H2 Leesvaardigheid Les 2 Tekstdoel en publiek taalweetjes Nederlands over de grens

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Hoofdzaken en hoofdgedachte

Plattegrond

• Een opstelling in rijen zorgt voor een betere taakgerichtheid en een goede werkhouding van leerlingen die zelfstandig werken aan individuele taken. 
• Het taakgerichte gedag verdubbelt en het storend gedrag is drie keer minder in rijen dan in groepen. 
• Dit geldt vooral voor leerlingen die snel afgeleid zijn, minder presterende leerlingen en leerlingen met gedragsproblemen (storend gedrag)

Hoofdzaken en hoofdgedachte

Hoofdzaken en hoofdgedachte

Leesvaardigheid

Tekstdoel en publiek

Lesdoelen

Taalweetjes H2: 

• Aan het eind van de les heb je geleerd waar woorden vandaan komen.
• Aan het eind van de les heb je geleerd de verborgen geschiedenis van woorden.

Lesdoelen

Leesvaardigheid H2: Tekstdoel en publiek

• Aan het einde van de les kun je uitleggen wat een tekstdoel is
• Aan het einde van de les kun je uitleggen wat verschillende tekstdoelen herkennen en benoemen,
• Aan het einde van de les kun je voorbeelden geven van tekstsoorten die bij elk tekstdoel passen,
• Aan het einde van de les kun je uitleggen wat het belang is van het publiek bij het schrijven van teksten benoemen
• Aan het einde van de les kun je uitleggen aan de hand van onderwerp, bron, lay-out en taalgebruik bepalen voor welk publiek een tekst bedoeld is.

Hoofdstuk 2 Vroeger

Taalweetjes

Taalweetjes

Hoofdstuk 1 Grenzen

Nederlands over de grens

• Nederlandse woorden kom je ver over de landsgrenzen tegen. 
• Sommige vreemde talen lijken zelfs op het Nederlands, zoals het Afrikaans. Deze taal wordt in het zuidelijk deel van Afrika gesproken. Dat komt doordat een deel van Zuid-Afrika vroeger een Nederlandse kolonie was. Veel woorden zijn nog steeds herkenbaar.

Taalweetjes

Hoofdstuk 1 Grenzen

Vraag:

Kun jij bedenken wat een moltrein is? En wat zou de volgende Afrikaanse waarschuwing betekenen? ‘Moe nie hysbak gebruik ten tye van ’n brand nie, gebruik trappe.’

Taalweetjes

Hoofdstuk 1 Grenzen

Antwoord:

moltrein – metro

Moe nie hysbak gebruik ten tye van ’n brand nie, gebruik trappe.- Gebruik bij brand niet de lift, gebruik de trap.

Taalweetjes

Hoofdstuk 1 Grenzen

De baas is overal

• Woorden als horloge en computer zijn leenwoorden, geleend uit het Frans en het Engels. 
• Wist je dat er ook uitleenwoorden bestaan? Dat zijn Nederlandse woorden die in andere talen worden gebruikt.
• Het woord baas is het meest uitgeleende woord. Het komt in wel 57 talen voor, bijvoorbeeld bas (Zweeds), bosi (Chinees) en natuurlijk als boss (Engels).

Taalweetjes

Hoofdstuk 1 Grenzen

Vraag:

In welke talen denk je dat het woord 

‘pomp’ (of een woord dat er erg 

op lijkt) voorkomt in 

Google Translate? 

Taalweetjes

Hoofdstuk 1 Grenzen

Antwoord:

Pomp - Afrikaans

pompa - Bulgaars, Italiaans, Maltees, Pools

pompe - Frans

ponpu - Japans

pump - Engels, Zweeds

Taalweetjes

Hoofdstuk 1 Grenzen

Bij de buren

Ook dichter bij huis kun je met Nederlands goed uit de voeten, namelijk in buurland België. In het noordelijke deel, Vlaanderen, is Nederlands de officiële taal. Toch zijn sommige woorden net een beetje anders.

Test je kennis van het Vlaams.

Taalweetjes

Hoofdstuk 1 Grenzen

Wat betekent het rode woord?

Mijn nonkel heeft zijn been gebroken.

Taalweetjes

Hoofdstuk 1 Grenzen

Antwoord:

Oom

Taalweetjes

Hoofdstuk 1 Grenzen

Wat betekent het rode woord?

Hip-hopartiest Tourist LeMC heeft nieuwe muziek klaar: “Zonder zwanzen: ik vind dit de beste plaat die ik ooit gemaakt heb.”

Taalweetjes

Hoofdstuk 1 Grenzen

Antwoord:

Onzin praten

Taalweetjes

Hoofdstuk 1 Grenzen

Wat betekent het rode woord?

Met een duimspijker prikt Dolf een foto aan de muur.

Taalweetjes

Hoofdstuk 1 Grenzen

Antwoord:

Punaise

Taalweetjes

Hoofdstuk 1 Grenzen

Wat betekent het rode woord?

De buitenwipper had me niet zien binnenkomen.

Taalweetjes

Hoofdstuk 1 Grenzen

Antwoord:

De portier

Vroeger

Leesvaardigheid

Hoofdzaken en hoofdgedachte

Huiswerk nakijken

opdracht 1

Huiswerk nakijken

opdracht 1

Huiswerk nakijken

opdracht 2

Huiswerk nakijken

opdracht 2

Huiswerk nakijken

opdracht 3

Huiswerk nakijken

Nakijken opdracht 4

1 eigen antwoord, bijvoorbeeld: Een zaterdag waarop er in het verkeer veel

   ongelukken gebeuren door grote drukte.

