Romeins recht (keizertijd)

• Latijn
• Secundair onderwijs

Romeins recht in de keizertijd 

(einde 1ste eeuw tot 476)

Verplicht luistermomentje

Even opfrissen: In het begin van de keizertijd was het de taak van de juristen om...

1. praktische voorbeelden te geven
2. wetten uit te leggen
3. wetten te interpreteren
4. plebiscita uit te vaardigen

Hoe heet de wet rond moord en doodslag die gemaakt werd in de 1ste eeuw v. Chr.?

1. 12-tafelen-wet
2. Leges Liciniae Sextiae
3. Lex Hortensia
4. Lex Cornelia de sicariis et veneficiis

Wie was een belangrijke jurist in de 1ste eeuw én tegenhangen van keizer Augustus?

Eind 1ste - 3de eeuw na Christus

• Bloei Romeins recht
• Recht spreken aan de hand van een 'casus' -> casuïstiek ('Als...dan')
• Niets spectaculair nieuws, maar vooral inzichten in detailkwesties
• Juristen gaan didactisch werken, nl....

Opdracht

Lees de casus in je cursus p. 74

Voor wie graag luistert i.p.v. leest

Leven Gaius

Over het leven van Gaius is weinig geweten. Men twijfelt zelfs over zijn naam.

Werk Gaius

De Institutiones is zijn belangrijkste werk. Het handelt over het privaatrecht in een heldere en zakelijke stijl. Het is ons rechtstreeks overgeleverd.

Belang Gaius

Doordat zijn werk als model diende voor keizer Justinianus, is Gaius de basis van het neerschrijven van wetten in onze Westerse samenleving geweest. We noemen dit 'codificatie', nl. het zo volledig en systematisch mogelijk op schrift stellen van recht.

Salvius Iulianus

in opdracht van keizer Hadrianus

Wie?

Salvius Iulianus was een jurist (2de eeuw na Christus) die in opdracht van keizer Hadrianus het recht deftig moest gaan opschrijven.

Waarom?

Tot dit moment was er een combinatie van geschreven recht en opeengestapelde interpretaties en precedenten, maar geen eenheid noch duidelijkheid.

Wat?

Een codificatie (wetstelstel) dat universeel en permanent moest zijn. Het krijgt uiteindelijk de naam 'edictum perpetuum'.

Gevolg

1. Als de geschillen niet opgelost werden volgens het wetboek, lag de macht in handen van de keizer. Rechters verloren hun macht.

2. Het was het begin van een lange traditie rechtswetenschappen.

Ulpianus

Wie?

Ulpianus stamde uit een vooraanstaande familie.

Wat?

Veel juridische werken, waaronder een commentaar op het edict van Hadrianus in 83 boeken.

Waarom?

Door zijn werk was het niet meer nodig om eerdere juristen te raadplegen. Het was zo volledig dat hij alles, samen met een uitleg, had opgenomen.

'Princeps legis'

Gaius

Salvius Iulianus

Ulpianus

Lex est quod populus iubet atque constituit

Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum alicui tribuendi

Wie inspireerde wie? Duid de juiste volgorde aan.

1. Gaius -> Ulpianus -> Julianus
2. Ulpianus -> Julianus -> Gaius
3. Ulpianus -> Gaius -> Julianus
4. Gaius -> Julianus -> Ulpianus

00:08

Keizers

Augustus & Diocletianus:

daarover later meer!

01:42

4 heersers?!

JA, 2 augusti, 2 caesares (wie zou meer te zeggen hebben?)

3de eeuw n. Chr.-476 n. Chr.

• Chaos in het rijk 
• Vulgarisering van het recht 

Voor wie graag luistert i.p.v. leest

Keizer Justinianus

Wat?

Corpus Iuris Civilis

Corpus Iuris Civilis?

Het corpus iuris civilis is het burgerlijk wetboek van die tijd. Het bestaat uit 3 delen.

De 3 delen van het Corpus Iuris Civilis

- Institutiones: een handboek van Romeins Recht (geïnspireerd op Gaius)

- Digesta: een verzameling citaten van oude rechtsgeleerden

- Codex Iustinianus/Novellae: verordeningen van de keizer (bevelen, edicten...)

Tot de 19de eeuw: het basiswetboek!

DUS

Het Romeins recht is DE basis voor ons rechtssysteem.

De nationale wetboeken zijn een samenvatting van het geldende recht en bevatten rechtsregels & begrippen, systemen en methodes MAAR in eigen taal!

Opnieuw een verplicht luisterfragmentje!

Hoeveel leiders heeft een tetrarchie?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Hoeveel delen bevat het Corpus Iuris Civilis?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Institutiones

Digesta

Novellae/Codex Iustinianus

Handboek voor Romeins recht

Verordeningen van de keizer

citaten

Geef 3 woorden/begrippen/namen... die je zijn bijgebleven na deze les over Romeins recht in de keizertijd.

Besluit

Einde overzicht Romeins recht van koningstijd tot keizertijd, maar nu veel specifieker: 

Lex Aquilia (Aansprakelijkheidswet)

Feedback: Hoe vond je deze manier van afstandsonderwijs?