Woordenschat H1 + H2 - stijlfiguren

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Stijlfiguren

• Stijlfiguren zijn manieren om een uiting zo te formuleren, dat het de tekst aantrekkelijker maakt.
• Met stijlfiguren kun je ook een onderliggend gevoel benadrukken, zonder dat letterlijk te verwoorden.
  
• Er bestaan veel verschillende stijlfiguren.

Hoofdstuk 1

herhaling,

tegenstelling,

opsomming

Herhaling (repetitio)

Een woord of woordgroep wordt herhaald

Nooit, maar dan ook nooit, zal ik jou begrijpen.

"Nee, nee, nee", zei moeder boos.

Tegenstelling/antithese

Woorden, zinnen of tekstgedeelten zijn tegengesteld

Op het feest was veel te doen voor groot en klein.

In het donker is geen lichtpunt.

Ik steun je door dik en dun.

Paradox

Een paradox is een uitspraak (meestal een hele zin) waarvan de onderdelen op het eerste gezicht met elkaar in tegenspraak zijn. Iemand zegt of schrijft dus iets wat niet lijkt te kloppen. Maar als je er even over nadenkt, zit er tóch een logische of soms zelfs wijze gedachte achter. De bedoeling van de spreker of schrijver komt dus pas op het tweede gezicht naar voren.

--> vaste combinaties

Paradox

‘Schrijven is schrappen.’

Als je echt alles zou schrappen wat je schrijft, houd je niets over. Bedoeld is: de tekst die je hebt geschreven, kan vaak een stuk korter en wordt ook beter als je overbodige woorden schrapt.

‘Hoe meer ik weet, hoe meer ik weet dat ik niets weet.’

Meer weten en niets weten zijn in tegenspraak met elkaar. Bedoeld is: hoe groter het ‘volume’ van je kennis wordt, hoe groter ook je ‘raakvlak’ wordt met alles wat je óók nog zou kunnen weten. Dat maakt dat je inziet dat je - hoeveel je ook leert - uiteindelijk toch ‘niets weet’ van alles wat er te weten is.

Opsomming (enumeratio)

Opsomming van namen, feiten of andere dingen

Er zijn 4 bijzondere gevallen:

1.  opsomming in drieën
2. de drieslag
3.  de climax
4.  de omgekeerde climax

1. Opsomming in drieën

Opsomming in drie delen (woorden, zinsdelen of zinnen)

Ik keek, ik hoorde en ik voelde.

Ik verlang naar vrijheid, vrede en geluk.

2. Drieslag

Vaste combinatie in drieën. 

Ter land, ter zee en in de lucht

Bloed, zweet en tranen

Boter, kaas en eieren 

3. Climax

Een steeds sterker wordende reeks.

Je bent de liefste van de hele wereld, van het universum, van de hele melkweg!

4. de omgekeerde climax / anticlimax

Steeds zwakker wordende reeks woorden

Vorige week zag ik een fantastische film, nou ja, hij was mooi, ach, best wel goed eigenlijk.

Niemand die je helpt en niemand die je ziet. Nee, niemand die je ziet.

1. Tegenstelling
2. Opsomming
3. Herhaling
4. Climax

Koning, keizer, admiraal. Ik ken ze allemaal.

1. Tegenstelling
2. Drieslag
3. Herhaling
4. climax

Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder.

1. Tegenstelling
2. Opsomming
3. Herhaling
4. Climax

De hoogste kwaliteit voor de laagste prijs.

1. Drieslag
2. Omgekeerde climax
3. Herhaling
4. Tegenstelling

Joris was blij, nee, opgetogen, zelfs uitzinnig van vreugde met het cadeau.

1. Tegenstelling
2. Omgekeerde climax
3. Climax
4. Herhaling

Woordenschat H2 - stijlfiguren

• Uitleg en oefeningen H2
• Zelfstandig werk

Stijlfiguren

• Stijlfiguren zijn manieren om een uiting zo te formuleren, dat het de tekst aantrekkelijker maakt.
• Met stijlfiguren kun je ook een onderliggend gevoel benadrukken, zonder dat letterlijk te verwoorden.
  
• Er bestaan veel verschillende stijlfiguren.
• Vandaag: hyperbool, understatement, litotes, eufemisme.
  

Stijlfiguren

a. De fans gingen compleet uit hun dak toen Adele het podium betrad.

b. Karlijn reageerde niet onwelwillend op ons voorstel de kosten te delen.

c. Vroeger was Frans een slanke man, nu ziet hij er weldoorvoed uit.

d. Zit je zo'n tien uur per dag op sociale media? Dat is aardig wat.

1. Wat betekenen de onderstreepte delen?

2. Wat vind je bijzonder aan deze formuleringen?

3. Waarom zou de schrijver voor deze formulering kiezen?

Stijlfiguren

a. De fans gingen compleet uit hun dak toen Adele het podium betrad.

b. Karlijn reageerde niet onwelwillend op ons voorstel de kosten te delen.

c. Vroeger was Frans een slanke man, nu ziet hij er weldoorvoed uit.

d. Zit je zo'n tien uur per dag op sociale media? Dat is aardig wat.

1. Wat betekenen de onderstreepte delen?

Stijlfiguren

a. De fans gingen compleet uit hun dak toen Adele het podium betrad.

De schrijver wil het enthousiasme van de fans benadrukken.

Stijlfiguur: hyperbool (= overdrijving)

Stijlfiguren

b. Karlijn reageerde niet onwelwillend op ons voorstel de kosten te delen.

De schrijver wil benadrukken dat de positieve reactie niet verwacht was.

Stijlfiguur: litotes (= ontkenning van het tegenovergestelde)

Stijlfiguren

c. Vroeger was Frans een slanke man, nu ziet hij er weldoorvoed uit.

De schrijver wil de uiting verzachten (het woord 'dik' niet gebruiken).

Stijlfiguur: eufemisme (= zachtere woorden gebruiken om boodschap minder hard over laten komen)

Stijlfiguren

d. Zit je zo'n tien uur per dag op sociale media? Dat is aardig wat.

De schrijver wil de hoeveelheid benadrukken, door het kleiner voor te stellen dan het is.

Stijlfiguur: understatement (= minder groot, mooi, enz. beschrijven dan je bedoelt; ironie)

Stijlfiguren

• hyperbool = overdrijving
• understatement = minder groot, mooi, enz. beschrijven dan je bedoelt
• litotes = ontkenning van het tegenovergestelde
• eufemisme = zachtere woorden gebruiken om boodschap minder hard over laten komen

De familie Meiland heeft een leuk optrekje in Hengelo gekocht.

1. hyperbool
2. understatement
3. litotes
4. eufemisme

"Waar bleef je nou, ik stond al eeuwen op je te wachten!"

1. hyperbool
2. understatement
3. litotes
4. eufemisme

Dat deze man binnenkort weer in de gevangenis belandt, lijkt mij niet onwaarschijnlijk.

1. hyperbool
2. understatement
3. litotes
4. eufemisme

"Kunnen we zo een sanitaire stop maken? Ik moet even iets wegbrengen."

1. hyperbool
2. understatement
3. litotes
4. eufemisme

De jackpot staat op elf miljoen euro. Da's een mooi zakcentje!

1. hyperbool
2. understatement
3. litotes
4. eufemisme

Aan de slag!

Wat? Opdracht 2 van Woordenschat H2

Hoe? Lesboek en antwoorden in schrift

Tijd? 20 minuten

Hulp? Zachtjes overleggen

Klaar? Maken opdracht 5 van Woordenschat H2

Woordenschat - stijlfiguren

H1 woordenschat: theorie bestuderen, opdracht 1 en 2 en 5 afmaken.

H2 woordenschat: theorie bestuderen + maken opdracht 1, 2 en 5.