Workshop Nepnieuws - 08/05_Jorn
1 / 21
Lesduur is: 120 minOnderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Korte introductie van jezelf en de workshop. Wat gaan we doen?
Je kunt hier ook al vragen:
- Wat denk je dat we gaan doen (o.b.v. de titel), heb je al informatie gekregen van docenten?
- Wat is nepnieuws volgens jou?
- Ben je wel eens gevallen voor nepnieuws?
- Geloofde je wel eens iets wat achteraf nepnieuws bleek?
Tijdens deze workshop gaan we nepnieuws maken. We gaan jullie leren hoe je beeld kan gebruiken om te beïnvloeden en overtuigen.
Het doel is niet om een professioneel nepnieuws-maker te worden, het is doel is om kritisch te leren kijken en nepnieuws beter/sneller te kunnen herkennen.
Slide 2 - Tekstslide
Wat gaan we precies doen?
- Korte introductie (20 min.)
- Zelf maken: plan bedenken, filmen, editen en samen films terugkijken en bespreken.
Slide 3 - Video
Titel: "Hoe werkt nepnieuws? (volledige video) - Isdatechtzo"
Kanaal: Netwerk Mediawijsheid
Jaar: 2022
Bron: https://www.youtube.com/watch?v=inXMsCQKS7k
Wat denken jullie dat nepnieuws is?
Dit is een kort, strak gemaakt filmpje over wat nepnieuws is en hoe het werkt.
Slide 4 - Tekstslide
Deze punten zijn sowieso belangrijk om rekening mee te houden.
Als er staat uit onderzoek blijkt ... betekent het niet meteen dat het ook waar is. Soms wordt dit zinnetje gebruikt om iets geloofwaardiger te maken.
Wil je het zeker weten? Zoek de bronnen of het onderzoek op.
Slide 5 - Video
Voorbeeldvideo voor VO onderbouw
Kanaal: NOS jeugdjournaal
Jaar: 2021
Bron: https://www.youtube.com/watch?v=xl0s1-QeiHU&t=147s
Er zitten in deze video meerdere nepnieuwsfragmenten, je kan zelf kiezen welke je geschikt vind om te laten zien. Kies je start- en eindpunt door dit zelf in LessonUp in te voeren. Bijvoorbeeld de video van Cyril Schreiner (0:00-0:37), het kabinet tijdens corona (3:54-4:23), Billie Eilish diepfake (deepfakes komen later ook nog aan bod) (5:14-5:59)
Slide 6 - Video
Voorbeeldvideo voor VO onderbouw
Kanaal: NOS jeugdjournaal
Jaar: 2021
Bron: https://www.youtube.com/watch?v=xl0s1-QeiHU&t=147s
Er zitten in deze video meerdere nepnieuwsfragmenten, je kan zelf kiezen welke je geschikt vind om te laten zien. Kies je start- en eindpunt door dit zelf in LessonUp in te voeren. Bijvoorbeeld de video van Cyril Schreiner (0:00-0:37), het kabinet tijdens corona (3:54-4:23), Billie Eilish diepfake (deepfakes komen later ook nog aan bod) (5:14-5:59)
Slide 7 - Tekstslide
Titel: Nederlanders zijn niet meer in staat hun eigen groenten te snijden.
Kanaal: De Speld
Jaar: 2025
Bron: https://www.youtube.com/shorts/60_KWrXepZM
Klik op het kijkicoontje om bij de link van de video te komen.
Slide 8 - Tekstslide
Voor VO onderbouw
Links:
New York Post
https://nypost.com/web-stories/deepfakes-showcasing-trumps-arrest-spread-across-twitter/
Rechts:
Deepfake Beispiel: Putin und Merkel beim Walzer tanzen
MeinBezrik - Dejan Novacovik
2024
https://www.meinbezirk.at/wien/imagepost/deepfake-beispiel-putin-und-merkel-beim-walzer-tanzen_i661048
Video:
Titel: Lijsttrekkers Tracks 2023 - 'Zin in de verkiezingen man!'
