6.6 Water, bodem en afval

• Biologie
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

6.6 Water, bodem en afval

Thema 6 Duurzaam leven

Wat weten we al?

Wat bepaalt het weer op aarde?

1. De oceanen en de rivieren
2. De zon en de dampkring
3. De maan en de sterren
4. De aardmantel en de kern

Wat veroorzaakt het versterkte broeikaseffect?

1. Vermindering van broeikasgassen in de dampkring.
2. Stijging van de temperatuur op Mars.
3. Zonnestraling die niet wordt geabsorbeerd door de dampkring.
4. Toename van koolstofdioxide in de atmosfeer.

Wat is het broeikaseffect?

1. Verbranding van fossiele brandstoffen veroorzaakt smog.
2. Zonnestraling wordt omgezet in elektriciteit.
3. Broeikasgassen houden warmte vast in de dampkring.
4. Het versterkte broeikaseffect leidt tot afkoeling.

Wat gebeurt er als bevroren gebieden ontdooien?

1. Koolstofdioxide en methaan komen vrij
2. De temperatuur daalt, de zeespiegel stijgt

Wat is een gevolg van klimaatverandering voor de trek van vogels?

1. Ze trekken massaal samen.
2. Ze trekken niet meer weg.
3. Ze trekken langer weg.
4. Ze trekken verder dan voorheen.

Wat is een voorbeeld van een maatregel om de opwarming van de aarde tegen te gaan?

1. Stimuleren van meer vliegverkeer.
2. Subsidie voor de isolatie van huizen.
3. Afschaffen van recyclingprogramma's.
4. Verhogen van de maximumsnelheid op snelwegen.

Begrippen 6.5

• Broeikasgas
• Dampkring
• Klimaat
• Versterkt broeikaseffect

Leerdoelen 6.6

• Je kunt een aantal vormen van watervervuiling noemen.
• Je kunt een aantal vormen van bodemvervuiling noemen.
• Je kunt een aantal methoden van afvalverwerking noemen.

Chemische afvalstoffen

• Chemische afvalstoffen zorgen voor vervuiling van het water.
• Voorbeelden van chemische afvalstoffen zijn: cadmium, kwik, lood en zink.
• Vooral door landbouw en industrie komen deze stoffen in het water.
• Chemische afvalstoffen zijn in kleine hoeveelheden al giftig voor veel organismen.
• Ook reducenten gaan hieraan dood.
• Chemische stoffen hopen zich op in voedselketens, omdat organismen deze afvalstoffen niet kunnen afbreken.

Plasticsoep

• Een andere vorm van watervervuiling is plastic.
• Grote hoeveelheden plasticafval drijven op rivieren, meren en zeeën.
• Na verloop van tijd valt het plastic uit elkaar in microscopisch kleine deeltjes.

• Dit worde plasticsoep genoemd.
• Dieren eten dit plastic waardoor het in de voedselketen terechtkomt.

Wat is het gevolg van dieren die plastic eten?

1. Dieren worden immuun voor plastic
2. Het plastic lost op in hun maag
3. Het plastic komt in de voedselketen terecht
4. Dieren worden sterker

Stikstof

• In mest zit veel stikstof. Als er te veel mest wordt gebruikt ontstaat verzuring en vermesting.
• Door vermesting gaan planten als algen en kroos in sloten en meren explosief groeien.
• Na een tijdje bedekken deze planten het hele wateroppervlak.
• In water met te veel algen en kroos kunnen geen onderwaterplanten en waterdieren leven.
• Ook de zee en het grondwater kunnen vervuild raken.

Wat zijn de gevolgen van te veel mestgebruik?

