25-06-10 Terugblik Osteoporose

• BSP apothekersassistenten
• MBO
• Studiejaar 1

 Osteoporose

Regels voor succes:

-  Je bent op tijd in de les.

- Je zorgt dat je de benodigde lesmaterialen bij je hebt           laptop mee

- Je telefoon staat op stil en zit in je tas, 

- Je tas staat op de grond. 

- Je hebt geen oortjes/koptelefoons.

- Je hebt luistert tijdens de uitleg.

- Je hebt respect voor jouw medestudenten en docent

anders pas ik even op je telefoon 

Programma & Lesdoelen  

• Vragen van jullie
• Terugblik Osteoporose
• Test je kennis
• Lesevaluatie

Lesdoelen:

- Ik weet op welke wijze osteoporose ontstaat

- Ik weet welke factoren van invloed zijn op het ontstaan van osteoporose

- Ik weet wat de gevolgen en risico's zijn van osteoporose

- Ik weet welke medicatie wordt gebruikt en welke gebruiksadviezen ik dien te geven

- Ik kan de geneesmiddelen benoemen die tot de groep bisfosfonaten behoren.

Welke vragen heb jij nog over het onderwerp Osteoporose?

Welke uitleg wil jij nog ontvangen om goed voorbereid de toets te kunnen maken vragen?

kahoot

join 

test 

jouw 

kennis

https://create.kahoot.it/details/2cdb93ba-316d-47fc-b93a-0b0fd5a07d3f

Leg uit waarom de term "botontkalking" niet klopt.

OSTEOPOROSE

Osteoporose is een chronische aandoening van het skelet, waarbij de botmassa afneemt. Vrouwen meer dan mannen (2:1)

Er is een verschuiving van evenwicht tussen aanmaak en afbraak. 

Botontwikkeling

De ontwikkeling van het bot is een cyclisch proces

Osteoblasten: cellen die voor nieuw bot vormen

Osteoclasten: cellen die het beschadigd bot afbreken

Bij iedere botvervangingscyclus blijft er minder bot over. 

Het wordt in de volksmond ookwel botontkalking genoemd.

Maar die term klopt niet.

De verlaging van de botmassa

(Ca2+ ten opzichte van collageen is normaal), verstoring evenwicht in botaanmaak vs. botafbraak

OSTEOPOROSE

Botmassa

Tot ongeveer het 25e jaar kent dit proces een positieve balans: de opbouw is groter dan de afbraak. De botsterkte neemt dus toe. Dan volgt een stabiele periode van 10 jaar

Wat zijn factoren spelen een rol bij het ontstaan van osteoporose?
Welke factoren kun je beïnvloeden?

Risicofactoren

• Leeftijd
• Geslacht (vrouw)
• Voorafgaande fracturen = botbreuken
• Erfelijkheid
• Laag lichaamsgewicht
• Ernstige immobiliteit
• Geneesmiddelgebruik            corticosteroïden 
• Vroege overgang
• Ziektes als reuma en diabetes
• Roken
• Alcohol

Beïnvloedbaar	Niet -beïnvloedbaar
Laag lichaamsgewicht (BMI ≤ 20)	Leeftijd
Roken	Geslacht (♀)
Gebrek aan zonlicht	Moeder met fracturen
Gebrek aan melkproducten	Meerdere fracturen
Overmatig alcohol gebruik	(ernstige) Immobiliteit
Gebrek aan beweging	Geneesmiddelgebruik (corticosteroiden)
Ondervoeding (en anorexia)	Lage botdichtheid
	Vroege overgang (oncolytica)

Een bijwerking van corticosteroïden is botontkalking. Dit komt doordat de aanmaak van botten wordt geremd. Ook neemt je lichaam minder calcium op in de darmen en verwijderen de nieren meer calcium uit het lichaam. Een andere bijwerking is dat het lichaam minder kalium opneemt.

Aan welke klachten kun je osteoporose herkennen?

Fracturen= botbreuken met namen in pols, onderarm en heup.

Wervelfracturen = breuken in het ruggemerg

Kleiner worden

Pijn

of geen klachten ervaren. 

Gevolgen van osteoporose

• Botbreuk = fracturen             bijv. : wervelfractuur, polsfractuur, heupfractuur
• Lengte verlies            figuurverandering, gaat soms gepaard met evenwicht verlies.
• Pijn
• Angst om te vallen
• Geen verschijnselen

Botbreuk kan leiden tot invaliditeit

Pijn

Botbreuken.

Kleiner worden.

Verandering van figuur, met figuurproblemen en daarbij problemen met kleding.

Urineverlies doordat organen in de knel komen.

Evenwichtsverlies door verandering van figuur door inzakken van wervels en verandering wervelkolom.

Schuifelen om vallen te voorkomen.

Angst om te vallen en iets te breken. 

Op welke manier kun je het evenwicht bij osteoporose herstellen?

Botaanmaak te verhogen → osteoblasten vergroten.

Botafbraak te remmen→  osteoclasten verminderen. 

Preventieve therapie

Opbouw van sterke botten : 

             Voeding  (calcium en vitamine D)

             Beweging, bij voorkeur buiten

Wandelen in een groepjes stimuleert. 

Iederen beweging activeert via de spieren de botten en daarmee de botopbouw. Vaak en korte beweing is al effectief. 

Calcium in voeding

Hoeveel melkproducten eet jij per dag?

Calcium zit vooral in melk en melkproducten, zoals kaas. Het zit ook in graanproducten, zoals volkorenbrood, en in bepaalde groene groenten, zoals boerenkool en spinazie.