Kanaal: Fake it or leave it
Jaar: 2023
Bron: https://www.youtube.com/watch?v=cVrkKob84yM
Deze deepfakes kunnen ook nepnieuws zijn, wanneer mensen geloven wat zij zien op de foto.
Laat hierbij de vraag opkomen: hoe kunnen we, als AI alleen maar intelligenter wordt en er steeds betere deepfakes gemaakt zullen worden, later nog de verschillen kunnen herkennen tussen een echte foto/video en een diepfake foto/video?
Notitie: je kan er zelf voor kiezen (afhankelijk van de aandacht) om de video onder het kijkicoontje te laten zien.
Video: een deepfake van verschillende Nederlandse politici die liedjes aan het zingen zijn, die ze natuurlijk niet zelf hebben gezongen.
Slide 9 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 10 - Tekstslide
Voor VO onderbouw
Links:
"Is zonnebrandcrème SLECHT voor je?! | POINTER CHECKT #35 | NPO 3"
NPO 3
2024
https://www.youtube.com/watch?v=xqFUiayFSe4&t=1s
Rechts:
Hoe financiële adviseurs op TikTok rijk worden door jou | POINTER CHECKT #14 | NPO 3
Kanaal: NPO 3
Jaar: 2023
Bron: https://www.youtube.com/watch?v=7LaxJL9rLBE
Video:
Titel: geen
Kanaal: @bnnvara
Jaar: 2025
Bron: https://www.instagram.com/p/DGLMKF1s1dr/
(Medium: Instagram)
Veel van de studenten zullen zelf wel naar influencers kijken, maar spreken zij wel altijd de waarheid?
Sociale media draait om sensatie, want hoe sensationeler, hoe meer clicks. Video's worden dus steeds sensationeler, en die sensationaliteit draait bij aan meer fake news.
Belangrijk is: veel jongeren vertrouwen hun favoriete influencer in alles wat ze zeggen, maar bedenk dat influencers meestal niet factchecken en veel geld verdienen aan clickbait.
Voorbeeld links:
Een tijdje geleden verschenen er op TikTok en Instagram veel video's over dat er in zonnebrand giftige stoffen zitten, waardoor er mensen waren die geen zonnebrand meer gebruikten.
Tip: de video's zijn van pointer checkt, die gaat kijken of zulke informatie die op social media rondgaat wel echt klopt. Als leerlingen er meer over willen weten kunnen ze dat kijken.
Voorbeeld rechts:
Op social media kom je vaak influencers tegen die proberen hun cursus te verkopen en dat je dan gegarandeerd rijk wordt. Zij raden aan om zo snel mogelijk te stoppen met school en na hun cursus zelf geld te verdienen. Misschien heeft iemand ooit al wel deze video als reclame gekregen? Maar klopt het wel wat deze influencers aanraden?
Ook belangrijk: op social media is veel zwart-wit. Dingen zijn óf goed óf slecht, maar vaak ligt het ergens in het midden. (Je eigen bedrijf opzetten en zelf geld gaan verdienen in plaats van studeren zal voor sommigen werken, maar niet voor iedereen)
Notitie: je kan er zelf voor kiezen (afhankelijk van de aandacht) om de video onder het kijkicoontje te laten zien.
Video: de honderden claims die door influencers worden gedaan over wat je niet meer kan eten, die zo ver gaan, dat je eigenlijk helemaal niks meer kan eten.
Slide 11 - Tekstslide
Kort de belangrijkste shots doornemen en waarom je die gebruikt en evt. voorbeeld noemen hoe zij die kunnen gebruiken bij hun opdracht
Slide 12 - Tekstslide
Alle foto's:
Diy photography (2020)
https://www.diyphotography.net/the-camera-never-lies-is-a-myth-and-these-photographers-explain-why/
Shots soorten
Close Up: voor details, emoties, nadruk leggen op dingen. Doordat je hier alleen het hoofd van de man ziet, komt de nadruk te liggen op zijn emotie, waarom hij zo naar beneden kijkt etc.
