K13 Erfelijkheid deel 1

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3,4

Erfelijkheid

Erfelijkheid

Erfelijke eigenschappen (DNA) liggen in chromosomen

Wat zijn chromosomen

Genen 

Een gen bevat een erfelijke eigenschap.

Op een chromsoom liggen heel veel genen (enkelvoud = gen)

Ieder gen heb je twee keer:

*  een keer gehad van je moeder

*  een keer gehad van je vader

Samen bepalen de twee genen hoe je eruit ziet voor die eigenschap

Genotype en fenotype

Genotype = de genen (erfelijke eigenschappen) die je van je ouders krijgt

Fenotype = hoe je eruit ziet. 

Dit kan anders zijn dan je genotype, veroorzaakt door het milieu (= je omgeving)

Genotype + Milieu --> Fenotype

genotype

fenotype

Wat kan het fenotype laten veranderen??

Voorbeelden:

Je hebt bruin haar (genotype) en je verft het blond

Je bent in je jeugd erg ziek, dus je blijft kleiner.

het genotype is bruin haar, maar het is veranderd in blond => het fenotype

Ontstaat het fenotype door het genotype?

1. ja
2. nee

Het uiterlijk van een organisme noemen we

1. Genotype
2. Fenotype

Mathilde laat een permanentje zetten bij de kapper. Verandert hierdoor haar genotype en haar fenotype?

1. genotype wel fenotype niet
2. genotype niet fenotype wel
3. genotype niet fenotype niet
4. genotype wel fenotype wel

Welke uitspraak over genotype en fenotype klopt het best?

1. Het fenotype komt voort uit het genotype.
2. Het genotype komt voort uit het fenotype.
3. Het fenotype komt voort uit het genotype en milieuinvloeden.

Heeft een vlo hetzelfde fenotype als de pop waaruit hij is ontstaan? En hetzelfde genotype?

1. alleen hetzelfde fenotype
2. alleen hetzelfde genotype
3. hetzelfde fenotype en genotype
4. verschillende genotype en fenotype

Dominant / recessief

Dominant => de eigenschap is altijd zichtbaar

Recessief => de eigenschap is alleen te zien, als er geen dominante eigenschap is.

Soms is er geen recessief gen, maar zijn beide genen even sterk.

Dan gaan ze mengen. Dit heet INTERMEDIAIR

Homozygoot/heterozygoot

Homozygoot   => twee dezelfde genen

                              => AA --->  homozygoot dominant

                              => aa --->  homozygoot recessief

Heterozygoot => twee verschillende genen

                              => Aa

                              => je ziet de dominante eigenschap

Homozygoot/heterozygoot voorbeeld

Een bruine kleur is bij konijnen dominant over de witte kleur.

Bruin is dominant  B

wit is recessie           b

homozygoot dominant BB => bruin

heterozygoot                    Bb => bruin

Homozygoot recessief   bb => wit

Zodra je weet wat er dominant/recessief is, schrijf je dit ALTIJD op. Dit is enorm handig bij het maken van opgaven

Als ouders gelijk fenotype hebben en een kind krijgen met een ander fenotype dan zijn de ouders beide heterozygoot

https:

Uit welke stof bestaan chromosomen?

1. DNA
2. Genen
3. Mutaties
4. Draden

Een chromosoom bevat:

1. Één gen
2. Meerdere genen
3. Één of meerdere genen, afhankelijk van het chromosoom

2 gelijke allelen (genen) voor een eigenschap noemen we:

1. Homozygoot
2. Heterozygoot
3. Dominant
4. Recessief

Twee verschillende allelen (Genen)voor een eigenschap is

1. homozygoot
2. heterozygoot
3. co-dominant
4. onvolledig dominant

Als uit een rode en een witte plant, roze planten ontstaan, dan is de overerving?

1. intermediair
2. recessief
3. homozygoot
4. heterozygoot

Aa is

1. Homozygoot recessief
2. Homozygoot Dominant
3. Heterozygoot
4. Heterozygoot Dominant

AA is

1. homozygoot recessief
2. homozygoot dominant
3. heterozygoot

aa is:

1. Homozygoot
2. Homozygoot recessief
3. Homozygoot dominant
4. Heterozygoot

Hoe noemen we de variant van een gen dat altijd tot uiting komt in het uiterlijk als het aanwezig is?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot
3. Recessief
4. Dominant

Een recessieve eigenschap is een:

1. Eigenschap die snel tot uiting komt
2. Eigenschap die tot uiting komt als hij homozygoot voorkomt
3. Eigenschap die tot uiting komt als hij heterozygoot voorkomt

Spel over erfelijkheid

Op de volgende slide staat een spel over erfelijkheid dat je kunt spelen.

Hiermee kan je kijken of je alles snapt!

https: