Hoofdstuk 6 Duurzaam

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Hoofdstuk 6

infrastructuur

Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra

Ruimtelijke Ordening 

Duurzame voedselkeuze 

minder makkelijk dan het lijkt

Duurzaam

omwille van

blootstellen aan

uitpuilen

overwegen 

zorgen baren

bestemd voor 

gaandeweg

omstreden

schuilen

verrichting

huidig

overnemen

bulderen

kiekje

uitbannen

lichtvaardig

naar hartelust

op pad gaan

Bijwoord

Nadere bepaling van 

Ze zaten allemaal buiten.

een heel mooi boek

 heel erg mooi boek

Misschien doe ik het. 

het huis hiernaast

werkwoorden

adjectieven

bijwoorden

zinnen

soms een substantief

cultureel erfgoed

cultureel erfgoed

 voornaam-woordelijk bijwoord

cultureel erfgoed

Duits 

woran en darauf

Engels 

thereof of thereupon

het voornaamwoordelijk bijwoord

demonstratief pronomen: 

‘Ik wil die fiets met dat mandje.’

relatief pronomen: 

‘Freya, die in groep 5 zit, leest al Harry Potter-boeken.’

possessief pronomen: 

‘Onze hond kan allerlei kunstjes.'

indefiniet pronomen: 

‘Alle aanwezigen kregen een cadeautje.’

personaal pronomen: 

‘Ben ik nou zo slim, of zijn jullie zo dom?’

uitroepend pronomen: 

‘Wat een mooie foto van de Erasmusbrug!’

interrogatief pronomen: 

‘Welke boeken zullen we meenemen?’

reflexief pronomen: 

‘Ik heb me niet gerealiseerd dat het al zo laat was.’ 

 ‘We hebben elkaar net gemist.’

Voornaamwoordelijk bijwoord

In plaats van 

voorzetsel + pronomen

een van de bijwoorden van plaats 

+

een of meer voorzetsels 

er, hier, daar, waar, (n)ergens en overal

combinatie van 

bijvoorbeeld af, aan, achter, door, heen, in, mee, op, toe, uit, van, voor

+

recept

- vervang het voornaamwoord door een bijwoord van plaats

- zet er een voorzetsel achter.

Voornaamwoordelijk bijwoord

In plaats van 

voorzetsel + pronomen

een van de bijwoorden van plaats 

+

een of meer voorzetsels 

er, hier, daar, waar, (n)ergens en overal

combinatie van 

bijvoorbeeld af, aan, achter, door, heen, in, mee, op, toe, uit, van, voor

+

recept

- vervang het voornaamwoord door een bijwoord van plaats

- zet er een voorzetsel achter.

Voornaamwoordelijk bijwoord

In plaats van 

voorzetsel + pronomen

• Vervang het voornaamwoord door een bijwoord van plaats

• Zet er een voorzetsel achter.

er, hier, daar, waar, (n)ergens, overal

Ik ga ermee wandelen.

Hiervoor kom ik mijn bed uit.

Daarvoor ga ik naar huis.

Ik ga met het hondje wandelen.

*Voor dit kom ik mijn bed uit.

*Voor dat ga ik naar huis.

Voornaamwoordelijk bijwoord

In plaats van 

voorzetsel + pronomen

• Vervang het voornaamwoord door een bijwoord van plaats

• Zet er een voorzetsel achter.

er, hier, daar, waar, (n)ergens, overal

deze - dicht bij voor de-woorden: hier + prepositie

die - ver weg voor de-woorden: daar + prepositie

dit - dichtbij voor het-woorden: hier + prepositie

dat - ver weg voor het-woorden: daar + prepositie

deze -> hier + prepositie

dit ->  hier + prepositie

die -> daar + prepositie

dat -> daar + prepositie

Voornaamwoordelijk bijwoord

In plaats van 

voorzetsel + pronomen

• Vervang het voornaamwoord door een bijwoord van plaats

• Zet er een voorzetsel achter.

