9.4. De stroom beinvloeden

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k, g
• Leerjaar 3

9.4 stroom beïnvloeden

• hoe plaats je batterijen
• elektronische componenten

Elektrische componenten

Diode

Led

Transistor

LDR

NTC

Platte batterij

Een platte batterij bestaat uit 3 staafbatterijen

batterijen in serie schakelen.

Het achterlicht van een fiets heeft 3,0 volt nodig om met genoeg licht te branden. 

Dat is twee keer 1,5 volt. 

Als je twee penlite-batterijen op de juiste manier achter elkaar legt, dan krijg je 3,0 volt. 

Door batterijen achter elkaar te leggen, kun je de spanning vergroten. 

Dat noem je: batterijen in serie schakelen.

Platte batterij

Batterijen parallel geschakeld

De totale spanning is gelijk aan de spanning van één batterij.

Dus Utotaal = U1=U2=U3....

Utotaal = 1,5 V

Batterijen parallel 

De totale spanning is gelijk aan de spanning van één batterij.

De batterijen gaan wel
langer mee.

1,5 V  

automatische systemen

automatische systemen bestaan altijd uit 3 blokken, namelijk:

sensoren

elektronica/schakelaars

computer

actuator

stuur oid

automatische systemen

invoerblok: in het invoer blok vindt je sensoren.

verwerkingsblok: hier zit alle elektronica (computer gedeelte) en schakelaars

uitvoerblok: in het uitvoerblok zit de zogenoemde actuator.

invoer: sensoren

sensoren meten een verandering in de omgeving. 

Te denken valt aan een verandering van de hoeveelheid licht (lichtsensor), een verandering in temperatuur (temperatuursensor), maar ook het wegvallen van een stroom bij een onderbroken stroomkring (reedcontact).

verwerkingsblok: schakelaars

in het verwerkingsblok zitten schakelaars. Meestal wordt gebruik gemaakt van automatische schakelaars, 

zoals een transistor of relais.

uitvoer: actuator

Een actuator is een (extern) onderdeel/apparaat 

dat wordt ingeschakeld door de schakelaar, bijv. een sirene/zoemer, lamp, airco etc.

Diode

1

+ kant                                                                                     -kant

LED

een LED (light emitting diode) is een diode die licht geeft

Wanneer brandt de
lamp?

1. A
2. B
3. C
4. D

Bekijk de schakeling. Welke LED zal branden?

1. LED1
2. LED2

Transistor

Transistor

Transistor

Transistor heeft 3 aansluitpunten:

Basis

Collector

Emitter

De transistor

Er kan alleen stroom lopen van de emitter (E) naar de collector (C) wanneer er een stroom loopt van de basis (B) naar de collector (C).

transistor

Een transistor is een onderdeeltje dat automatisch kan schakelen tussen 2 stroomkringen.

Door een transistor kunnen GEEN grote stromen lopen! Een transistor is dus met name geschikt voor het schakelen van lampjes of zoemertjes en NIET voor het inschakelen van sirenes of grote apperatuur.

De transistor heeft 3 aansluitpunten, namelijk:

 de basis (B),

de collector (C) en

de emitter (E).

Verwerker

De transistor: De transistor krijgt een klein beetje stroom op de basis, en dan kan er een grote stroom lopen van de collector naar de emitter

Transistor

Een transistor gebruik je dus om: 

met een kleine stroom (base->emitter) een grote stroom (collector->emitter) aan of uit te schakelen

Werking transistor

Inbraak alarm

LDR 

Een weerstand die afhankelijk is van de hoeveelheid licht dat op de weerstand valt.

• Meer licht (hoe feller)
  
• kleinere weerstand (R)
• grotere stroomsterkte (I)

NTC

TEMPERATUURSENSOR

(temperatuurgevoelige weerstand)

Hoge temperatuur -> lage weerstand -> veel stroom

Lage temperatuur -> hoge weerstand -> weinig stroom

reed contact

Een reed contact is een glazen omhulseltje waarin twee metaal draden zitten die elkaar in het midden niet raken.

Toepassingen: in een inbraakinstallatie (ramen en deuren)

inbraakalarm