Vitamine D

Extra inname van 10 µg (400 IE) vitamine D wordt geadviseerd voor:

- Kinderen jonger dan 4 jaar.

- Volwassenen en kinderen vanaf 4 jaar met een getinte of donkere huidskleur.

- Volwassenen en kinderen vanaf 4 jaar die onvoldoende buiten komen.

- Volwassenen en kinderen vanaf 4 jaar die buiten lichaamsbedekkende kleding (sluier of boerka) dragen.

- Zwangere vrouwen.

- Vrouwen vanaf 50 jaar.

- Mannen vanaf 70 jaar.

Extra inname van 20 µg (800 IE) vitamine D per dag wordt geadviseerd voor alle mannen en vrouwen vanaf 70 jaar.

10.000-25.000 IE productie per dag> zonlicht

Voeding: vette vis, ei, lever, melk.

www.beteroud.nl

Tips met valpreventie

https://www.beteroud.nl/tips-tools/tips/6-tips-voor-valpreventie-ouderen

Medicatie 

Volgens de richtlijn Osteoporose en fractuurpreventie worden groepen actief uitgenodigd voor extra onderzoek naar hun botsterkte:

• mensen die behandeld worden met glucocorticoïden. Dit zijn corticosteroïden zoals prednison en medicatie die daarop lijkt.

• mensen ouder dan 50 jaar met een recente fractuur.

• mensen ouder dan 60 jaar met risicofactoren zonder dat ze een recente fractuur gehad hebben.

Het blijkt dat de mensen uit deze groepen met de juiste leefstijladviezen over voeding en beweging en eventueel medicatie botbreuken kunnen voorkomen.

Bisfosfonaten

Hebben een remmend effect op de botafbraak           Eerstekeuze geneesmiddel bij osteoporose.

Let op! Om irritatie te voorkomen is het belangrijk dat iemand de medicatie op een nuchtere maag inneemt met een vol glas leidingwater én minimaal een half uur daarna rechtop blijft zitten of staan. Iemand mag ook een half uur niet eten of andere medicatie innemen. 

Dosering: dagelijks of wekelijkse inname. Gedurende 5 jaar, dan nieuwe botmeting en mogelijk verlengen met 2 tot 5 jaar. 

IA met calcium             2 uur erna de calcium innemen. 

Hebben een remmend effect op de botafbraak door chemische adsorptie aan de hydroxyapatietkristallen in het bot. 

Als iemand start met bisfosfonaten is dat voor 5 jaar. Vijf jaar lang moet iemand dan 1x per week een tablet of het middel in drankvorm innemen.

Na 5 jaar wordt de botdichtheid opnieuw gemeten, en kan de arts eventueel besluiten om de behandeling te verlengen met nog 2 tot 5 jaar.

www.farmacotherapeutischkompas.nl

FK: Bisfosfonaten worden op grond van hun chemische structuur ingedeeld in stikstofhoudende en niet-stikstofhoudende bisfosfonaten. Ook worden ze op grond van hun ontwikkeling ingedeeld in eerste-, tweede- en derde-generatiebisfosfonaten. 

Clodroninezuur behoort tot de eerste-generatiebisfosfonaten; deze bisfosfonaten zijn het minst krachtig. Bisfosfonaten van de tweede generatie (alendroninezuur, ibandroninezuur, pamidroninezuur) bevatten een stikstofatoom in een zijketen; ze zijn 10–100 keer krachtiger dan middelen van de eerste generatie. 

Bisfosfonaten van de derde generatie (risedroninezuur, zoledroninezuur) bevatten een stikstofatoom in een heterocyclische ring en zijn tot 10.000 keer krachtiger dan middelen van de eerste generatie

Andere calciumregulerende gnm

                                               parenterale toediening          

Desonumab: remmen de activiteit van osteoclasten, dus de botafbraak. 

Romosozumab en Teriparatide zijn geneesmiddelen die de aanmaak van bot stimuleren, worden alleen voorgeschreven bij zeer ernstige osteoporose.             Na deze behandeling krijgt iemand altijd ook nog een kuur met geneesmiddelen met bisfosfonaten. Zo blijft het opgebouwde bot zo veel mogelijk behouden.

Biologicals   

Iemand moet na een desonumab-behandeling altijd nog nabehandeld worden met bisfosfonaten.

Maar ook Romosozumab en teriparatide  worden nabehandeld met bisfosfonaten, zo blijft het opgebouwde bot zo veel mogelijk behouden.

www.farmacotherapeutischkompas.nl

Overige calciumregulerende gnm

Parenterale toediening> biologicals

www.farmacotherapeutischkompas.nl

FK:  Denosumab

Kies voor de behandeling van osteoporose en fractuurpreventie in eerste instantie uit de bisfosfonaten alendroninezuur en risedroninezuur in combinatie met colecalciferol (vitamine D3) en, afhankelijk van de dagelijkse inname van de patiënt, calcium. Na een recente heupfractuur heeft een behandeling met zoledroninezuur de voorkeur. Bij het bestaan van een contra-indicatie, intolerantie of een slechte therapietrouw zijn alendroninezuur in drankvorm, zoledroninezuur, of denosumab alternatieven. Overweeg bij postmenopauzale vrouwen met ernstige osteoporose direct te starten met teriparatide of romosozumab.

Te leren geneesmiddelen

Deze zijn de vinden in hoofstuk 25!

Voor de toets ......

ben ik nu goed voorbereid

weet ik wat ik nog moet leren

ik heb eigenlijk geen idee, zie het wel

eigen mening...