personaal pronomen  

er vervangt het 

erop = op het

er, hier, daar, waar, (n)ergens, overal

demonstratief pronomen 

hier en daar 

deze/dit en die/dat 

hierop = op dit

daarop = op dat

interrogatief of relatief pronomen

Waar -> wat of welke 

waarop = op wat / op welke 

indefiniet pronomen

(n)ergens en overal

(n)iets en alles 

(n)ergens op = op (n)iets

overal op = op alles

Voornaamwoordelijk bijwoord

Combinatie van een bijwoord van plaats + voorzetsel(s)

er, hier, daar, waar, (n)ergens, overal

Voornaamwoordelijk bijwoord

Combinatie van een bijwoord van plaats + bijwoord

Combinatie van een bijwoord van plaats + voorzeltsel(s)

er, hier, daar, waar, (n)ergens, overal

af, heen en toe

Voornaamwoordelijk bijwoord

Combinatie van een bijwoord van plaats + bijwoord

Combinatie van een bijwoord van plaats + voorzeltsel(s)

er, hier, daar, waar, (n)ergens, overal

af, heen en toe

Ik ga met het hondje wandelen - Ik ga ermee wandelen.

Van wat houd jij? - Waarvan houd jij?

Voor dit ga ik naar huis - Hiervoor ga ik naar huis.

Voor dat ga ik naar huis - Daarvoor ga ik naar huis.

---

Ik heb verstand van (n)iets - Ik heb (n)ergens verstand van.

Ik heb een hekel aan alles - Ik heb overal een hekel aan.

Ik heb zin in (n)iets anders - Ik heb (n)ergens zin in.

Voornaamwoordelijk bijwoord

Combinatie van een bijwoord van plaats + bijwoord

Combinatie van een bijwoord van plaats + voorzeltsel(s)

er, hier, daar, waar, (n)ergens, overal

af, heen en toe

Over dat heb ik niets gezegd. - > Daarover heb ik niets gezegd.

Over wat zitten jullie te praten? -> Waarover zitten jullie te praten?

Om dat ben ik weggegaan. -> Daarom ben ik weggegaan.

In dat geloof ik niet. -> Daarin geloof ik niet.

Ik heb er niets over  gezegd.

Waar zitten jullie over te praten?

Daar ben ik om  weggegaan.

Daar geloof ik niet in.

Voornaamwoordelijk bijwoord

Combinatie van een bijwoord van plaats + bijwoord

Combinatie van een bijwoord van plaats + voorzeltsel(s)

er, hier, daar, waar, (n)ergens, overal

af, heen en toe

Over dat heb ik niets gezegd - > Daarover heb ik niets gezegd.

Over wat zitten jullie te praten? -> Waarover zitten jullie te praten?

Om dat ben ik weggegaan. -> Daarom ben ik weggegaan.

In dat geloof ik niet. -> Daarin geloof ik niet.

Ik heb er niets over  gezegd.

Waar zitten jullie over te praten?

Daar ben ik om  weggegaan.

In dat . -> Daar geloof ik niet in.

Ik spring ervanaf.

Ik ga erheen.

Ik loop ernaartoe.

Voornaamwoordelijk bijwoord

Combinatie van een bijwoord van plaats + bijwoord

Combinatie van een bijwoord van plaats + voorzeltsel(s)

er, hier, daar, waar, (n)ergens, overal

af, heen en toe

Over dat heb ik niets gezegd - > Daarover heb ik niets gezegd.

Over wat zitten jullie te praten? -> Waarover zitten jullie te praten?

Om dat ben ik weggegaan. -> Daarom ben ik weggegaan.

In dat geloof ik niet. -> Daarin geloof ik niet.

Ik heb er niets over  gezegd.

Waar zitten jullie over te praten?

Daar ben ik om  weggegaan.

In dat . -> Daar geloof ik niet in.

Ik spring ervanaf.

Ik ga erheen.

Ik loop ernaartoe.

Schrijf ze aan elkaar.

Behalve combinaties met ergens, nergens en overal.

Voornaamwoordelijk bijwoord

Ik ben er niet verantwoordelijk voor.

Ik ben daar niet verantwoordelijk voor.  / Daar ben ik niet verantwoordelijk voor.

Daarvoor ben ik niet verantwoordelijk.