Medium: gesprekken, dialogen , interviews, meer van de omgeving te zien
Wide/long shot : omgeving, locatie laten zien
Vraag: hoe verschilt foto 2 van foto 3? Wat zou de maker met de verschillende foto's proberen te zeggen?
De foto's zijn gemaakt ten tijde van corona, toen je 1.5 meter afstand moest houden. Met foto 2 zou je kunnen zeggen: iedereen heeft lak aan de regels, niemand houdt afstand! Terwijl foto 3 precies op hetzelfde moment genomen is, van een andere hoek. Daar zie je dat iedereen zich juist wel goed aan de regels houdt.
Slide 13 - Tekstslide
Alle foto's:
Diy photography (2020)
https://www.diyphotography.net/the-camera-never-lies-is-a-myth-and-these-photographers-explain-why/
Shots soorten
Close Up: voor details, emoties, nadruk leggen op dingen. Doordat je hier alleen het hoofd van de man ziet, komt de nadruk te liggen op zijn emotie, waarom hij zo naar beneden kijkt etc.
Medium: gesprekken, dialogen , interviews, meer van de omgeving te zien
Wide/long shot : omgeving, locatie laten zien
Vraag: hoe verschilt foto 2 van foto 3? Wat zou de maker met de verschillende foto's proberen te zeggen?
De foto's zijn gemaakt ten tijde van corona, toen je 1.5 meter afstand moest houden. Met foto 2 zou je kunnen zeggen: iedereen heeft lak aan de regels, niemand houdt afstand! Terwijl foto 3 precies op hetzelfde moment genomen is, van een andere hoek. Daar zie je dat iedereen zich juist wel goed aan de regels houdt.
Slide 14 - Tekstslide
Links bovenin:
The Harvard Gazette (2019)
https://news.harvard.edu/gazette/story/2019/12/analysts-discuss-the-20-year-rule-of-vladimir-putin/
Rechts onderin:
National Post (2018)
https://nationalpost.com/news/world/putin-has-no-sympathy-for-nations-threatened-by-u-s-trade-tariffs-dinner-is-served-sit-down-and-eat
Vogelperspectief: camera hoog dus iets lijkt kleiner, minder machtiger
Slide 15 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 16 - Tekstslide
Zelf een nepnieuws item bedenken en filmen.
Het idee is dus:
Maak groepjes van 3/4 personen. Elk groepje maakt een video voor nieuwe studenten die zich volgend jaar willen inschrijven. Laat leerlingen zelf kiezen of zij een negatief item ("op deze school wil je echt niet zitten, want..."), of een positief item ("hier moet je naartoe, want...") maken.
Ze mogen zelf verzinnen wat het nepnieuws is.
In de studio/klas ligt een storyboard.
Bedenk een verhaal, maak een duidelijk plan van begin + midden + einde.
Slide 17 - Tekstslide
Interviews kunnen echt zijn of gespeeld
Zogenaamde experts aan het woord laten
Slide 18 - Tekstslide
Geef aan dat ze pas met stap 2 kunnen beginnen als je hun shotlist hebt bekeken
Slide 19 - Tekstslide
TIPS AND TRICKS:
Wissel straks af tussen soorten shots. Als je alleen de camera ergens neerzet en iemand interviewt is het voor de kijker super saai. Varieer!
Experimenteer met montage/editen: denk van te voren vast na of je ook iets van de omgeving wilt laten zien etc.
Maak veel (sfeer)beelden, deze kun je later in je filmpje editen.
Zorg dat je een duidelijk begin, midden en einde hebt. Bijvoorbeeld een introductie, interview, conclusie.
Slide 20 - Tekstslide
Samenvatting van de planning.
Slide 21 - Tekstslide
Laat deze slide in beeld zien als de leerlingen gaan editen. Het kan ze helpen in de keuzes die ze maken.
