6.3 Versterkte broeikaseffect

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Fossiele brandstoffen

Waaruit bestaan fossiele brandstoffen?

1. Organische stoffen
2. Anorganische stoffen

Waar komen organische stoffen vandaan?

Dus wat zijn fossiele brandstoffen?

Wat komt vrij bij het verbranden van fossiele brandstoffen?

1. Anorganische stoffen die koolstof bevatten
2. Organische stoffen die sulfaat bevatten

Verandering van erfelijke eigenschappen

- Klassieke veredeling

- Genetische modificatie

 veredeling

Genetische modificatie

Veredeling

• Kwekers ontwikkelen steeds nieuwe plantenrassen.

• Stappen klassieke veredeling; kruisen, kweken, selecteren, vermeerderen 

Overbevissing?

Lesdoelcheck:

Kan ik:

- de oorzaken en gevolgen van eutrofiëring van water uitleggen en mogelijke oplossingen hiervoor aandragen?

- uitleggen op welke manieren een optimale productie van voedsel kan worden verkregen en wat de eventuele gevolgen hiervan voor de natuur zijn?

- de verschillen in de wijze van voedselproductie in de gangbare en de biologische landbouw beschrijven?

Mens en milieu

6.3 Versterkte broeikaseffect

blz: 184

Lesprogramma

• Leerdoelen
• Uitleg
• Huiswerk

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat de oorzaken en gevolgen van het versterkte broeikaseffect zijn.

Het broeikaseffect

Broeikaseffect:

Het tegenhouden van warmtestraling door broeikasgassen.

Versterkt broeikaseffect:

Fossiele brandstoffen verbranden -> Toename koolstofdioxide in de dampkring

Er blijft meer warmte hangen op aarde. Ook een toename van methaan veroorzaakt dit effect.

Broeikaseffect

• Broeikasgassen houden deel warmte vast in atmosfeer
• Gemiddelde temperatuur op aarde op jaarbasis zonder broeikasgassen: -18 graden Celsius
• Temperatuur met broeikasgassen: +15 graden Celsius

Natuurlijk/versterkt broeikaseffect

(versterkt) broeikaseffect

Broeikasgevaar

(Versterkt) broeikaseffect

• Broeikaseffect:

Zorgt ervoor dat de 
aarde leefbaar is

• Versterkt broeikaseffect: 

Door extra uitstoot van broeikasgassen (emissie), wordt extra warmte tegengehouden, waardoor de temperatuur op aarde extra stijgt.

Welke natuurlijke broeikasgassen ken je?

CO2 broeikasgas #1

Meest bekende broeikasgas

Waar ontstaat het?

CO2 broeikasgas #1

Meest bekende broeikasgas

Waar ontstaat het?

Oorzaak versterkte broeikaseffect

• Sinds industriële revolutie in 1750 is uitstoot broeikasgassen toegenomen
• Broeikasgassen zijn koolstofdioxide, methaan (CH₄), lachgas (N₂O), fluorgassen en waterdamp (H2O).
  
• CO_2-gehalte is 40% gestegen in atmosfeer
  
• CH4-gehalte is 150% gestegen in atmosfeer

Methaan, broeikasgas #2

Methaan is 25x sterker dan 

CO2 en wordt uitgescheiden

door reducenten (bacteriën) :

  * Koeienscheten

  * Oude moerassen (toendra)

  * Afgebrand regenwoud

Lachgas broeikasgas #3

• Lachgas (N2O, distikstofmonoxide) gevormd door bacteriën tijdens nitrificatie en denitrificatie in water en bodem
• Breekt ozonlaag af, schadelijke UV straling
• 265 x sterker broeikasgas dan CO2

Fluorgas, broeikasgas #4

• niet natuurlijk
• koelkasten en airco's (oude modellen)
• Spuitbussen (haarlak)

Waterdamp broeikasgas #5

Door de opwarming van de aarde komt er meer waterdamp in de atmosfeer, dit zorgt voor een zichzelf versterkend effect.

Welke gevolgen heeft klimaatverandering?

Tijdserie van de wereld- en vijf-jaar lopend gemiddelde temperatuur toename ten opzichte van de pre-industriele waarde

 Bron: 

UK Met Office.

Nabespreken

• Je kunt uitleggen wat de oorzaken en gevolgen van het versterkte broeikaseffect zijn.

Huiswerk

Leren en maken 6.3

opdr. 29, 30, 33, 35, 38, 39