Ik ben hier niet verantwoordelijk voor.

Hiervoor ben ik niet verantwoordelijk.

er, daar, hier 

de tekst

er, daar, hier na het personaal pronomen

waar, (n)ergens, overal

Voornaamwoordelijk bijwoord

Ik ga er / daar / hier tijdens deze les niet op in.

Hij windt zich er nog steeds over op dat ...

Hij windt er zich nog steeds over op dat ...

Hij windt zich nog steeds erover op dat ...

er, daar, hier 

discriminatie

reflexieve werkwoorden

scheidbare werkwoorden

zich opwinden over

lastige kwestie

+ prepositie

+ prepositie

ingaan op

vnw bijwoord na reflexief pronomen

vnw bijwoord na reflexief pronomen

voetafdruktest

https://voetafdruktest.wwf.nl/ 

Doe de test

noteer jouw vijf tips

bespreek de tips

greenwheels

zou - zouden

Droom - Als ik rijk was zou ik...

Beleefde vraag - Zou je de deur dicht willen doen?

Wens - Ik zou wel een ijsje willen

zou - zouden

Droom - Als ik rijk zou zijn, zou ik...

Beleefde vraag - Zou je de deur dicht willen doen?

Wens - Ik zou wel een ijsje willen.

Advies - Je zou eens wat vaker moeten fietsen.

zou + moeten / kunnen + infinitief

Als ik rijk was zou ik...

Zou je de deur dicht willen doen?

Ik zou wel een ijsje willen

droom

beleefde vraag

wens

advies

duurzaam trouwen

http://duurzamebruiloft.nl

intro 

Homo Sapiens

opdracht 30

Scheidbare werkwoorden met prepositie

Reflexieve werkwoorden met prepositie

omgaan met

Ik ga ermee om.

Ik ga er niet goed mee om.

voorbereiden op

Ik bereid mij erop voor

Ik bereid me er niet op voor.

er ná eerste werkwoord

er ná eerste werkwoord

omgaan met

voorbereiden op

opdracht 29

ER

Wat is de infinitief van het werkwoord en welk voorzetsel hoort erbij?

Sommige pubers zetten zich af tegen hun ouders en hun normen en waarden.

Wat is de infinitief van het werkwoord en welk voorzetsel hoort erbij?

Ze sluiten zich soms aan bij groepen met een totaal ander normen- en waardenpatroon.

Wat is de infinitief van het werkwoord en welk voorzetsel hoort erbij?

Veel ouders kunnen zich dan niet meer in de denkwereld van hun kind inleven.

Wat is de infinitief van het werkwoord en welk voorzetsel hoort erbij?

Ze winden zich op over het gedrag van hun kinderen.

Wat is de infinitief van het werkwoord en welk voorzetsel hoort erbij?

Andere ouders kunnen zich wel inleven in de problemen van pubers.

Wat is de infinitief van het werkwoord en welk voorzetsel hoort erbij?

Ze leggen zich neer bij het feit dat de puberteit nu eenmaal een ontwikkelingsfase is die hun kind moet doormaken.

Geef antwoord op de vraag.

Heb jij je in de puberteit tegen je ouders afgezet?

Geef antwoord op de vraag.

Bij welke groep zou jij je in Nederland willen aansluiten?

Geef antwoord op de vraag.

Kun jij je inleven in de denkwereld van kinderen?

Geef antwoord op de vraag.

Waar wind jij je weleens over op?

Geef antwoord op de vraag.

Heb jij je neergelegd bij het feit dat je in een land met wisselvallig klimaat leeft?

In de volgende zinnen zet je het reflexief pronomen 

(me / je / zich / ons) 

op de goede plek in de zin.

Schrijf alleen het woord voor het pronomen, het pronomen en het woord na het pronomen.

Ik moet haasten voor de trein.

moet me haasten

Zet het reflexief pronomen op de juiste plek.

Ik heb voor een computerprogramma opgegeven.

Zet het reflexief pronomen op de juiste plek.

Mijn vriendin wil er ook voor opgeven.

Zet het reflexief pronomen op de juiste plek.

Ik heb bij een avondschool aangemeld.

