begrijpend lezen les 2: leesstrategieën, onderwerp/deelonderwerp/alinea

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

 Begrijpend lezen 

Deze les ga je...

....kort terugblikken op tekstsoorten en tekstdoelen

....de verschillende leesstrategieën ontdekken

....onderwerp van een tekst bepalen

Aan het einde van de les...

• kan je door middel van (d.m.v.) oriënterend lezen het onderwerp van een tekst kunnen bepalen

• weet je wat een alinea is

• kan je passende tussenkopjes bedenken

• weet je wat een deelonderwerp is.

Wat zijn voorbeelden van tekstdoelen?

1. artikel, tijdschrift, krant
2. informeren, amuseren, activeren, overtuigen
3. informerende tekst, activerende tekst, amuserende tekst

Als het gaat om tekstdoelen, van wie is het dan het doel?

1. de docent Nederlands
2. de schrijver van de tekst
3. de lezer van de tekst
4. schrijver én lezer

Waarom is het goed om tekstdoelen te kunnen herkennen?

1. zo weet je wat de schrijver wil bereiken
2. om er meer van te kunnen begrijpen en te leren
3. dan word je niet te snel overtuigd of overgehaald
4. om teksten te beoordelen en er kritisch naar te kijken

Tekstsoorten

Doel van een reclametekst

1. Informeren
2. Je iets laten doen
3. Mening geven
4. Je iets leren

Tekstsoorten

Doel van een krantenbericht

1. Informeren
2. Je iets laten doen
3. Mening geven
4. Amuseren

Welke 2 tekstvormen horen bij activeren?

1. advertentie
2. nieuwsbericht
3. klachtenbrief in krant
4. poster

Welke tekstvormen horen bij een uiteenzettende tekst?

1. reclame, nieuwsbericht in de krant, handleiding
2. gedicht, schoolboekentekst, recept
3. recept, handleiding, schoolboekentekst
4. handleiding, gedicht, recept

Welke tekstvormen kunnen horen bij het tekstdoel ' overtuigen'. Kies de twee juiste antwoorden.

1. ingezonden brief
2. nieuwsbericht
3. recensie
4. roman

Leesstrategieën

- Zoekend lezen

- Oriënterend lezen

- Globaal lezen

- Grondig en intensief lezen

- Studerend lezen

- Kritisch lezen

Leesstrategieën

Strategie                                             Leesdoel                                                   

- Zoekend lezen                               informatie opzoeken

Je gebruikt:

inhoudsopgave, register, trefwoorden

Voorbeeld > woordenboek

Leesstrategieën

Strategie                                             Leesdoel                                                   

- Oriënterend lezen                        1e indruk krijgen van een tekst

Je gebruikt:

Titel, eerste paar zinnen(inleiding), tussenkopjes, laatste zinnen, anders gedrukte woorden, illustratie en bronvermelding.

Leesstrategieën

Strategie                                             Leesdoel                                                   

- Globaal lezen                                 

Je gebruikt:

De eerste en laatste zinnen van elke alinea. De kernzinnen van alle alinea's in de kernzin staat meestal de hoofdzaak van de alinea.

Leesstrategieën

Strategie                                             Leesdoel                                                   

- Grondig en intensief lezen       tekst helemaal begrijpen

Je gebruikt:

Aandachtig hele tekst lezen, zin voor zin. Tekst echt begrijpen. 

Wat is het onderwerp van de hele tekst? Wat zij de deelonderwerpen van elke alinea? Wat hebben de alinea's met elkaar te maken? Wat wil de tekst duidelijk maken? Welke zinnen zijn moeilijk? Lees die twee keer of lees ze zachtjes voor jezelf. Zoek de betekenis van de woorden die je nog niet kent.

Leesstrategieën

Strategie                                             Leesdoel                                                   

- Studerend lezen                            tekst leren

Je gebruikt: 

intensief lezen met als extra doel: onthouden wat je hebt gelezen. Belangrijke zaken onderstrepen en/of aantekeningen bij maken. 

Leesstrategieën

Strategie                                             Leesdoel                                                   

- Kritisch lezen                                  tekst beoordelen;waar/compleet

Je gebruikt:

Logisch nadenken en erachter komen of de informatie allemaal klopt. Dus andere teksten gebruiken om te vergelijken. 

Leesstrategieën

Strategie                                             Leesdoel                                                 

-  Zoekend lezen                              informatie opzoeken

- Oriënterend lezen                        1e indruk krijgen van een tekst

- Globaal lezen                                 hoofdzaken uit tekst halen

- Grondig en intensief lezen         tekst helemaal begrijpen

- Studerend lezen                            tekst leren

- Kritisch lezen                                 tekst beoordelen;waar/compleet

ONDERWERP

Een tekst of een verhaal gaat ergens over.

Dit noem je het onderwerp van een tekst en wordt in 1 of enkele woorden opgeschreven.

Lees de tekst eerst oriënterend 

en stel dan de vraag: 

Waarover gaat de hele tekst?

DEELONDERWERPEN

In een tekst kunnen verschillende dingen over een onderwerp gezegd worden.

Deze kleinere aspecten van het onderwerp zijn deelonderwerpen.

Meestal wordt er in één alinea één deelonderwerp behandeld.

Voorbeeld: Onderwerp en deelonderwerp   

 tekst over wintersport.

Onderwerp: wintersport

Deelonderwerpen: wintersportgebieden, sneeuwconditie, kosten, drukte tijdens schoolvakanties

Alinea's

Een tekst is meestal verdeeld in stukjes. Dit noemen we alinea's.

Alinea's

Een alinea bestaat uit meerdere zinnen die allemaal over hetzelfde onderwerp gaan.

Aan de slag! 

Log nu in via de klassencode en maak de opdrachten.

Lees de tekst achter kopje 1. Waarover gaat de tekst volgens jou?

Lees de tekst achter 2. Waarover gaat de tekst? Klopt je antwoord bij 1? Pas het
antwoord zo nodig aan.

Lees de tekst achter 3. Geven de woorden nieuwe informatie? Klopt je antwoord bij 1
of 2 nog? Pas het antwoord eventueel aan.

Lees de tekst achter 4. Is er nieuwe informatie? Wat heeft deze informatie met je
antwoord op de vorige stap te maken?

Lees de tekst achter 5. Welke nieuwe informatie is er? Voegt deze informatie iets toe?

Lees de tekst achter 6. Welke nieuwe informatie is er?
Past deze informatie bij je idee over de inhoud van de tekst?

Lees de tekst achter 7. Welke nieuwe informatie is er?
Past deze informatie bij je idee over de inhoud van de tekst?

Lees de tekst achter 8. Staat er nieuwe informatie in deze tekst? Klopt j e idee over de
inhoud van de tekst nog ?

Lees de tekst achter 9. Geeft de bron nog nieuwe informatie? Zo ja, welke?

Kijk naar de afbeelding bij 10. Voegt de afbeelding nog informatie toe?

a Wat is het tekstdoel van deze tekst?
b Wat is de tekstsoort van deze tekst?

Waarom mochten zeelui alleen op het schip als ze de verschillende typen knopen beheersten?

Kun jij na het lezen van de tekst aan iemand uitleggen wat een platte knoop, een schootsteek, een paalsteek of een mastworp is? Leg je antwoord kort uit.

Wat is het tekstdoel?
Wat is de tekstsoort?

Bedenk voor de woorden ontward (titel), in zwang raakten (r. 1) en beheersen (r. 4) makkelijker woorden of omschrijvingen.

Welk onderdeel vind jij nog lastig?