Oplossingsgericht begeleiden

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 2

Welkom!

In deze Lessonup ga je leren wat oplossingsgericht begeleiden is en hoe je dat toe kan passen. Er komen rollenspellen in voor, dus zorg ervoor dat je tweetallen vormt.

Lees deze tekst

Oplossingsgericht begeleiden 

Bij oplossingsgericht begeleiden probeer je dus vanuit een positieve mindset met je cliënt tot een oplossing te komen, waarbij je geen adviezen geeft, maar je de cliënt tot een eigen oplossing laat komen. Hier gebruik je gesprekstechnieken voor.

Onthoud: er leiden meerdere wegen naar Rome. Jouw weg hoeft niet die van de cliënt te zijn en andersom.

3 basisregels 

1. Als iets niet werkt, doe iets anders

2. Als iets wel of beter werkt, doe er meer van

3. Als iets blijkt te werken, leer het van of aan iemand anders

Gesprekstechnieken

De basis voor alle gesprekken: 

luisteren - samenvatten - doorvragen.

Ook een belangrijk bij oplossingsgericht begeleiden is open vragen stellen. Beoordeel in de komende quizvragen of het open of gesloten vragen zijn.

Wat heb je al geprobeerd om dat op te lossen?

1. Open
2. Gesloten

Kun je vertellen hoe dat is gegaan?

1. Open
2. Gesloten

Heb je wel eens wat anders geprobeerd?

1. Open
2. Gesloten

Als je daarover nadenkt, hoe voelt dat dan?

1. Open
2. Gesloten

Heb je ook wel eens een situatie meegemaakt waarin het wel goed ging?

1. Open
2. Gesloten

Naast open vragen stellen, is het signaleren van krachtbronnen een belangrijk onderdeel van oplossingsgericht begeleiden. Waar denk jij aan bij de term 'krachtbronnen'?

Gesprekstechnieken

Krachtbronnen zijn bronnen waar je energie uit kan putten/ die je helpen. Bijvoorbeeld:

• Bepaalde karaktereigenschappen (bv flexibel zijn, doorzettingsvermogen)
• Fijne herinneringen
• Mensen die je steunen
• Hobby's
• Vaardigheden
• Aspecten in je leven met een positieve werking (werk, huisdier, een prettige woning, enz)

Opdracht

Wat	Oefenen met open vragen stellen en krachtbronnen signaleren
Wie	In tweetallen
Hoe	1. Persoon A vertelt over een situatie op stage waarin iets is gelukt of waarin de begeleiding goed is gegaan. 2. Persoon B probeert het verhaal duidelijk te krijgen door open vragen te stellen. 3. Persoon B geeft 3 positieve karaktereigenschappen terug aan persoon A als het verhaal duidelijk is. 4. Draai de rollen om en herhaal 1-3.
Tijd	5 minuten per gesprek

Gespreks

technieken

De schaalvraag:

Hoe?

1. Bereid de ander voor door hem toestemming te vragen om een schaalvraag te stellen.

2. Bied een schaal aan waarbij het startpunt van de schaal, de 0, gelijkstaat aan het allermoeilijkste moment en het eindpunt, de 10, gelijkstaat aan 'goed genoeg'. Teken de schaal met links de 10 en rechts de 0

3. Vraag waar de ander op dit moment staat op die schaal.

4 Accepteer het gegeven cijfer, wat dat ook mag zijn. 

5. Herhaal het en bevestig het met een complimentje: 'Een 3 dus; oké, prima.'

6. Vraag wat de ander al onderneemt (= anders doet) zodat hij zich dit cijfer kan geven.

7. Aanvaard alle antwoorden en bekrachtig wat de ander inbrengt door het simpelweg (al dan niet in eigen woorden) te herhalen.

8. Maak gebruik van de vraag 'En wat nog meer?' om de ander uit te nodigen steeds meer details te beschrijven van wat er al anders is in vergelijking met de 0.

9. Eindig met: 'Wat zou het kleinst denkbare stapje vooruit kunnen zijn?'

Bevraag het cijfer

Wat zit er in het cijfer?

Wat heb je gedaan om daar te komen?

Hoe heb je het kunnen klaar spelen om op X te komen?

Met wie heb je dat gedaan?

Wat werkt al in de goede richting?

Wat ga je doen om een puntje op te schuiven?

Wat zou het kleinste verschil zijn waaraan je merkt dat je een stukje dichter bij de 10 zit?

Wat of wie kan jou erbij helpen om 1 punt hoger te komen?

Wat doe je dan anders?

Wat nog meer?

Opdracht

Wat	Je krijgt een filmpje te zien waarin de schaalvraag wordt gebruikt. Schrijf op welke gesprekstechnieken je nog meer herkent.
Wie	Je schrijft individueel op wat je herkent, daarna spreek je het in tweetallen na.
Hoe	1. Kijk het filmpje. Noteer op een blaadje welke gesprekstechnieken je herkent. 2. Bespreek met je klasgenoot wat jij hebt gezien en wat hij/zij hebt gezien. Komt het overeen?
Tijd	10 minuten

Gesprekstechnieken

De laatste gesprekstechniek die je deze les uitgelegd krijgt, is de wondervraag. Voorbeelden van de wondervraag:

Als je morgenochtend wakker wordt en de gehele wereld is precies zoals jij het zou willen, hoe zou dat er dan uit zien?

Als je een toverstaf had en je alles kon veranderen wat je zou willen, wat zou je dan willen veranderen?

Als je from scratch de situatie opnieuw zou mogen indelen, hoe zou dat er dan uitzien?

Het starten van een gesprek

1. Maak contact (bijvoorbeeld small talk)

2. Context verhelderen (wat is het probleem? Hoe ziet de situatie eruit?)

3. Doelbepaling (Wat zou dit gesprek voor jou zinvol maken? Waar hoop je op in dit gesprek?)

Opdracht

Wat	Oefen een oplossingsgericht gesprek op elkaar
Wie	In tweetallen
Hoe	1. Degene die de cliënt speelt, kiest een (simpel) probleem uit het eigen leven. 2. Degene die de hulpverlener is, gaat door middel van de gesprekstechnieken een oplossingsgericht gesprek aan. Uitgangspunt: de cliënt heeft een gesprek met jou aangevraagd. 3. Bespreek achteraf hoe het ging. De cliënt geeft een top-tip-top. 4. Draai de rollen om.
Tijd	30 minuten in totaal

• Luisteren - samenvatten - doorvragen
• Open vragen stellen
• Schaalvraag
• Wondervraag

Klaar!

Je bent klaar met het doorlopen van de Lessonup over oplossingsgericht begeleiden.

Is de les nog niet voorbij? Kies dan één van de volgende opties:

1. Google op oplossingsgericht begeleiden en zoek uit wat voor gesprekstechnieken er nog meer zijn.
2. Voer de andere opdracht uit.