Zet het reflexief pronomen op de juiste plek.

Weet jij waar je voor een gesprek moet aanmelden?

Zet het reflexief pronomen op de juiste plek.

Een vrouw had al drie jaar voor arts uitgegeven.

Zet het reflexief pronomen op de juiste plek.

Niemand had afgevraagd of ze wel een diploma had.

Zet het reflexief pronomen op de juiste plek.

Hebben jullie nooit afgevraagd hoe hij aan zoveel geld kwam?

Zet het reflexief pronomen op de juiste plek.

Toen bleek dat de voorzitter had afgemeld, vroeg het bestuur wie hem moest vervangen.

Zet het reflexief pronomen op de juiste plek.

De politieagenrt wond op toen de automobilist doorreed.

zich aansluiten bij - Greenpeace

zich aanpassen aan - de Nederlandse cultuur

zich opgeven voor - de cursus C1

zich overgeven aan - de vijand

verslinden

het pand

onttrekken aan

zogenaamd 

verwijderen

doorzichtig 

zonde

kriskras

afronden

amper

beslaan

nauw

voortzetten

               Onderhandelen

Nog één keer 'er'

Ik erger me aan de lakse houding van mijn klasgenoot.

Ik erger me eraan.

Ik erger me er vreselijk aan.

reflexief werkwoorden

Ik kijk op van die plotselinge wijzigingen.

Ik kijk ervan op.

Ik kijk er erg van op.

scheidbare werkwoorden

Als de rook om je hoofd is verdwenen

Deze single verschijnt in 1972 in de Nederlandse hitlijsten, en bereikt daar de 24e positie. 'Als De Rook Om Je Hoofd Is Verdwenen' komt in eerste instantie uit als b-kant van single 'Waterdrager' (1968). Het nummer bereikt de hitlijsten pas wanneer men in 1972 een aantal oude liedjes alsnog op single uitbrengen.

Boudewijn schreef het onder het genot van een joint. Hij heeft nog altijd geen idee waarom hij het nummer geschreven heeft en wat hij ermee bedoelt te zeggen. De tekst bleek toch een blijvertje en leverde zelfs een hit op.

De schrijver van dit lied schreef teksten die niet altijd even begrijpelijk zijn. Deze tekst is daar een voorbeeld van. Dit lied lijkt te gaan over de relatie tussen de mens en de natuur. Bijvoorbeeld in: ‘Als je ’m (de wind) tegen hebt in plaats van mee.’ (Wie fietst kan de wind mee of tegen hebben.)

In welke regels wordt de relatie tussen mens en natuur nog meer duidelijk gemaakt? Geef twee voorbeelden.

academisch

weinig grammatica

uitbreiding woordenschat

Nederlands in verschillende contexten

B2 -> C1

50 - 80 contacturen

50 uur zelfstudie

Gereduceerde taal

hoeissut?

kanbeetur

tisserdan?

Rotterdams: tebbiej?

'Neelansevranworeheifoinnasjonaltrekkin'

Symbolen  

‘gezellig’ en ‘ even lekker ...’, 

lunch: broodje kaas + glas melk

bitterballen en kroketten

Helden 

Erasmus 

Willem van Oranje

Rembrandt en Van Gogh 

Fokke en Sukke

Rituelen 

familieleden en vrienden van de jarige  feliciteren

borrels en recepties organiseren  

oranjegekte.

Waarden 

zoeken naar een compromis (polderen) 

tolerantie 

handelsgeest 

vrijheid van meningsuiting

interculturele communicatie

voorbereiding monoloog

taalgebruik

volume

...

...

Tussen de Nederlandse manier van communiceren en die in mijn cultuur zijn veel overeenkomsten.

Het Engels is een bedreiging voor alle Europese talen.

We moeten meer doen om het verdwijnen van talen en dialecten tegen te gaan.

Er zou meer geld beschikbaar moeten komen voor vertalingen van literatuur uit mijn land.

Het voorlezen van (jeugd)boeken is van wezenlijk belang bij de opvoeding.

Doordat men tegenwoordig veel via schermen communiceert, verarmt de taal.

schrijven

wat is het?

effect

voorbeelden