en het thema, 

bv Oeroeg – Hella Haasse: speelt in Nederlands-Indië. De plaats is belangrijk omdat de strijd tussen de blanke overheersers en de lokale bevolking het hoofdmotief is, en misschien wel het thema.

Functies ruimtebeschrijving

4. Ruimte en bouw: de ruimte kan te maken hebben met de opbouw van het verhaal, bv. bij reisverhalen/verhalen over een zoektocht waarbij de plaatsen de hoofdpersoon beïnvloeden.

5. Ruimte en personages: de hoofdpersoon kan een bepaalde voorkeur hebben voor een bepaald soort ruimte en dat kan een grote rol spelen in het verhaal, 

bv. Montyn – Dirk Ayelt Kooiman: de hoofdpersoon heeft een grote angst voor afgesloten ruimtes. Die angst bepaalt zijn handelen en daarmee de gebeurtenissen van het verhaal. Uit angst om opgesloten te worden in een benauwde fabriek meldt hij zich bij de Duitsers die hem een avontuurlijk, vrij leven in het vooruitzicht stellen

Functies ruimtebeschrijving

6. Symbolische ruimte: de ruimte kan een symbolische betekenis hebben. Een symbool is een voorwerp dat naar iets anders verwijst, bv witte duif - vrede; vlinder - vrijheid; kelder - geheimzinnigheid/onbewuste

Symbolische functie van ruimte

Tegenstellingen in een ruimte kunnen worden gebruikt om de emotie van een personage duidelijk te maken, 

bv. De hoofdpersoon komt uit de chaos en ineens is er orde op het strand, hij komt uit het donker en staat ineens in het zonlicht. 

Deze tegenstellingen geven de chaos van oorlog waar de hoofdpersoon zich bevindt extra scherp weer. 

Dus de ruimte heeft naast zijn letterlijke betekenis, ook  een figuurlijke betekenis/functie. 

In dit geval is dat chaos in de oorlog en verwarring daarover -> ofwel: symbolische ruimte

Setting in een verhaalfragment

We lezen gezamenlijk de tekst. Maak aantekeningen tijdens het lezen. Doe dat als volgt:

Plaats: ...

Tijd: ...

Omstandigheid: ...

Let op: wanneer is er sprake van een figuurlijke betekenis/symbolische functie van de ruimte? Dus: welke ruimte(s) staat symbool voor iets. 

blz 131-132

blz ...

Vandaag

Gaan we: 

- in eerste uur twee stukken lezen met elk een heel ander perspectief + oefening doen 

- in tweede uur aan de slag met jouw leesboek

Statement of inquiry 

Perspective and context in a narrative may influence the attitude to a theme and help us orientate in space and time. 

Het perspectief en de setting in een verhaal kan je houding ten opzichte van een onderwerp beinvloeden en je helpen je te orienteren in plaats en tijd. 

Leerdoelen

Je leert in twee verschillende stukken tekst een ander perspectief herkennen en je begint met het benoemen perspectief en setting van jouw boek

Wat weet je nog van voor de vakantie over perspectief en setting?

Ga naar de site

litlab.nl

Werkblad over je boek