2 Uittocht, vakantie, hoogtepunt, topdrukte

3 Alinea 1 t/m 3

Huiswerk nakijken

4 Dat de incheckbalies nauwelijks nog zichtbaar zijn, de tegelvloer evenmin.

5 Ze zien alleen maar rijen, heel veel rijen.

6 ‘Het wordt steeds drukker onderweg, maar we gaan uitgebreider  

     geïnformeerd op reis.’

7 In alinea 6 staat: ‘de eerste ‘zwarte zaterdag’ van het seizoen’. Er staat ‘de

    eerste’ dat betekent dat er meer zijn.

Huiswerk nakijken

8 Ga bij voorkeur rond het middaguur op weg.

9 eigen antwoord, bijvoorbeeld: Vakantie ligt vast, gebonden aan

    schoolvakanties, met familie op stap.

Huiswerk nakijken

Nakijken opdracht 5

1 Er staat: En wat als het je droom is om wetenschapsjournalist te worden?

   Dan weet de interviewer al dat dat een droom van Mare is.

2 als wetenschapsjournalist in spe een blog bijhouden voor Wageningen

    Universiteit (waar haar moeder werkt), en daarnaast assisteren bij het

     veldwerk

Huiswerk nakijken

3 kleine hoeveelheid voorbeeldmateriaal uit de grond

4 Mijn moeder wil met dit project achterhalen hoe vervuild de bodem en het

    water in het poolgebied zijn..

5 ze mocht geen geweer hebben en geen schiettraining volgen

Huiswerk nakijken

6 In hoeverre hebben lokale omstandigheden gezorgd voor kwikvervuiling?

7 C De vlo-kreeftjes gaan vrijwel allemaal dood bij een laag zoutgehalte en

        een temperatuur van 12 graden Celsius.

Huiswerk nakijken

8 wegvallen van een voedingsbron voor andere dieren.

9 De tekst sluit af met een advies van Mare aan scholieren om zoals zij

    veldwerk te doen, omdat je zo inzicht krijgt in wat er allemaal bij 

    wetenschappelijk onderzoek komt kijken.

Huiswerk nakijken

opdracht 5

Vroeger

Leesvaardigheid

Tekstdoel en publiek

Leesvaardigheid

Tekstdoel en publiek

Nakijken huiswerk opdracht 2 en 3

Antwoorden opdracht 2

1 eigen antwoord, bijvoorbeeld: een groot deftig diner met veel mensen (aan

   lange tafels).

2 Dineren met/bij de koning

3 C De eerste alinea noemt de aanleiding voor het schrijven van de tekst.

4 Dit is een krantenbericht

Antwoorden opdracht 2

5 D Voor mensen die willen weten welk gedrag past bij een koninklijk banket.

  

6 Dingen die ongepast zijn als je dineert met de koning: te lange antwoorden

    geven bij de ontvangst, klagen over de tafelschikking, eerder beginnen

    met eten/drinken dan de koning, te snel drinken, praten over gevoelige

    onderwerpen.

7 B Gasten van de koning moeten zich houden aan een bepaalde etiquette.

Antwoorden opdracht 2

8 De koning vraagt wel hoe het met je gaat, maar dat doet hij, omdat dat zo

    hoort. Hij verwacht niet een heel uitgebreid antwoord. Dat hoort ook niet.

9 De tafelschikking is van tevoren gemaakt. Iedereen heeft een nummer

    gekregen en moet op basis daarvan aan tafel gaan zitten. Anders wordt het

    een puinhoop, want iedereen wil dan naast de koning zitten!

Antwoorden opdracht 2

10 De koning wordt als laatste bediend, om er zeker van te zijn dat iedereen

      zijn gerecht heeft gekregen.

11 Alternatief kopje: eten en drinken (tijdens het diner). Alinea 4 gaat over het 

     diner, dus dat past goed, maar in alinea 5 gaat het over het drinken tijdens

     het diner.

Antwoorden opdracht 2

12 D Er zijn veel ongeschreven regels waaraan gasten van de koning zich

          tijdens het diner moeten houden.

13 Informeren, want de schrijver vertelt hoe het in zijn werk gaat als je gaat

     dineren bij de koning.

Antwoorden opdracht 3

1 eigen antwoord, bijvoorbeeld: - Spannend, vervelend, saai, interessant, ongepast + uitleg.

2 eigen antwoord, bijvoorbeeld: - op je telefoon kijken kan thuis wel, bij de koning niet, - heel hard lachen kan thuis wel, bij de koning niet, - vieze/flauwe grapjes maken kan thuis wel, bij de koning niet.

Vroeger

Leesvaardigheid

Tekstdoel en publiek

Tekstdoel en publiek

Herhalen

Betekenis: tekstdoel

De schrijver van een tekst wil bij de lezer iets bereiken. De tekst die hij schrijft, heeft dus een doel. De schrijver van een tekst heeft een bepaald doel voor ogen, zoals informeren, overtuigen, waarschuwen, activeren, instrueren, adviseren of amuseren. 

Leesvaardigheid

Tekstdoel en publiek

Er zijn veel verschillende tekstdoelen, bijvoorbeeld:

Leesvaardigheid

Tekstdoel en publiek

Leesvaardigheid

Tekstdoel en publiek

Publiek

Om het tekstdoel te bereiken, moet de schrijver rekening houden met de groep voor wie hij schrijft, het publiek. Aan het onderwerp, de bron, de lay-out en het taalgebruik kun je zien voor welk publiek de tekst bedoeld is.

Leesvaardigheid

Tekstdoel en publiek

Tekstdoel: Wat de schrijver met de tekst wil bereiken bij de lezer. 

Publiek: De groep mensen voor wie de tekst is geschreven.

Huiswerk

Maak opdracht 4 en 5  van H2 Tekstdoel en Publiek blz. 44 t/m 47