5.3 Gedrag onderzoeken

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

5.3: Gedrag onderzoeken

Wat is gedrag?

1. Alle bewegingen van een mens of een dier.
2. Alles wat een dier of mens doet, dus ook zweten en huilen.
3. Alles wat een dier doet om zijn baasje het naar zijn zin te maken.
4. een respons

Mira is buiten aan het werk.
Ze krijgt het warm en
trekt haar jas uit.
Is het uittrekken van haar jas een reactie op een inwendige of op een uitwendige prikkel?

1. inwendige prikkel
2. uitwendige prikkel

De drempelwaarde wordt gehaald als de ............ sterk genoeg is

1. Seintje
2. Prikkel
3. Impuls
4. Zintuig

Sleutelprikkel of supranormale prikkel?

Sleep de foto's tekst naar de juiste plek.

sleutelprikkel

supranormale prikkel

Het signaal van deze hond is een

1. geur
2. kleur
3. geluid
4. beweging

Leerdoelen 5.3 

• Je kunt uitleggen dat je bij gedragsonderzoek kijkt naar de volgorde van handelingen die dieren of mensen doen.
• Je kunt de stappen van een gedragsonderzoek beschrijven en uitleggen welke middelen je daarvoor gebruikt. 
• Je kunt uitleggen hoe je het gedrag van mensen of dieren noteert.
• Je kunt conclusies trekken uit een gedragsonderzoek. 

Studie van gedrag

Ethologie = studie van gedrag

Etholoog = iemand die gedrag bestudeert

Alles objectief bekijken = alleen feiten!

• Wat?
• Hoe vaak?

Wat moet deze persoon allemaal doen om soep te eten?

Gedrag = aantal handelingen

1. Lepel oppakken

2. Lepel in de soep doen

3. Lepel met soep in de mond doen

Waarom onderzoeken we gedrag?

Om bepaalde gedragsketens te ontdekken, en dus gedrag te kunnen voorspellen.

Gedragsketen = dezelfde volgorde van handelingen (bijvoorbeeld soep eten)

0

Gedragsketen

• Gedragsketen:   

opeenvolging van handelingen, 

altijd in vaste volgorde

Vaak te zien bij voortplantingsgedrag

Ethogram 

Wat doet het dier?

Ethogram= lijst met beschrijvingen van handelingen

Lijst met beschrijving en afkorting van verschillende handelingen die het dier kan doen.

Handeling	Afkorting	Omschrijving
Eten	Et	Kauwende beweging met voedsel in de bek
Graven	Gr	...
Snuffen	Sn	Met snuit aan materiaal ruiken
Krabben	Kr	...
enz...	...	...

Ethogram

Handeling

Afkorting

Omschrijving

Maak allemaal een tabel van 3 rijen breed!

Protocol 

• Om de 5 seconden noteer je welke handeling je ziet.

• Omdat je snel moet zijn, gebruik je de afkortingen.

• Aan het einde tel je de afkortingen

Jeroen beweert dat een balts van een stekelbaars een handeling is. Is dit juist? Leg uit.

1. Ja, een balts is een enkele handeling
2. Nee, een balts zijn meerdere handelingen (gedragsketen)

Wat is ethologie?

1. Het bestuderen van gedrag
2. Het beïnvloeden van gedrag
3. Het gedrag van dieren veranderen
4. Het gedrag van mensen veranderen

Is dit een ethogram
en/of een protocol?

1. Zowel een ethogram als een protocol
2. Ethogram
3. Protocol
4. Geen van beiden

Wat zie je op de afbeelding?

1. Een respons
2. Een signaal
3. Een ethogram
4. Een protocol

Aan het werk 

Maak opdr 1 t/m 11 en 15 

Check Lesdoelen

1. Na vandaag kan je benoemen wat een ethogram en een protocol is
2. Na vandaag weet je wat je hoe je een ethogram en een protocol maakt

Zelf oefenen met Ethogram en protocol

Handeling	Afkorting	Omschrijving
Eten	Et	Kauwende beweging met voedsel in de bek
Graven	Gr	...
Snuffen	Sn	Met snuit aan materiaal ruiken
Krabben	Kr	...
enz...	...	...

Ethogram

Handeling

Afkorting

Omschrijving

Maak allemaal een tabel van 3 rijen breed!

Protocol 

• Om de 5 seconden noteer je welke handeling je ziet.

• Omdat je snel moet zijn, gebruik je de afkortingen.

• Aan het einde tel je de afkortingen

Conclusie 

Welk gedrag kwam het meeste voor bij de kleine witte hond.

Maak een passende diagram