1. Verzachting en verkleining
2. Verbetering en versterking
3. Verzuring en vermesting
4. Verkoeling en verdroging

Ziekteverwekkers

• Vooral in armere landen en ontwikkelingslanden zijn er veel mensen die geen schoon drinkwater en goede sanitaire voorzieningen hebben.
• Ze worden ziek door ziekteverwerkers in het vuile water.
• In Nederland is vrijwel elk huis aangesloten op de waterleiding.
• Waterleidingbedrijven maken drinkwater van grondwater of van oppervlaktewater.
• Het water wordt gezuiverd, als er schadelijke stoffen in voorkomen moet het water extra worden gezuiverd.

Bodem

• Mensen gebruiken de bodem voor voedselproductie en voor grondstoffen.
• Als er giftige stoffen in de bodem zitten nemen planten deze op, zo komen deze in de voedselketen terecht.
• Het is daarom belangrijk om de bodem schoon te houden.
• Soms is de bodem vroeger zo vervuild door bijvoorbeeld fabrieken of stortplaatsen, dat het moet worden schoongemaakt.
• Dat heet bodemsanering.

Hoe komen giftige stoffen in de voedselketen terecht?

1. Via de lucht
2. Via regenwater dat op de gewassen valt
3. Via dieren die de vervuilde bodem eten
4. Planten nemen deze op uit de bodem

Afval

Er zijn verschillende soorten afval:

• Recyclebaar afval kan opnieuw worden gebruikt.
• Afval afkomstig van planten en dieren (gft) kan worden gecomposteerd.
• Klein chemisch afval (kca) is het chemische afval, bijvoorbeeld batterijen of verf.
• Het afval dat niet bij een van deze drie groepen hoort, heet restafval.

Wat is voorbeeld van klein chemisch afval?

1. Plasticafval
2. Batterijen
3. Papierafval
4. Glasafval

Afvalverwerking

Bijna overal in Nederland wordt het huisafval gescheiden ingezameld. 

Door afval gescheiden in te zamelen, kunnen veel afvalproducten milieuvriendelijk worden verwerkt.

Er zijn vier methoden van afvalverwerking:

• Recycling 
• Composteren
• Verbranden
• Storten

Recycling en composteren

• Bij recycling worden afvalproducten als grondstoffen gebruikt voor nieuwe producten.
• Van oud papier wordt bijvoorbeeld kringlooppapier gemaakt.
• Door recycling zijn er minder grondstoffen nodig.
• Bij composteren zetten reducenten biologisch afbreekbaar afval om in voedingsstoffen.
• De mest met voedingsstoffen die hierdoor ontstaat, heet compost.
• De planten nemen dit weer op.

Welke rol spelen reducenten bij composteren?

1. Ze zuiveren water
2. Ze versnellen de ontbinding
3. Ze zetten biologisch afbreekbaar afval om in voedingsstoffen.
4. Ze produceren afval

Verbranding en storten

• Veel restafval wordt verbrand in grote verbrandingsovens.
• Bij het verbranden komt warmte vrij. Een deel hiervan wordt gebruikt om elektriciteit op te wekken en gebouwen te verwarmen.
• De as wordt gebruikt bij voor de wegenbouw.
• Ook een klein deel van het restafval wordt gestort op vuilnisbelten.
• Storten is de gemakkelijkste en goedkoopste methode van afvalverwerking.
• Nadelen van storten is dat het stinkt en er schadelijke stoffen in de bodem kunnen komen.

Begrippen 7.6

• Bodemsanering
• Compost
• Gft
• Kca
• Plasticsoep
• Recycling
• Restafval

Ik kan nu

• Je kunt een aantal vormen van watervervuiling noemen.
  
• Je kunt een aantal vormen van bodemvervuiling noemen.
  
• Je kunt een aantal methoden van afvalverwerking noemen.

Aan het werk!

Maken opdrachten 6.6 : 1 t/m 4

Klaar?

Laten checken bij docent, bij goedkeuring nakijken.

Klaar?  Werk laten zien aan docent.

Veel fout? -> Maken test jezelf 6.6

Veel goed? -> Maken 9+ online extra  6.6