Thema Ecologie Basis

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Leerdoelen bs. 1+2

Je kunt:

• beschrijven dat bij fotosynthese energierijke stoffen worden gevormd uit energiearme stoffen, en hoe bij verbranding die energie weer vrijkomt.
  
•  de voedselrelaties tussen organismen beschrijven.
•  de koolstofkringloop beschrijven.

voedselketen: Reeks soorten, waarbij elke soort wordt opgegeten door de volgende soort in de reeks.

voedselweb:Alle voedselrelaties in een ecosysteem.

Elke voedselketen begint met een plant

Elke voedselketen begint met een plant

FOTOSYNTHESE

energiearme stoffen:

Stoffen die weinig energie bevatten

bijv. koolstofdioxide, mineralen, water en zuurstof.

energierijke stoffen:

Stoffen die veel energie bevatten, bijv. glucose en andere koolhydraten, eiwitten en vetten.

Bij fotosynthese wordt energie vastgelegd in glucose.

Verbranding

Verbranding

Als glucose wordt verbrand, komt deze energie weer vrij.

Fotosynthese en verbranding zijn voorbeelden van stofwisseling.

Stofwisseling zijn alle processen in een organisme waarbij stoffen worden omgezet in andere stoffen.

Producenten & Consumenten

Producenten :Organismen met bladgroen; zetten energiearme stoffen om in energierijke stoffen.

Consumenten: Alleseters, planteneters en vleeseters; leven van de energierijke stoffen die planten maken.

Planteneters: Dieren die planten eten; vormen de tweede schakel van de voedselketen.

Alleseters: Dieren die planten en dieren eten; vormen de tweede of hogere schakel van de voedselketen.

Vleeseters: Dieren die dieren eten; vormen de derde of hogere schakel van de voedselketen.

Reducenten

De resten die de afvaleters achterlaten, worden afgebroken door bacteriën en schimmels.

Bacteriën en schimmels zijn reducenten. 

verschillende stoffen waarin koolstof kan voorkomen en van het ene organisme naar het andere gaat.

Leerdoelen bs. 3

Je kunt:

• de invloeden op organismen indelen in biotische en abiotische factoren.
  
• de niveaus van de ecologie beschrijven.
  
• aangeven hoe de grootte van een populatie wordt beïnvloed door biotische en abiotische factoren.

Invloeden uit de levende natuur, bijv. voedsel, roofdieren.

Invloeden uit de levenloze natuur, bijv. temperatuur, neerslag.

individu:

Eén enkel organisme

populatie:

Groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied, die zich onderling voortplanten.

ecosysteem:

Gebied met alle abiotische factoren en populaties die er leven.

Biologisch evenwicht: de grootte van elke populatie in een ecosysteem schommelt om een bepaalde waarde.

optimumkromme

Diagram dat voor een abiotische factor de minimale, de optimale en de maximale waarde van een soort laat zien.

de grootste kans om in leven te blijven en veel nakomelingen te krijgen

sterven/ dood

sterven/ dood

Leerdoelen bs. 4 + 5

Je kunt:

• uitleggen hoe dieren zijn aangepast aan hun leefomgeving.
• uitleggen hoe planten zijn aangepast aan hun leefomgeving.

Waterdieren

gestroomlijnd: Lichaamsvorm met weinig uitsteeksels om de weerstand (van water of lucht) zo klein mogelijk te maken.

schutkleur: Kleur die overeenkomt met de omgeving, waardoor een dier niet of minder opvalt.

Landzoogdieren

1. De vorm van de poten is aangepast aan de ondergrond waarop ze leven.
2. Dieren in een koude omgeving: een dikke vacht en kleine oren (waarmee ze minder warmte verliezen).
3. Dieren in een warme omgeving ; Zij hebben grote oren en een dunnere vacht.
   

zoolgangers

teengangers 

 hoefgangers 

zoolgangers: Dieren die op de hele voetzool lopen waardoor het steunoppervlak groot is.

teengangers: Dieren die op hun tenen lopen.

hoefgangers: Dieren die op de toppen van hun tenen lopen.

Vogels

Vogels

Functies van vogel snavels

kegelsnavel : Korte snavel om zaden te kraken.

pincetsnavel: Rechte, spitse snavel om insecten te vangen.

haaksnavel: Korte, kromme snavel om een prooi in stukken te scheuren.

zeefsnavel: Brede snavel om voedsel uit het water te zeven.

priemsnavel: Lange, dunne snavel om voedsel te vangen in ondiep water of in een zanderige bodem.

Aanpassingen bij planten

Kleine opening in bladeren waardoor de plant stoffen kan opnemen en afgeven aan de lucht.

Bladeren in een droge omgeving

Bladeren in een droge omgeving

Water opslaan en opnemen:

Bladeren in een vochtige omgeving

• veel huidmondjes, dicht aan de oppervlakte

• grote, dunne bladeren

• een dunne waslaag

Bomen in de winter

• In de winter is het water in de grond bevroren of weinig regen
• De bomen nemen minder water op.                                        loofbomen laten in de herfst hun bladeren vallen. Naaldbomen (Dennenboom) verliezen hun bladeren in de winter niet.

Waterplanten

 huidmondjes aan de bovenkant van de bladeren

luchtkanaal: Kanalen in de stengels van waterplanten om zuurstof naar de wortels te brengen.

Aanpassingen aan het licht

zonplant groeit op een plek waar veel zonlicht is.

schaduwplant groeit op een plek waar veel schaduw is.

Klimplanten: Plant met hechtwortels of ranken om zich vast te houden aan muren en andere planten.